Nghề làm tranh Đông Hồ: Di sản cần được bảo vệ
![]() | Níu giữ… vàng son một thuở |
![]() | Tranh Đông Hồ được tái hiện trên 300m tường tôn |
Theo đó, xét đề nghị của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tại Công văn số 1236/BVHTTDL-DSVH ngày 25/3/2020, ý kiến thẩm định của Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia (Công văn số 01/BC-HDDSVHQG ngày 04/3/2020), Thủ tướng Chính phủ đồng ý đệ trình tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc (UNESCO) xem xét đưa "Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ" vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp và ủy quyền Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ký Hồ sơ theo quy định; Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam chủ trì, phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch làm các thủ tục cần thiết để gửi Hồ sơ tới UNESCO trước ngày 31/3/2020.
![]() |
Ảnh minh họa: Bùi Phương |
Tranh Đông Hồ là một trong những dòng tranh nổi tiếng được nhiều người biết đến và là sản phẩm được người Việt Nam cũng như bạn bè quốc tế ưa chuộng. Đó là những bức tranh khắc họa tài tình về cuộc sống ấm no, hạnh phúc, một xã hội công bằng tốt đẹp. Tranh còn phản ánh lịch sử hào hùng của dân tộc, ca ngợi các vị anh hùng cũng như lên án các thói hư tật xấu của con người. Với nội dung phong phú, đa dạng, phù hợp với tâm tư, tình cảm của người dân, tranh Đông Hồ đã đi vào cuộc sống, tập tục của con người Việt Nam.
Theo giáo sư, tiến sĩ Trương Quốc Bình, Ủy viên Hội đồng Di sản Văn hóa quốc gia, tranh Đông Hồ có tên đầy đủ là “Tranh khắc gỗ dân gian Đông Hồ”. Đây là một dòng tranh dân gian tiêu biểu nhất ở Việt Nam, có xuất xứ từ làng Đông Hồ. Làng nằm ven sông Đuống cách Hà Nội chừng 40km về phía Đông Bắc. Xưa kia Đông Hồ được gọi là Đông Mái (hay làng Mái) thuộc Tổng Hồ, huyện Siêu Loại, trấn Kinh Bắc, nay là xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Đông Hồ là một làng nghề truyền thống lâu đời. Minh văn trên bia đá trên nền chùa cổ của làng dựng thời Mạc (thế kỷ XVI) cho biết, đây là một làng đã được thành lập, tồn tại và phát triển từ nhiều thế kỷ…
Trước đây, làng tranh Đông Hồ có 17 dòng họ làm tranh, sau năm 1945 cùng với các dòng tranh dân gian Hàng Trống, Kim Hoàng bị suy thoái, đứng bên bờ vực thẳm. Làng Đông Hồ chỉ còn 3 gia đình nghệ nhân đau đáu với nghề. Năm 2013, tranh Đông Hồ đã được ghi danh trong danh sách di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Để bảo vệ và phát huy giá trị của tranh dân gian Đông Hồ, năm 2014, tỉnh Bắc Ninh đã phê duyệt đề án Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa tranh dân gian Đông Hồ, huyện Thuận Thành, giai đoạn 2014-2020 và định hướng đến năm 2030. Cũng trong năm 2014, tỉnh đã phê duyệt dự án xây dựng Trung tâm Bảo tồn và phát huy giá trị tranh dân gian Đông Hồ. Hiện tranh Đông Hồ đã được Chính phủ đồng ý đệ trình UNESCO để đưa vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.
Qua hàng trăm năm hình thành và phát triển, tranh dân gian Đông Hồ trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của đông đảo các tầng lớp nhân dân Việt Nam, đặc biệt là nông dân và thị dân, trong dịp đón xuân mới hằng năm và các thực hành tín ngưỡng. Chính vì thế, xét trên phương diện sử dụng, người ta phân chia thành hai loại là tranh tết và tranh thờ. Những nội dung cơ bản thể hiện trên các bức tranh, người ta chia thành năm thể loại, đó là: Tranh thờ, tranh lịch sử, truyện tranh, tranh chúc tụng, tranh sinh hoạt. Trong đó, phổ biến nhất vẫn là các loại tranh mang ý nghĩa chúc tụng…
Để tăng thêm những ý nghĩa chúc tụng, ngoài những hình tượng biểu trưng cho sự tốt lành gần gũi và thân thuộc trên tranh như con gà, con lợn, con chuột, con mèo, người ta còn viết thêm những dòng chữ Nôm, chữ Hán để minh hoạ cho ý nghĩa của tranh. Chữ trong tranh có thể là thơ, là câu đối, tục ngữ, phương ngôn, hay có thể chỉ là một câu nói thường ngày nhưng ý nghĩa lại rất rộng, rất sâu. Cho đến nay nghề in tranh khắc gỗ ở Đông Hồ không còn nhộn nhịp như xưa.
