Ngành da giày cạn nguồn lao động

Thiếu nguồn cung lao động

Báo cáo 6 tháng đầu năm 2022 của Hiệp hội da giày - túi xách Việt Nam (Lefaso) cho thấy, tổng kim ngạch xuất khẩu da giày đạt 13,81 tỷ USD, tăng 14,2% so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó xuất khẩu giày dép đạt 11,79 tỷ USD (tăng 13,3%) và valy, túi, cặp đạt 2,02 tỷ USD, tăng 20,0% so với cùng kỳ năm 2021. Đáng chú ý, xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI đạt 10,99 tỷ USD, chiếm 79,56% toàn ngành da giày- túi xách Việt Nam.

Ảnh minh họa: Mai Quý

Tại Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với các thị trường ngoài nước của Bộ Công Thương mới đây, bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch Hiệp hội Lefaso đánh giá, 6 tháng đầu năm, dù đạt kết quả xuất khẩu khá tốt nhưng doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn lớn khi nguồn cung nguyên phụ liệu bị thiếu, gián đoạn do nguồn nguyên phụ liệu từ Trung Quốc cũng như một số nước xung quanh hạn chế. Bên cạnh đó, thiếu nguồn lao động cũng làm ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả sản xuất kinh doanh của ngành.

Dệt may, da giày là hai ngành hàng sử dụng nhiều lao động nhất trong các ngành kinh tế của Việt Nam. Trong đó, ngành da giày cần hơn 1,4 triệu lao động, chiếm tỷ lệ trên 18%.

Thiếu lao động, khó tuyển mới cũng là tình trạng của nhà máy Pou Yuen Việt Nam - doanh nghiệp gia công giày đông công nhân nhất tại thành phố Hồ Chí Minh. Sau dịch Covid-19, công ty cần tuyển mới 8.800 lao động, nhưng đến nay chỉ lấp đầy được 65%. Chưa kể, mỗi tháng lại phát sinh 500 - 650 trường hợp xin nghỉ việc. Phía doanh nghiệp cho hay không còn đặt nặng mục tiêu tuyển đủ người vì biết rõ không thể nào đạt được.

Tương tự, Công ty TNHHMTV giày dép Vĩnh Phong, với cơ ngơi nhà xưởng rộng 10.000 m2, cần khoảng hơn 1.000 lao động. Thế nhưng, hiện chỉ có gần 300 công nhân đang làm việc. Bà Phan Thị Minh Thu - Phó giám đốc công ty cho hay: “Không thể tìm ra người! Nếu trước đây, một tuần nhà máy có thể tuyển 50 công nhân có tay nghề, giờ đây cả tháng, sử dụng đủ các kênh chỉ tuyển được 10 người, đa phần là lao động lớn tuổi".

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Khánh - Phó chủ tịch Hội Da giày thành phố Hồ Chí Minh cho rằng các doanh nghiệp cần chủ động tăng cường lực lượng lao động đã qua đào tạo. “Hiện chỉ cần 300 lao động giày da được đào tạo nhưng khi hỏi các trường đều không đáp ứng đủ. Do đó doanh nghiệp đang phải đẩy mạnh liên kết với trường nghề để đào tạo cấp tốc, đồng thời hỗ trợ chỗ ở để kêu gọi lao động”, ông Nguyễn Văn Khánh cho biết.

Ngoài ra, theo ông Khánh, các doanh nghiệp cần tăng cường cơ giới hóa để tăng năng suất, tiết giảm nhân công. Thậm chí, trước khi xây dựng nhà máy, doanh nghiệp cần khảo sát trước nguồn lao động tại chỗ, liên kết với chính quyền để đặt hàng, đào tạo trước lao động.

Cần nâng cao năng lực sản xuất

Không chỉ vậy, theo đại diện Lefaso, 6 tháng cuối năm, ngành còn đối mặt với rất nhiều rủi ro như lượng tồn kho đang rất lớn, từ giờ đến quý 1/2023, tình hình đơn hàng sẽ có phần chững lại.

