Dẹp bỏ "cửa tử" trên đường sắt: Giải pháp nào cho thói quen bất chấp hiểm nguy?

Mối nguy từ những lối đi tự phát

An toàn giao thông đường sắt luôn là ưu tiên hàng đầu của hệ thống vận tải quốc gia, nhưng dọc theo các tuyến đường, đặc biệt là tuyến Bắc - Nam đi qua khu vực đô thị như Hà Nội, tình trạng lối đi tự mở vẫn tồn tại dai dẳng, trở thành thách thức lớn nhất đối với công tác đảm bảo an toàn.

Theo thống kê từ Cục Cảnh sát giao thông, trên các tuyến đường sắt quốc gia xuất phát từ Hà Nội hiện vẫn còn hơn 3.000 lối đi tự mở. Đây là những điểm giao cắt trái phép, hoàn toàn không có rào chắn hay hệ thống cảnh báo an toàn theo quy chuẩn kỹ thuật.

Những lối đi này được người dân tự ý phá rào, mở ra để đi tắt, rút ngắn quãng đường di chuyển, bất chấp quy luật vật lý cơ bản: tàu hỏa có quán tính cực lớn và không thể dừng lại đột ngột. Sự tùy tiện này đã kéo theo nhiều nhiều hậu quả nghiêm trọng. Điển hình là vụ tai nạn xảy ra vào khoảng 17 giờ ngày 14/6/2025 tại khu vực gần ga Văn Điển. Một phụ nữ trung niên khi tùy tiện băng qua đường sắt tại một trong những điểm giao cắt trái phép đã bị tàu khách Thống Nhất tông trúng, tử vong tại chỗ. Vụ việc không chỉ cướp đi một sinh mạng mà còn khiến đoàn tàu phải dừng khẩn cấp gần một giờ để giải quyết hiện trường, gây gián đoạn tuyến Bắc - Nam, làm tăng thêm áp lực và gánh nặng cho xã hội.

Đường ngang dân sinh, những lối đi do người dân tự mở qua đường sắt luôn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông.

Thông tin với phóng viên, Trung tá Trần Tú Anh - Phó Đội trưởng Đội Cảnh sát giao thông số 14, Công an thành phố Hà Nội nhiều lần khẳng định: "Việc người dân và phương tiện tùy tiện đi qua đường sắt bằng các lối mở trái phép là cực kỳ nguy hiểm, gây mất an toàn giao thông và tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn nghiêm trọng".

Việc các lối đi tự mở tồn tại dai dẳng xuất phát từ hai nguyên nhân chính. Thứ nhất, là lỗ hổng về ý thức và thói quen của người dân. Nhiều người sinh sống lâu năm gần đường sắt vẫn giữ thói quen đi tắt, đặt sự tiện lợi cá nhân lên trên sự an toàn của bản thân và cộng đồng, bất chấp những cảnh báo liên tục.

Theo số liệu thống kê từ cơ quan chức năng, trong 5 tháng đầu năm 2025, trên địa bàn cả nước đã xảy ra 8 vụ tai nạn giao thông TNGT đường sắt, khiến 4 người tử vong, 2 người bị thương, tăng 6 vụ (tăng 300%) và 2 người chết (tăng 100%) so với cùng kỳ năm 2024; và nguyên nhân chủ yếu được xác định là do ý thức chấp hành pháp luật giao thông của người dân còn hạn chế, cùng với tình trạng lấn chiếm hành lang đường sắt làm che khuất tầm nhìn của lái tàu. Thực tế, có tới 70% số vụ tai nạn đường sắt xảy ra tại các vị trí lối mở không an toàn.

Lực lượng chức năng rà soát, thống kê những lối đi tự phát qua đường tàu.

Thứ hai là vấn đề hạ tầng chưa đồng bộ. Ghi nhận tại khu vực đường Ngọc Hồi (Hà Nội) cho thấy, có những khu dân cư mà hầu hết mỗi nhà đều có một lối đi qua đường sắt. Dù đã có lối ngang có gác chắn to rộng dẫn vào thôn Yên Ngưu, nhiều người dân vẫn chọn lối ngang tự mở vì đường gom gồ ghề, không đảm bảo an toàn khiến họ khó khăn khi di chuyển đến các lối ngang hợp pháp. Điều này cho thấy, bên cạnh việc rào chắn, cần thiết phải có sự đầu tư cải tạo đồng bộ hệ thống đường gom để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân tuân thủ quy định.