Tranh Đông Hồ là một trong những dòng tranh nổi tiếng được nhiều người biết đến và là sản phẩm được người Việt Nam cũng như bạn bè quốc tế ưa chuộng. Đó là những bức tranh khắc họa tài tình về cuộc sống ấm no, hạnh phúc, một xã hội công bằng tốt đẹp. Tranh còn phản ánh lịch sử hào hùng của dân tộc, ca ngợi các vị anh hùng cũng như lên án các thói hư tật xấu của con người. Với nội dung phong phú, đa dạng, phù hợp với tâm tư, tình cảm của người dân, tranh Đông Hồ đã đi vào cuộc sống, tập tục của con người Việt Nam. |
Tuy vậy, nhiều gia đình ở đây còn giữ được hàng trăm ván gỗ, được coi là của gia bảo truyền lại cho con cháu đời sau. Các bảo tàng trung ương như Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam và Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh đã sưu tầm, lưu giữ và tổ chức trưng bày các sưu tập tranh dân gian cùng các bộ ván in tranh từ các làng nghề tranh dân gian truyền thống trong đó có làng tranh Đông Hồ. Từ những thập kỷ cuối của thế kỷ XX đến nay, tranh dân gian ở Việt Nam nói chung, trong đó có làng tranh Đông Hồ đã được Chính phủ Việt Nam và ngành Văn hóa quan tâm nghiên cứu, bảo vệ và phát huy giá trị.
Nhiều cuộc hội thảo khoa học đã được tổ chức, nhiều tranh dân gian và ván in tranh đã được sưu tầm, giới thiệu tại các bảo tàng. Việc bảo tồn nghề và làng nghề tranh dân gian Đông Hồ cũng được đặt ra trong một số dự án nghiên cứu bảo tồn di sản văn hóa truyền thống của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, và tỉnh Bắc Ninh. Tuy nhiên, trước những biến đổi cơ bản của đời sống kinh tế - xã hội ở Việt Nam hiện nay, các dòng tranh và làng tranh dân gian truyền thống đã và đang chịu những tác động, những thách thức không nhỏ…
Việc bảo vệ và phát triển nghề làm tranh dân gian Đông Hồ hiện nay là một công việc vô cùng cần thiết và cấp bách đối với các cơ quan quản lý, cộng đồng và các nghệ nhân. Điều này không chỉ có ý nghĩa lớn trong việc bảo vệ, phát huy một dòng tranh gắn liền với phong tục, tập quán của người Việt vào dịp Tết đến xuân về, mà còn góp phần nâng cao nhận thức về bảo vệ kho tàng di sản của các cộng đồng dân tộc ở Việt Nam và thế giới nói chung.
Việc lập hồ sơ trình UNESCO công nhận tranh dân gian Đông Hồ là di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp là bước đi thiết thực nhất để cứu vãn, vực dậy làng nghề tranh. Đó sẽ là cơ sở pháp lý cao nhất để nhà nước, chính quyền các cấp chung tay góp sức bảo vệ di sản. Đó cũng là động lực để cộng đồng địa phương quan tâm, dốc sức giữ gìn và củng cố di sản này.
Bảo Thoa
Có thể bạn quan tâm
Nên xem
![Thời tiết ngày 28/7: Hà Nội ngày nắng nóng, chiều tối mưa rào](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/27/20/z4493861417255-4cbdbe396080e67d02adc0a4184cb10020240727202728.jpg?240727114203)
Thời tiết ngày 28/7: Hà Nội ngày nắng nóng, chiều tối mưa rào
![Liên đoàn Lao động huyện Gia Lâm tổ chức khám sức khỏe cho đoàn viên, người lao động](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/27/22/kham-suc-khoe-120240727220638.jpg?rt=20240727220641?240727110759)
Liên đoàn Lao động huyện Gia Lâm tổ chức khám sức khỏe cho đoàn viên, người lao động
![Đoàn Khối các cơ quan thành phố Hà Nội tổ chức “Thắp nến tri ân” các Anh hùng, liệt sĩ](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/27/22/croped/z5673851490426-64c030c95dc0e1e782b94da405f083a020240727222744.jpg?240727110112)
Đoàn Khối các cơ quan thành phố Hà Nội tổ chức “Thắp nến tri ân” các Anh hùng, liệt sĩ
![Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dâng hoa, dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh và các liệt sĩ](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/27/16/croped/lanh-dao-tinh-nghe-an-dang-hoa-dang-huong-tuong-niem-chu-tich-ho-chi-minh-va-cac-liet-si-20240727164709.jpg?240727105515)
Lãnh đạo tỉnh Nghệ An dâng hoa, dâng hương tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh và các liệt sĩ