Mặt hàng xuất khẩu da giày Việt Nam dù đang ở mức trung bình của thế giới cả về chất lượng và giá cả, nhưng để cạnh tranh được trên thị trường, thời gian sắp tới, ngành cần nâng cao năng lực sản xuất các mặt hàng có giá trị cao hơn. Muốn vậy, nguồn nguyên liệu có giá trị cao cần nhập khẩu từ các nước.

Ngoài ra, với các thị trường có FTA với Việt Nam, Phó Chủ tịch Lefaso Phan Thị Thanh Xuân cho rằng, các doanh nghiệp vẫn chưa tận dụng tốt cơ hội nhập khẩu nguồn cung thiếu hụt từ các thị trường này. Đơn cử, EU là thị trường có nguồn nguyên phụ liệu có giá trị cao phục vụ nhu cầu sản xuất giày dép ở mức độ cao hơn. Mặt khác, các doanh nghiệp da giày cũng chưa tận dụng tốt cơ hội để nhập khẩu công nghệ, thiết bị mới trong bối cảnh hướng đến sản xuất bền vững, sử dụng công nghệ xanh và sạch.

“Với việc tận dụng tốt thế mạnh từ Hiệp định FTA trong xuất khẩu, ngành da giày cũng mong muốn được tạo điều kiện để tận dụng các cơ hội trong nhập khẩu nguyên phụ liệu từ các quốc gia tham gia Hiệp định, đặc biệt thị trường EU có những nguồn nguyên liệu có giá trị cao để sản xuất các mặt hàng giày dép ở mức độ cao hơn cũng như có thể nhập khẩu được những công nghệ, thiết bị mới. Đặc biệt là trong bối cảnh hiện nay, khi các quốc gia đều hướng tới sản xuất bền vững và sử dụng công nghệ xanh, sạch nên rất cần khai thác tiềm năng của các thị trường mới, phục vụ cho đổi mới công nghệ tại các nhà máy sản xuất”, bà Phan Thị Thanh Xuân nhấn mạnh.

Đặc biệt, bà Phan Thị Thanh Xuân thông tin, sắp tới, Đức ra đạo luật về nghĩa vụ thẩm định doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng, được áp dụng từ 1/1/2023. Đạo luật này sẽ tác động rất mạnh đến chuỗi sản xuất của ngành da giày khi xuất khẩu vào thị trường EU. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, các doanh nghiệp mới chỉ nhận được thông tin sẽ áp dụng trong thời gian gần nhất, còn kế hoạch cụ thể triển khai như thế nào, doanh nghiệp phải đáp ứng những thủ tục gì thì đến thời điểm này thông tin còn rất thiếu.

Do đó, Phó Chủ tịch Lefaso mong muốn hệ thống thương vụ Việt Nam tại nước ngoài cung cấp thông tin thị trường một cách nhanh, chính xác nhất nhằm hỗ trợ doanh nghiệp ngành da giày kịp thời chuẩn bị cho kế hoạch sản xuất kinh doanh sắp tới. Cùng với đó, thương vụ đẩy mạnh quảng bá sản phẩm da giày, lợi thế của Việt Nam khi tham gia Hiệp định FTA để bạn hàng tiếp tục đặt niềm tin và đặt hàng của Việt Nam.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, nâng cao năng lực cạnh tranh nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập là một yêu cầu cấp bách đặt ra. Để nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp da giầy có rất nhiều điều cần làm và phải được tiến hành đồng bộ. Để ngành da giầy phát triển bền vững, các doanh nghiệp ngành da giầy Việt Nam cần chủ động hơn nữa trong việc tham gia chuỗi sản xuất toàn cầu, đa dạng nguồn cung nguyên liệu nhằm tận dụng ưu đãi từ các hiệp định thương mại, đồng thời cần có chiến lược nghiên cứu, nắm bắt thị hiếu tiêu dùng trên thế giới để cung cấp các sản phẩm mà thị trường cần. /.