Nghệ nhân Tò he chuyển mình trong đại dịch

(LĐTĐ) Những năm trước, khi chưa xảy ra đại dịch Covid-19, nhiều nghệ nhân Tò he ngoài việc duy trì nghề truyền thống của cha ông, tạo ra các sản phẩm đẹp, lạ thì còn trình diễn trực tiếp và bán hàng cho du khách tại các khu vui chơi giải trí, danh thắng, lễ hội nhưng do ảnh hưởng của đại dịch nên nhiều nghệ nhân Tò he đã chuyển mình bằng cách sáng tạo ra đất nặn có thể lưu giữ được 2 – 3 năm.
Tò he - đồ chơi đậm nét văn hóa dân gian Tò he nét đẹp xưa

Tò he là một loại đồ chơi dân gian của trẻ em Việt Nam, có thể ăn được. Ngày nay, nặn Tò he là một nét văn hóa dân gian ở các vùng quê Việt Nam, đặc biệt là Bắc Bộ. Ban đầu, Tò he là sản phẩm làm bằng bột dùng để cúng lễ nên thường có hình thù các con vật như công, gà, trâu, bò, lợn, cá...

Nghệ nhân Tò he chuyển mình trong đại dịch
Nghệ nhân ưu tú Tò he Nguyễn Văn Thành

Một số vùng, người ta còn gọi là “con bánh” vì bên cạnh hình thù các con vật, người ta còn nặn bột thành nải chuối, quả cau, chân giò, đĩa xôi... tạo thành mâm cỗ để đi chùa dâng cúng. Sản phẩm này có màu sắc tương đối giống đồ thực và có pha thêm chút đường nên có thể ăn được. Về sau, sản phẩm được gắn vào một chiếc kèn ống, ở đầu kèn có quét chút mạch nha, khi thổi phát ra âm thanh “Tò te” thế nên có lẽ người ta gọi là “Tò te”, sau này nói trại thành “Tò he”.

Hà Nội có một làng nghề thủ công lâu đời, rất độc đáo đó là nghề nặn Tò he ở thôn Xuân La, xã Phượng Dực, huyện Phú Xuyên. Tính đến nay, làng nghề nặn Tò he Xuân La đã được gần 300 năm tuổi. Qua các thế hệ, nghề được lưu giữ lại theo hình thức cha truyền con nối. Đã có những khi, Tò he tưởng chừng bị quên lãng, những nghệ nhân tưởng như không thể trụ được bằng nghề truyền thống… Nhưng cuối cùng, Tò he vẫn giữ được giá trị đích thực của mình trong tâm hồn Việt.

Vào đầu năm tháng 1 – 2 – 3 các địa phương tổ chức lễ hội, nhiều nghệ nhân Tò he đã tham gia trình diễn rồi quảng bá, giới thiệu hình ảnh Tò he đến du khách, bán hàng cho du khách. Hết lễ hội, các nghệ nhân lại về các khu vui chơi giải trí, danh thắng ở các tỉnh thành để trình diễn, quảng bá Tò he đến du khách vào các ngày thường cũng như cuối tuần. Đặc biệt, từ khi tuyến phố đi bộ mở cửa, được sự quan tâm của UBND quận Hoàn Kiếm, Ban Quản lý phố cổ Hà Nội, đã có 20 nghệ nhân lên tuyến phố đi bộ trình diễn, quảng bá văn hóa phục vụ du khách và hướng dẫn dạy nặn cho trẻ em, du khách có nhu cầu trải nghiệm. Bên cạnh đó, cũng có một số nghệ nhân đã đưa môn Tò he vào học đường, truyền dạy trực tiếp cho các em nhỏ ở tại các trường. Kết hợp với các trường mầm non đưa môn Tò he vào thành môn học tạo hình nghệ thuật Tò he, giúp các em tiếp cận đồ chơi truyền thống bên cạnh đồ chơi hiện đại ngày nay.

Hai năm qua, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, các nghệ nhân ở làng Xuân La gặp rất nhiều khó khăn, không có thu nhập, nhiều người đã phải chuyển sang làm việc khác để mưu sinh. Trao đổi với chúng tôi, nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Thành cho biết, tổng số các nghệ nhân thường xuyên đi nặn Tò he trước đây có khoảng 300 người và có khoảng 100 người tham gia CLB Tò he. Trong đó, làng có 2 nghệ nhân ưu tú được Nhà nước phong tặng và một số nghệ nhân được UBND thành phố Hà Nội phong tặng, còn lại mọi người hay gọi là nghệ nhân làng nghề.

