Nụ cười của ngoại

Ngày bé, tôi xa lạ với hàm răng màu đen huyền như một chỉ dấu thời xưa cũ. Những chiếc răng bóng như hạt na, miệng luôn nhai trầu viền môi hằn vệt đo đỏ khiến tôi đặt ra bao câu hỏi. Mỗi ngày, ngoại mang đến cho tôi những câu chuyện cổ tích về miếng trầu, cây cau về những tục lệ nhuộm răng. Ngoại chèo chiếc thuyền văn hóa đưa tôi từ bến bờ xa lạ đến thân thương và gần gũi đến độ mỗi khi ngày hè mãn, ngoại về quê, tôi khóc và nhớ mùi trầu, mùi dầu Nhị Thiên Đường, nhớ dáng cong như mảnh trăng hạ huyền và nụ cười của ngoại đến quay quắt. Ngoại trở thành miền cổ tích trong tôi.

Ảnh: Nguyễn Thúy Vân

Thời của ngoại hàm răng đen là nền nã, nếp sống thanh sạch và sự thủy chung son sắt, Nó là nét đẹp truyền thống từ ngàn xưa được gìn giữ từ thời Vua Hùng và qua bao thế hệ. Dù thời gian đã cơi nới mở rộng văn hóa thế giới vào đời sống nơi nụ cười trắng sáng của tuyp kem Dạ Lan thời kì đầu rồi đến nay cả hằng hà sa số loại kem ngoại, kem nội, thì ngoại vẫn không bận tâm đến những đổi thay đang diễn ra xung quanh. Mỗi sớm mai, trên chiếc phản gỗ, ngoại ngồi nhai trầu đôi tay run run lấy vỏ cau khô chà chà vào những “hạt na”. Thi thoảng, ngoại súc miệng bằng nước lá ổi. Đôi lúc, ngoại quên một số thứ, vậy mà khi đi ra đường chưa bao giờ quên chiếc bọc đựng thuốc nhuộm răng và cau trầu. Tôi ngờ rằng, ngoại không gìn giữ hàm răng mà gìn giữ và kể lại câu chuyện văn hóa đang dần lãng quên với thế hệ con cháu.

Có những ngày tháng, tôi thấy mình chòng chành giữa lằn ranh mới và cũ. Tôi yêu hàm răng đen dù vẫn nghe lời mẹ vệ sinh bằng kem đánh răng ngày hai lần. Nó như một miền lặng trầm tích sâu sắc khiến tôi phải tự hỏi, mình yêu ngoại nên yêu cả miền kí ức xa xưa? Không, tôi yêu cả hai. Nơi ngoại có một thứ đẹp không theo thời, nhưng là dòng chảy văn hóa truyền thống và đang bị mờ đi cùng dòng chảy thời gian.

Giờ đây, thật khó để tìm lại những người có hàm răng đen, có chăng nó chỉ còn trong ký ức của những đứa cháu như tôi. Đôi lúc, thời gian và sự bận rộn xé lẻ nỗi nhớ khiến nhiều thứ mờ ảo như khói sương. Vậy mà chỉ cần đọc đâu đó câu ca dao, hay giảng cho con trai câu thơ “Những cô hàng xén răng đen, cười như mùa thu tỏa nắng” trong bài Bên kia sông Đuống của tác giả Hoàng Cầm trong mắt tôi lại thấy thấp thoáng nụ cười rất đẹp của ngoại.

Trần Thanh Thủy