Lời xin lỗi “leo lẻo” từ miệng người nổi tiếng

Nghệ sĩ, người nổi tiếng quảng cáo “lố”, sai sự thật tràn lan

Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, cùng hàng loạt các chính sách của Đảng, Nhà nước trong việc thúc đẩy chuyển đổi số ở các đơn vị, doanh nghiệp… những năm gần đây, việc kinh doanh, kết nối giao thương qua các nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội đã được các đơn vị, doanh nghiệp triển khai mạnh mẽ với nhiều phương thức khác nhau. Trong đó, thông qua sức ảnh hưởng của các KOLs, phương thức livestream (phát sóng trực tiếp trên nền tảng mạng xã hội) đã trở thành “vũ khí” lợi hại và là cầu nối giữa thương hiệu và người tiêu dùng, qua đó giúp nhãn hàng tiếp cận khách hàng một cách tự nhiên và hiệu quả nhất.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích thiết thực, không ít thương hiệu, nghệ sĩ, hay những người nổi tiếng đã vấp phải lùm xùm xung quanh việc thổi phồng công dụng, hay quảng cáo “lố”, sai sự thật về công dụng của các sản phẩm được truyền thông. Thậm chí, không ít người nổi tiếng, nghệ sĩ đã phải lên báo xin lỗi và cho rằng mình “không biết” rõ về công dụng, cũng như thông tin đã được doanh nghiệp kiểm chứng.

Nghệ sĩ, KOLs trong phiên livestream quảng cáo sản phẩm kẹo rau củ KERA .

Đơn cử như việc những ngày gần đây, câu chuyện Hoa hậu Hòa bình quốc tế 2021 Nguyễn Thúc Thùy Tiên và Youtuber, Tik Toker Quang Linh Vlog, Hằng Du Mục trong phiên livestream trên mạng xã hội đã có những thông tin chưa chính xác về sản phẩm kẹo rau củ KERA, sản phẩm của Công ty CP Tập đoàn Chị Em Rọt… Sau khi thông tin được phát trên các nền tảng mạng xã hội, ngay lập tức đã vấp phải phản ứng từ dư luận.

Thực tế trên nhiều diễn đàn, cộng đồng mạng đã chỉ ra một số dấu hiệu cho thấy hoạt động quảng cáo này có thể sai sự thật, “thổi phồng” công dụng và thành phần của sản phẩm… Trước phản ứng của dư luận, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã đề nghị các đơn vị liên quan phối hợp kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm để ngăn ngừa kịp thời các vi phạm quảng cáo thực phẩm. Ngay sau đó, Thùy Tiên đã xóa bài quảng cáo trên trang cá nhân và lên tiếng xin lỗi công chúng. Quang Linh Vlogs, Hằng Du Mục cũng xin lỗi và có những phát ngôn trấn an dư luận…

Không chỉ vụ việc trên, thời gian qua, không ít nghệ sĩ, người nổi tiếng đã dính lùm xùm liên quan đến việc quảng cáo các sản phẩm, hàng hóa trên các nền tảng mạng xã hội không đúng như công dụng, hay nói cách khác là thổi phồng sự thật về công dụng sản phẩm, khiến nhiều người lầm tưởng sản phẩm có chất lượng “như nghệ sĩ quảng cáo”, trong đó, đơn cử phải kể đến là các nghệ sĩ như Quyền Linh, Hồng Vân, Cát Tường… các nghệ sĩ này đã phải công khai xin lỗi công chúng qua các nền tảng mạng xã hội và trang cá nhân.

Điều đáng nói, sự việc này không chỉ dừng lại ở việc uy tín cá nhân của nghệ sĩ bị ảnh hưởng mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và tài chính của người tiêu dùng. Những sản phẩm kém chất lượng có thể gây nguy hiểm cho người sử dụng, trong khi niềm tin của công chúng vào quảng cáo ngày càng bị xói mòn, thậm chí, nhiều người tiêu dùng còn “xói mòn” niềm tin vào công tác quản lý, giám sát pháp luật của các cơ quan chức năng.

Chế tài đã đủ sức răn đe?

