Nghị quyết 57 - Hướng đi chiến lược đưa đất nước bứt phá trong kỷ nguyên mới

Tư duy đột phá cho giai đoạn phát triển mới

Trong thời đại toàn cầu hóa và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát triển với tốc độ chóng mặt, vai trò của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở nên then chốt, thậm chí quyết định sự tồn vong và vị thế của mỗi quốc gia. Trước bối cảnh đó, ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ trong tư duy chiến lược của Đảng và Nhà nước ta về phát triển đất nước dựa trên tri thức, công nghệ và sáng tạo.

Khác với nhiều văn kiện trước đây, Nghị quyết 57 xác lập một bước đột phá toàn diện về tư duy phát triển. Trong đó, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được đặt vào vị trí trung tâm, là “đột phá chiến lược quan trọng hàng đầu”, một nhận định mang tính nền tảng, thể hiện rõ tư duy phát triển dựa trên tri thức và sáng tạo.

Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được đặt vào vị trí trung tâm, là “đột phá chiến lược quan trọng hàng đầu”. (Ảnh minh họa)

Thực tiễn cho thấy, những quốc gia bứt phá thành công đều có điểm chung là đầu tư mạnh mẽ và đi trước trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Hàn Quốc, Singapore hay Israel là những minh chứng rõ nét cho việc lấy công nghệ làm động lực phát triển. Trong khi đó, Việt Nam vẫn đang đối mặt với nguy cơ tụt hậu nếu không kịp chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ chiều rộng sang chiều sâu, từ tài nguyên sang công nghệ.

Với Nghị quyết 57, lần đầu tiên Đảng ta xác định rõ: “Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là yêu cầu tất yếu, khách quan, có vai trò đặc biệt quan trọng và là động lực chính để phát triển nhanh và bền vững đất nước”. Đây là sự chuyển mình mạnh mẽ về tư duy, là lời khẳng định mạnh mẽ rằng không thể bước vào kỷ nguyên mới bằng những cách cũ.

Nghị quyết 57 đặt ra một loạt mục tiêu cụ thể, rõ ràng và có lộ trình thực hiện như: Đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao. Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực quan trọng thúc đẩy phát triển toàn diện kinh tế - xã hội, nâng cao năng suất lao động, hiệu quả quản lý và đời sống nhân dân.

Đến năm 2045, Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao, trong đó kinh tế số chiếm ít nhất 50% GDP, năng suất lao động tăng gấp nhiều lần so với hiện nay, và các ngành then chốt đều ứng dụng công nghệ tiên tiến.

Tầm nhìn này không chỉ thể hiện quyết tâm chính trị cao độ mà còn là lời hiệu triệu toàn dân tộc tham gia vào cuộc “chuyển mình số”. Trong đó, mỗi người dân, mỗi doanh nghiệp, mỗi tổ chức đều có vai trò và trách nhiệm cụ thể.

Đặc biệt, Nghị quyết 57 cũng đã đề ra 5 nhóm giải pháp lớn, đồng bộ, tạo nền tảng cho sự đột phá toàn diện. Trong đó, chú trọng hoàn thiện thể chế: Xây dựng hành lang pháp lý thuận lợi cho nghiên cứu, ứng dụng, sở hữu trí tuệ, đổi mới sáng tạo; sửa đổi các quy định còn vướng mắc về đầu tư công, ngân sách, mua sắm công để thúc đẩy phát triển khoa học và công nghệ.

Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: Đầu tư cho giáo dục STEM, nâng cao năng lực đào tạo đại học, thu hút và trọng dụng nhân tài, đặc biệt trong các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, robot, công nghệ sinh học.

