Mùa rét ngọt năm ấy

Ấy vậy mà chỉ qua một đêm, thời tiết như người con gái đỏng đảnh lúc mới yêu, chuyển sang rét ngọt từ lúc nào, cơn gió lạnh luồn qua từng lớp áo, kèm theo những cơn mưa lất phất trong màn sương mờ ảo lúc sớm hôm. Sự ghé thăm bất chợt của đợt gió lạnh như niềm nuối tiếc dư vị của mùa Xuân trước khi đón Hạ về.

Ảnh minh họa.

Ngày còn bé, cũng vào độ này trong năm, có những ngày thời tiết bắt đầu chuyển nóng, chúng tôi vẫn chưa thấy mẹ cất chăn, quần áo ấm của anh em tôi, mẹ bảo: “Tháng Giêng rét đài, tháng Hai rét lộc, tháng Ba rét nàng Bân”. Mẹ kể, "rét nàng Bân" là đợt rét muộn thường xuất hiện vào đầu tháng Ba âm lịch ở miền Bắc. Theo dân gian, đây là đợt rét cuối cùng của mùa Xuân, gắn liền với sự tích về nàng Bân – người vợ của thần gió.

Theo dân gian, nàng Bân đan áo cho chồng mà khi hoàn thành thì trời đã sang Xuân, ông trời thương tình, phải cho một đợt rét muộn để nàng kịp tặng chiếc áo cho chồng. Từ đó thành lệ, hàng năm vào khoảng tháng Ba, tuy mùa rét đã qua, mùa nóng đã tới nhưng có lúc tự nhiên rét lại mấy hôm, người ta gọi cái rét đó là “rét nàng Bân”.

Rét tháng Ba là khoảng giao mùa nên chỉ kéo dài chừng một tuần, cái rét ngọt cũng chỉ thoảng qua, chứ không rét cắt da, cắt thịt. Ấy vậy mà mọi thứ như được thu xếp rất ổn thỏa, quần áo ấm mẹ chưa vội cất, khoảnh vườn nhỏ trước hiên nhà của mẹ nào là mùng tơi, rau dền mới gieo nhú lên những búp non xanh mơn mởn như đang vươn mình đón lấy những hạt mưa lất phất còn sót lại của mùa Xuân. Những chùm hoa bưởi trắng muốt như ngọc, len lỏi dưới những tán lá xanh non, đọng lại những hạt mưa li ti, theo gió mà tỏa hương thơm ngan ngát khắp không gian. Những bông thược dược nở muộn vẫn kịp khoe sắc trong làn sương sớm mỏng mảnh.

Tôi nhớ bóng dáng mẹ, vẫn thoăn thoắt, nhanh nhẹn, xỏ đôi ủng bảo hộ, xuống vườn nhổ vài khóm sả, cắt buồng chuối xanh mang ra chợ bán. Những thức quà quê dân dã ấy đã nuôi anh em tôi khôn lớn suốt những năm tháng đi học ở nhà. Nhớ mùi đất, mùi cỏ ngai ngái, lẫn mùi đồng quê trong những lớp áo vỏ ngoài của cây sả, ba mẹ con tôi vẫn ngồi cặm cụi cùng mẹ bó từng bó, vừa cười đùa, nhỏ to đủ chuyện học hành, chuyện cuộc sống. Trong cái gió lạnh cuối mùa, những câu chuyện tình thân, hình ảnh thân thương, giản dị của mẹ luôn là kỷ niệm ấm áp nhất trong ký ức tuổi thơ tôi…