Từ khi đại dịch Covid-19 xảy ra đã ảnh hưởng rất lớn đến các nghệ nhân làng nghề bởi các điểm vui chơi giải trí, danh lam thắng cảnh đã đóng cửa, cấm tập trung đông người do giãn cách xã hội, phòng ngừa Covid-19. Còn các trường học thì gần như tạm dừng cho trẻ đến trường nên các nghệ nhân cũng hạn chế, tạm dừng giảng dạy ở trong trường. Đối với các lễ hội truyền thống thì dừng, không còn địa phương nào tổ chức lễ hội, các khu vui chơi giải trí, danh thắng thì đa số đều đóng cửa, có mở thì cũng một thời gian ngắn sau đó do tình hình đại dịch bùng phát mạnh hơn nên các tổ chức cũng không thể thực hiện. Nghệ nhân phần lớn dựa vào các khu vui chơi, giải trí danh thắng, lễ hội truyền thống, trường học nên các khu vực này đóng cửa thì nghệ nhân đều ở nhà.

Hà Nội có một làng nghề thủ công lâu đời, rất độc đáo đó là nghề nặn Tò he ở thôn Xuân La, xã Phượng Dực, huyện Phú Xuyên. Tính đến nay, làng nghề nặn Tò he Xuân La đã được gần 300 năm tuổi. Qua các thế hệ, nghề được lưu giữ lại theo hình thức cha truyền con nối. Đã có những khi, Tò he tưởng chừng bị quên lãng, những nghệ nhân tưởng như không thể trụ được bằng nghề truyền thống… Nhưng cuối cùng, Tò he vẫn giữ được giá trị đích thực của mình trong tâm hồn Việt.

Hiện tại, 99,9% các nghệ nhân đều ở nhà, từ khi có dịch bệnh. Một số nghệ nhân không đi làm ở các lễ hội, khu di tích, danh thắng và do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 nên đã phải tìm công việc khác để đảm bảo thu nhập. Bên cạnh đó, một số nghệ nhân đã nghiên cứu, sáng tạo ra những loại bột cao cấp có thể để được vài năm nên đã nặn sản phẩm để được lâu nên nhiều người ở nhà nhưng vẫn thường xuyên nặn các sản phẩm vừa là rèn luyện đôi bàn tay vừa là chuẩn bị sản phẩm để bày bán khi được mở lại.

Đối với làng nghề, trước đây có thời tưởng chừng như mai một nhưng từ năm 2009 được thành lập CLB làng nghề truyền thống, hội tụ người có tay nghề giỏi, tâm huyết tham gia tổ chức thì CLB vẫn duy trì hoạt động thường xuyên. Dịch bệnh thì hạn chế nhưng khi có sự kiện thì CLB vẫn tổ chức hội họp để tham gia dù rằng đến nơi đó không có đông người nhưng có cơ hội đến thì các nghệ nhân vẫn đến để tham gia quảng bá làm cho Tò he không bị mai một để trẻ thơ và mọi người biết đến thông qua các sự kiện đó.

Mặt khác, một số nghệ nhân đang có hướng phối hợp với các trường dạy online, dạy trực tuyến trải nghiệm Tò he, nghệ nhân giới thiệu về làng nghề, nguyên liệu, cách tạo ra sản phẩm, cho trẻ làm quen và tự tạo ra sản phẩm. Nguyên liệu nặn Tò he không cứ phải là của làng nghề mà trẻ có thể mua rất nhiều ở cửa hàng, các nghệ nhân sẽ giới thiệu và dạy trẻ online, trẻ sẽ nghe nghệ nhân giới thiệu và trải nghiệm nặn Tò he. Đây cũng là môn trải nghiệm giúp trẻ tuy ở nhà nhưng vẫn gây hứng thú trải nghiệm đồ chơi dân gian.

Những ngày này cũng là dịp để nghệ nhân Tò he dành thời gian nhiều nhất cho các con cháu trong nhà, hướng dẫn, dạy các cháu nặn Tò he với mục đích truyền nghề. Trong thời gian tới, Xuân La sẽ có hướng xây dựng điểm du lịch của làng nghề và trở thành điểm thu hút khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm nặn cùng nghệ nhân Tò he./.