Gia tăng đầu tư tài chính: Đến năm 2030, chi cho nghiên cứu và phát triển (R&D) đạt tối thiểu 2% GDP, trong đó hơn 60% từ khu vực tư nhân. Ngân sách nhà nước sẽ ưu tiên cho đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Phát triển hạ tầng số và dữ liệu: Tăng tốc phủ sóng hạ tầng số toàn quốc, xây dựng các trung tâm dữ liệu quốc gia, thúc đẩy chia sẻ và kết nối dữ liệu giữa các cơ quan, tổ chức.

Tăng cường hợp tác quốc tế: Mở rộng quan hệ với các nước phát triển, tranh thủ nguồn lực, công nghệ, tri thức từ bên ngoài; chủ động tham gia các mạng lưới đổi mới sáng tạo toàn cầu.

Từ Nghị quyết đến hành động

Trong bài phát biểu tại Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đã chỉ ra những định hướng chiến lược và được đông đảo cán bộ, đảng viên, nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước đồng thuận, xem đây như một “khoán 10” trong lĩnh vực khoa học và công nghệ”.

Theo Tổng Bí thư, với mục tiêu trở thành nước công nghiệp hiện đại vào năm 2030 và nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045, chúng ta phải coi khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chủ chốt. Đây chính là “chìa khóa vàng”, là yếu tố sống còn để vượt qua bẫy thu nhập trung bình và nguy cơ tụt hậu; đồng thời, hiện thực hóa khát vọng hùng cường và thịnh vượng của dân tộc.

Hiện nay, trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam trên nhiều lĩnh vực, với sự tham gia của cả nhà nước, doanh nghiệp và các viện nghiên cứu. (Ảnh minh họa)

Có thể thấy, sau khi Nghị quyết được ban hành, nhiều bộ, ngành và địa phương đã tích cực vào cuộc. Bộ Khoa học và Công nghệ đã triển khai hơn 45 nhiệm vụ cụ thể, từ xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia đến hoàn thiện cơ chế tài chính cho R&D.

Trong quý II/2025, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị quyết số 71/NQ-CP (ngày 1/4/2025), sửa đổi và cập nhật Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 57. Đây là căn cứ quan trọng để từng bộ, ngành và địa phương cụ thể hóa mục tiêu phát triển khoa học và công nghệ gắn với chuyển đổi số.

Cùng với đó, Bộ đã xây dựng dự thảo 16 Nghị định hướng dẫn thi hành 5 Luật trình Thủ tướng; 8 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Trong đó có các văn bản then chốt như Nghị định về cơ chế đặt hàng doanh nghiệp công nghệ số thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số; Quyết định phê duyệt kế hoạch phát triển hạ tầng số Việt Nam thời kỳ 2025-2030; Chiến lược phát triển đội ngũ trí thức và tiêu chuẩn hóa quốc gia đến năm 2030.

Ngoài ra, Bộ cũng hoàn tất Bộ tiêu chí đánh giá mức độ chuyển đổi số doanh nghiệp, hướng dẫn các địa phương về sử dụng nền tảng số và hạ tầng số dùng chung phù hợp với chính quyền ba cấp trước ngày 10/6/2025 để các địa phương kịp thời hoàn thành rà soát đánh giá trong tháng 6/2025. Những nội dung này là nền tảng để đưa tinh thần Nghị quyết 57 đi vào thực tiễn quản trị số tại cơ sở…

Một số địa phương như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Bình Dương... đã có bước đi chủ động. Thành phố Hồ Chí Minh thí điểm mô hình đô thị thông minh, kết hợp dữ liệu lớn với trí tuệ nhân tạo trong quản lý giao thông, y tế, giáo dục. Hà Nội đầu tư xây dựng Khu công nghệ cao Hòa Lạc trở thành trung tâm sáng tạo vùng Bắc Bộ.

Khối doanh nghiệp tư nhân cũng đang chuyển mình mạnh mẽ. Các tập đoàn lớn như Viettel, FPT, VNPT, Vingroup… đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cho nghiên cứu AI, công nghệ sinh học, công nghệ bán dẫn, sản phẩm chuyển đổi số phục vụ người dân và doanh nghiệp.