![Phụ nữ thành phố Vinh tổ chức các hoạt động ý nghĩa nhân dịp 77 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/27/17/croped/phu-nu-tp-vinh-to-chuc-cac-hoat-dong-y-nghia-nhan-dip-77-nam-ngay-thuong-binh-liet-si-20240727170314.jpg?240727105203)
Phụ nữ thành phố Vinh tổ chức các hoạt động ý nghĩa nhân dịp 77 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ
![Hà Nội: Hơn 33,7 tỷ đồng đóng góp vào Quỹ Đền ơn, đáp nghĩa](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/27/21/croped/tiep-nhan20240727211713.jpg?240727104100)
Hà Nội: Hơn 33,7 tỷ đồng đóng góp vào Quỹ Đền ơn, đáp nghĩa
![Lan tỏa yêu thương từ “Mẹ đỡ đầu” mang sắc phục Công an nhân dân](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/27/20/453102103-500629939285009-1518344155477689320-n20240727200735.jpg?rt=20240727200737?240727103447)
Lan tỏa yêu thương từ “Mẹ đỡ đầu” mang sắc phục Công an nhân dân
Tin khác
![Đội tuyển bắn cung Việt Nam tích cực luyện tập trước giờ khai mạc Olympic Paris 2024](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/24/22/816ee23e951a3044690b20240724221330.jpg?rt=20240724221332?240724104923)
Đội tuyển bắn cung Việt Nam tích cực luyện tập trước giờ khai mạc Olympic Paris 2024
Thể thao 24/07/2024 22:49
![Sắp diễn ra Giải Vô địch Golf Quốc gia 2024, Cúp VinFast - Hải Phòng](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/18/18/croped/dsc-254920240718180652.jpg?240718065613)
Sắp diễn ra Giải Vô địch Golf Quốc gia 2024, Cúp VinFast - Hải Phòng
Giải trí 18/07/2024 18:24
![Đào tạo về dinh dưỡng khoa học trong thể thao cho các câu lạc bộ bóng đá Việt Nam](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/16/23/croped/z5639573649335-96c59ecac4061f0bbe5bb94e424f6f4920240716233238.jpg?240716115606)
Đào tạo về dinh dưỡng khoa học trong thể thao cho các câu lạc bộ bóng đá Việt Nam
Thể thao 17/07/2024 06:10
![Siêu Cup châu Âu - Nam Mỹ: Messi đọ sức với Yamal?](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/16/07/tay-ban-nha-argentin20240716072634.jpg?240716075503)
Siêu Cup châu Âu - Nam Mỹ: Messi đọ sức với Yamal?
Thể thao 16/07/2024 07:55
![Gần 200 vận động viên tham gia Giải bơi thành phố Hà Nội năm 2024](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/15/15/soi-noi-giai-boi-thanh-pho-ha-noi-nam-2024-20240715151550.jpg?rt=20240715151825?240715040826)
Gần 200 vận động viên tham gia Giải bơi thành phố Hà Nội năm 2024
Thể thao 15/07/2024 16:08
![Đội tuyển Tây Ban Nha cùng các cầu thủ đã lập hàng loạt kỷ lục tại Euro 2024](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/15/09/croped/tbn20240715095036.jpg?240715103318)
Đội tuyển Tây Ban Nha cùng các cầu thủ đã lập hàng loạt kỷ lục tại Euro 2024
Thể thao 15/07/2024 10:33
![Cầu thủ 17 tuổi lên tiếng, Tây Ban Nha xuất sắc hạ Anh giành ngôi vô địch Euro 2024](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/15/03/screen-shot-2024-07-15-at-30903-am-172098775864220240715032709.9557570.png?240715041151)
Cầu thủ 17 tuổi lên tiếng, Tây Ban Nha xuất sắc hạ Anh giành ngôi vô địch Euro 2024
Thể thao 15/07/2024 04:11
![Tương lai của HLV Gareth Southgate sau trận chung kết EURO 2024](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/12/07/croped/ap2419268844176720240712073406.jpg?240712084832)
Tương lai của HLV Gareth Southgate sau trận chung kết EURO 2024
Thể thao 12/07/2024 08:48
![Điểm tựa lịch sử giúp Tây Ban Nha tự tin hạ Anh vô địch EURO 2024](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/11/16/tay-ban-nha-phap320240711163055.7077230.jpg?240711051606)
Điểm tựa lịch sử giúp Tây Ban Nha tự tin hạ Anh vô địch EURO 2024
Thể thao 11/07/2024 17:16
![Nâng cao kỹ năng về dinh dưỡng, tâm lý và phòng chống Doping cho các đội tuyển](https://laodongthudo.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/11/15/91db23a8f742551c0c5320240711151548.jpg?rt=20240711151607?240711035315)
Nâng cao kỹ năng về dinh dưỡng, tâm lý và phòng chống Doping cho các đội tuyển
Thể thao 11/07/2024 15:53