H.Phong

Có thể bạn quan tâm

Ý kiến bạn đọc

Nên xem

Bộ Giao thông vận tải cam kết không để xảy ra trường hợp tương tự như cầu Phong Châu

Bộ Giao thông vận tải cam kết không để xảy ra trường hợp tương tự như cầu Phong Châu

(LĐTĐ) Bộ Giao thông vận tải (GTVT) vừa có trả lời gửi đến cử tri thành phố Hà Nội và cử tri tỉnh Ninh Bình thể hiện cam kết không để xảy ra trường hợp sập cầu tương tự như cầu Phong Châu thuộc tỉnh Phú Thọ. Đối với dự án mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Cao Bồ - Mai Sơn sẽ mở rộng từ 4 làn xe hạn chế lên 6 làn xe, thời gian khởi công trong quý I/2025.
AEON Xuân Thủy: Không gian mua sắm và trải nghiệm sôi động

AEON Xuân Thủy: Không gian mua sắm và trải nghiệm sôi động

(LĐTĐ) Ngày 10/1, Công ty trách nhiệm hữu hạn Aeon Việt Nam chính thức khai trương Aeon Xuân Thủy, Trung tâm Bách hóa tổng hợp - siêu thị thứ 9 của Aeon tại Việt Nam với quy mô diện tích gần 15.500m2.
Chủ tịch HĐND Thành phố Nguyễn Ngọc Tuấn thăm, tặng quà gia đình chính sách

Chủ tịch HĐND Thành phố Nguyễn Ngọc Tuấn thăm, tặng quà gia đình chính sách

(LĐTĐ) Ngày 10/1, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân (HĐND) thành phố Hà Nội Nguyễn Ngọc Tuấn đã thăm, tặng quà Tết cho 3 gia đình chính sách tiêu biểu trên địa bàn quận Hoàn Kiếm.
Khẩn trương tổ chức lựa chọn và sớm công bố môn thi hoặc bài thi thứ ba

Khẩn trương tổ chức lựa chọn và sớm công bố môn thi hoặc bài thi thứ ba

(LĐTĐ) Liên quan đến công tác tuyển sinh vào lớp 10 Trung học phổ thông (THPT), Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) lưu ý các Sở GD&ĐT khẩn trương tổ chức lựa chọn và sớm công bố môn thi hoặc bài thi thứ ba theo quy định.
Xây dựng mạng lưới cấp nước sạch cho 11 xã của huyện Thanh Oai

Xây dựng mạng lưới cấp nước sạch cho 11 xã của huyện Thanh Oai

(LĐTĐ) Ngày 10/1, Ủy ban nhân dân (UBND) huyện Thanh Oai phối hợp với Công ty Cổ phần VIWACO tổ chức lễ động thổ công trình xây dựng hệ thống cấp nước sạch huyện Thanh Oai.
Đoàn công tác Ủy ban Xã hội của Quốc hội thăm, tặng quà công nhân lao động

Đoàn công tác Ủy ban Xã hội của Quốc hội thăm, tặng quà công nhân lao động

(LĐTĐ) Nhân dịp đón Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, ngày 9/1, đoàn công tác Ủy ban xã hội của Quốc hội do đồng chí Đinh Ngọc Quý, Ủy viên thường trực Ủy ban Xã hội của Quốc hội, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam làm Trưởng đoàn đã đến thăm, tặng quà 50 công nhân lao động Công ty TNHH Vietnergy (Khu công nghiệp Thạch Thất - Quốc Oai).
Tìm bị hại của Lê Phú Long - Công ty Cổ phần đầu tư xây dựng Hùng Phát Group

Tìm bị hại của Lê Phú Long - Công ty Cổ phần đầu tư xây dựng Hùng Phát Group

(LĐTĐ) Cơ quan điều tra Công an thành phố Hà Nội đã ra Quyết định khởi tố vụ án, Quyết định khởi tố bị can và thi hành Lệnh tạm giam đối với Lê Phú Long (đại diện pháp luật Công ty Cổ phần tập đoàn đầu tư Hùng Phát Group) về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản".

Tin khác

Xây dựng mạng lưới cấp nước sạch cho 11 xã của huyện Thanh Oai

Xây dựng mạng lưới cấp nước sạch cho 11 xã của huyện Thanh Oai

(LĐTĐ) Ngày 10/1, Ủy ban nhân dân (UBND) huyện Thanh Oai phối hợp với Công ty Cổ phần VIWACO tổ chức lễ động thổ công trình xây dựng hệ thống cấp nước sạch huyện Thanh Oai.
Khai mạc chợ hoa Xuân Tết Ất Tỵ năm 2025