Trước sự việc hàng loạt người nổi tiếng, KOLs “cố tình” quảng cáo sản phẩm sai sự thật, gian dối về công dụng sản phẩm… các chuyên gia cho rằng, điều này không chỉ làm ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng, gây hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, mà còn làm giảm uy tín của những người nổi tiếng; giảm uy tín của người tiêu dùng vào tổ chức, cơ quan Nhà nước khi liên tiếp để các trường hợp vi phạm xảy ra mà không có biện pháp xử lý triệt để. Thậm chí, điều này còn làm lẫn lộn, ảnh hưởng đến những nghệ sĩ chân chính, những doanh nghiệp làm ăn uy tín, nghiêm túc với những người nghệ sĩ làm ăn gian dối, đánh đồng sản phẩm thật - giả - kém chất lượng.

Có thể thấy, hệ quả của một vụ quảng cáo sai hay thổi phồng công dụng sản phẩm không chỉ dừng lại ở một sản phẩm hay một thương hiệu mà nó có thể làm méo mó toàn bộ thị trường, tạo ra sự bất công trong cạnh tranh và làm mất đi cơ hội của những doanh nghiệp chân chính. Đáng nói, mỗi khi một vụ quảng cáo sai bị phanh phui, phản ứng quen thuộc từ KOLs là lên tiếng xin lỗi và lập tức đổ lỗi cho việc “thiếu hiểu biết” hoặc thông tin sai lệch từ nhãn hàng. Nhưng liệu một lời xin lỗi có thể xóa bỏ thiệt hại cho người tiêu dùng, cho cả thị trường không?

Lời xin lỗi không thể làm người tiêu dùng lấy lại số tiền đã mất, cũng không thể phục hồi niềm tin đã bị tổn thương. Nếu không có sự thay đổi trong cách làm việc của KOLs, doanh nghiệp và cả cơ quan quản lý, vòng luẩn quẩn này sẽ tiếp tục lặp lại. Đã đến lúc KOLs không chỉ xem mình là người tạo ra nội dung, mà còn phải chịu trách nhiệm với những gì mình quảng bá…

ThS. Lê Xuân Mạnh, giảng viên Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông chia sẻ, khi một nghệ sĩ hay KOLs quảng bá sai sự thật, họ thường chỉ phải đối mặt với sự chỉ trích từ cộng đồng mạng hoặc bị các nhãn hàng hủy hợp đồng. Nhưng điều đó chưa đủ để tạo ra sự răn đe, bởi chế tài xử lý chưa đủ mạnh, bởi nếu chỉ phạt hành chính thì tiền xử phạt sẽ thu về ngân sách Nhà nước, nhưng quyền lợi của người tiêu dùng sẽ được bồi thường như thế nào? Cần có một hệ thống pháp lý đủ mạnh để ràng buộc trách nhiệm của những nghệ sĩ, KOLs khi họ tham gia vào hoạt động quảng cáo. Thậm chí, truy cứu trách nhiệm hình sự hay cấm sóng đối với người nổi tiếng để họ có ý thức và trách nhiệm hơn mỗi khi nhận lời giới thiệu, quảng cáo cho các nhãn hàng.

Cũng đề cập đến vấn đề tăng mức chế tài xử lý vi phạm đối với hành vi quảng cáo sai sự thật của những người nổi tiếng, ông Dương Ngọc Thái - Chánh văn phòng Công ty Luật TNHH Tùng Sơn, cho rằng, Luật Quảng cáo 2012 (sửa đổi bổ sung 2018) đã có những quy định khá đầy đủ, chi tiết về các hành vi bị cấm trong đó có cấm quảng cáo sai sự thật. Những hành vi nói quá về giá trị, tác dụng, công dụng của sản phẩm được xác định là quảng cáo sai sự thật. Người thực hiện hành vi này có thể bị xử phạt vi phạm hành chính từ 60 - 80 triệu đồng, một số trường hợp quảng cáo gây hiểu lầm có mức xử phạt thấp hơn ở mức từ 20 - 40 triệu đồng; tuy nhiên, nếu gây hậu quả nghiêm trọng có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. “Đối với nghệ sĩ, người nổi tiếng vi phạm pháp luật thì sẽ đánh giá tính chất mức độ, hậu quả của hành vi vi phạm để xem xét xử lý bằng các chế tài nghiêm khắc hơn. Có thể là cấm biểu diễn, cấm những công việc nhất định trong một thời hạn, xử phạt hành chính nếu gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cộng đồng. Ngoài ra có thể xem xét xử lý hình sự…”, ông Thái nói.