Cần triển khai các biện pháp đồng bộ và quyết liệt

Để giải quyết tận gốc vấn đề, cơ quan chức năng đã và đang triển khai các biện pháp đồng bộ và quyết liệt. Nhằm nâng cao hiệu quả bảo đảm trật tự an toàn giao thông tuyến đường sắt Bắc - Nam, mới đây, Đội CSGT đường bộ số 8 (Phòng CSGT Hà Nội) đã xây dựng và thường xuyên triển khai kế hoạch tuần tra, kiểm soát, tập trung vào các hành vi vi phạm là nguyên nhân dẫn đến tai nạn.

Kiểm tra điều kiện bảo đảm an toàn trước khi vận hành đường sắt.

Tại các chốt gác chắn đường sắt Bắc - Nam qua địa bàn xã Phú Xuyên, lực lượng CSGT tiến hành kiểm tra ngẫu nhiên nồng độ cồn đối với nhân viên đường sắt làm nhiệm vụ trực gác. Việc kiểm tra này nhằm bảo đảm cán bộ làm nhiệm vụ luôn tỉnh táo, tập trung, ngăn chặn nguy cơ tiềm ẩn từ việc thiếu ý thức, góp phần duy trì an toàn tuyệt đối cho các chuyến tàu qua lại. Thiếu tá Nhữ Mạnh Hùng - cán bộ Đội CSGT đường bộ số 8 nhấn mạnh, sự phối hợp thường xuyên với Công an xã để rà soát các lối mở, tự mở và yêu cầu người dân tự đóng để không để nguy cơ xảy ra tai nạn.

Trước đó, ngày 17/6/2025, lực lượng chức năng gồm Đội Cảnh sát giao thông số 14, Đội Cảnh sát giao thông đường sắt số 1, Công ty Cổ phần Đường sắt Hà Hải và Công an cơ sở đã phối hợp tổ chức đóng 5 lối đi tự mở trên tuyến đường sắt Bắc - Nam đoạn qua địa bàn thị trấn Văn Điển. Các lối đi nguy hiểm này đã được rào chắn kiên cố, biển cảnh báo rõ ràng, đồng thời huy động lực lượng tuần tra giám sát nhằm ngăn chặn việc tái xâm phạm.

Gia cố rào chắn kiên cố tại các lối mở.

Để cuộc nỗ lực đảm bảo trật tự an toàn giao thông này đạt hiệu quả bền vững, vai trò của chính quyền địa phương là hết sức quan trọng. UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 277/KH-UBND về việc tăng cường các giải pháp bảo đảm an toàn giao thông đường sắt, trong đó quy định rõ: Chủ tịch UBND cấp xã, phường có đường sắt đi qua chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND Thành phố nếu để xảy ra tình trạng mất an toàn giao thông đường sắt, vi phạm trật tự hành lang an toàn giao thông đường sắt.

Sở Xây dựng cũng được giao nhiệm vụ tham mưu cho UBND Thành phố sửa đổi quy chế phối hợp, kiểm tra, rà soát, bổ sung đầy đủ các biển báo hiệu và kết nối tín hiệu tại các điểm giao cắt. Song song, Phòng CSGT Công an thành phố Hà Nội sẽ tập trung tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về an toàn giao thông đường sắt một cách thiết thực, sâu rộng tại các khu vực đông dân cư.

Thiết nghĩ, việc xóa bỏ hoàn toàn hiểm họa từ các lối đi tự mở không thể chỉ dựa vào rào chắn hay chế tài xử phạt mà phải bắt nguồn từ sự thay đổi ý thức của mỗi người dân. Chỉ khi sự tiện lợi cá nhân không còn được đánh đổi bằng tính mạng và khi hệ thống hạ tầng được đầu tư đồng bộ, những "cửa tử" tự mở mới được đóng lại vĩnh viễn, góp phần xây dựng một hệ thống giao thông đường sắt an toàn.