Khai mạc chợ hoa Xuân Tết Ất Tỵ năm 2025

(LĐTĐ) Chợ hoa Xuân Tết Nguyên đán Ất Tỵ năm 2025 được quận Nam Từ Liêm tổ chức tại Khu Quảng trường đối diện sân vận động Quốc gia Mỹ Đình, diễn ra từ ngày 8/1 đến ngày 27/1 (tức ngày mùng 9 đến ngày 28 tháng Chạp năm Giáp Thìn).
Phát huy nguồn lực sẵn có để phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn quận Tây Hồ

Phát huy nguồn lực sẵn có để phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn quận Tây Hồ

(LĐTĐ) Chiều 9/1, Ban Thường vụ Quận ủy Tây Hồ chức Hội nghị lần thứ 25 Ban Chấp hành Đảng bộ quận khóa VI và tổng kết công tác lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị năm 2024. Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam thành phố Hà Nội Nguyễn Lan Hương dự hội nghị.
Hà Nội thực hiện tốt công tác lao động, người có công và xã hội

Hà Nội thực hiện tốt công tác lao động, người có công và xã hội

(LĐTĐ) Ngày 9/1, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) Hà Nội tổ chức hội nghị tổng kết công tác lao động, người có công và xã hội năm 2024; triển khai nhiệm vụ năm 2025.
Huyện Thường Tín: Sẽ tổ chức Lễ khai bút và sản xuất các làng nghề truyền thống Xuân Ất Tỵ

Huyện Thường Tín: Sẽ tổ chức Lễ khai bút và sản xuất các làng nghề truyền thống Xuân Ất Tỵ

(LĐTĐ) Huyện Thường Tín (Hà Nội) sẽ tổ chức Lễ khai bút và sản xuất các làng nghề truyền thống, khai mùa du lịch Xuân Ất Tỵ năm 2025 trong 2 ngày 5 - 6/2/2025 (tức ngày 8 - 9 tháng Giêng Âm lịch).
Thị trường đào quất Tết trầm lắng dù nhu cầu vẫn cao

Thị trường đào quất Tết trầm lắng dù nhu cầu vẫn cao

(LĐTĐ) Cơn bão Yagi hồi tháng 9 đã để lại những hậu quả nặng nề cho người dân vùng trồng đào quất quanh Tây Hồ (Hà Nội). Tết năm nay, dù đào quất vẫn thắm sắc, nhưng nhiều hộ không đủ đào, quất để phục vụ nhu cầu Tết.
Mặt trận các cấp tiếp tục phát huy và làm tốt vai trò giám sát, phản biện xã hội

Mặt trận các cấp tiếp tục phát huy và làm tốt vai trò giám sát, phản biện xã hội

(LĐTĐ) Ngày 8/1, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị tổng kết công tác mặt trận năm 2024, triển khai chương trình phối hợp và thống nhất hành động năm 2025.
Tiếp tục đóng góp trí tuệ, kinh nghiệm vào sự nghiệp phát triển Thủ đô

Tiếp tục đóng góp trí tuệ, kinh nghiệm vào sự nghiệp phát triển Thủ đô

(LĐTĐ) Ngày 7/1, thành phố Hà Nội tổ chức cuộc gặp mặt Ban Chủ nhiệm, Hội đồng Câu lạc bộ (CLB) Thăng Long nhân dịp Xuân Ất Tỵ 2025. Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong chủ trì và phát biểu chúc mừng tại buổi gặp mặt.
Tổ chức thành công Đại hội điểm Chi bộ Công ty TNHH Nhà nước MTV Du lịch Công đoàn Hà Nội

Tổ chức thành công Đại hội điểm Chi bộ Công ty TNHH Nhà nước MTV Du lịch Công đoàn Hà Nội

(LĐTĐ) Ngày 7/1, Chi bộ Công ty TNHH Nhà nước MTV Du lịch Công đoàn Hà Nội đã tổ chức thành công Đại hội, nhiệm kỳ 2025 - 2027. Đồng chí Nguyễn Huy Khánh - Bí thư Đảng ủy Cơ quan, Phó Chủ tịch Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) thành phố Hà Nội dự và chỉ đạo Đại hội.
Cơ sở sản xuất bánh cốm gia truyền Nguyên Ninh bị xử phạt 40 triệu đồng

Cơ sở sản xuất bánh cốm gia truyền Nguyên Ninh bị xử phạt 40 triệu đồng

(LĐTĐ) Ngày 6/1, Ủy ban nhân dân quận Ba Đình ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với chủ cơ sở sản xuất bánh cốm gia truyền Nguyên Ninh (số 11 phố Hàng Than) về các hành vi vi phạm.
Xem thêm
Phiên bản di động