Để lòng tốt không bị trục lợi giữa thiên tai

Lợi dụng nỗi đau để trục lợi

Việt Nam là quốc gia thường xuyên chịu ảnh hưởng liên tiếp của các cơn bão lũ, thiên tai, gây thiệt hại nặng nề. Trong lúc cả nước đang dốc lòng sẻ chia, hỗ trợ đồng bào vùng lũ, sự đoàn kết, tương thân tương ái được thể hiện rõ nét, thì đây cũng là "thời điểm vàng" để các đối tượng cơ hội lợi dụng lòng tốt, khoác lên mình "chiếc áo từ thiện" để trục lợi cá nhân, biến sự nhân văn của cộng đồng thành công cụ làm giàu bất chính.

Sự tinh vi trong thủ đoạn lừa đảo đã đạt đến mức báo động, thể hiện qua nhiều hình thức. Mới đây, Công an tỉnh Điện Biên đã khởi tố 2 đối tượng Nguyễn Mạnh Tuân (SN 1986; giáo viên) và Nông Thị Thu Thủy (SN 1994) về tội "Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản". Hồ sơ của cơ quan Công an ghi nhận, trong nhiều năm qua, Thuỷ tạo dựng hình ảnh "bạch liên hoa" trong sáng, nhân hậu, luôn đồng cảm với những phận đời cơ cực.

Thủy thường xuyên đăng tải hình ảnh, bài viết với những dòng trạng thái đẫm nước mắt, những lời kêu gọi tha thiết về các trường hợp khó khăn, cơ cực trên facebook cá nhân Nông Thị Thu Thủy (Thủy Tẹt Bé Nhỏ) khiến nhiều mạnh thường quân tin tưởng, sẵn sàng gửi gắm tiền bạc và tin rằng, mình đang đồng hành cùng một người phụ nữ giàu lòng trắc ẩn.

Thế nhưng, sau lớp vỏ ngọt ngào đó lại là những toan tính lạnh lùng. Lợi dụng niềm tin của cộng đồng mạng, Thủy cùng Nguyễn Mạnh Tuân đã đưa lên mạng xã hội những câu chuyện, những mảnh đời bất hạnh đều kêu gọi từ thiện nhằm móc túi các mạnh thường quân. Đáng chú ý, khi Tuân trao tiền cho những hoàn cảnh khó khăn và chụp ảnh lại để đăng Facebook, thì Thủy cũng lấy chính những hình ảnh trên, cắt bỏ hình của Tuân rồi đăng lên Facebook tự nhận như thể mình đã trao số tiền trên.

Tính riêng trong năm 2025, Nông Thị Thu Thủy đã đăng hơn 400 bài viết liên quan đến các hoạt động từ thiện. Từ tháng 2 đến tháng 6/2025, chỉ riêng đối với 3 trường hợp hoàn cảnh khó khăn, bước đầu Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Điện Biên đã chứng minh được số tiền Thủy trục lợi từ hoạt động từ thiện là trên 24 triệu đồng.

Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Điện Biên đọc lệnh bắt tạm giam Nông Thị Thu Thủy vì trục lợi từ hoạt động từ thiện.

Trước đó, năm 2024, nhiều vụ việc đã xảy ra, buộc các tổ chức phải lên tiếng cảnh báo công khai. Điển hình, ngày 7/9/2024, Hội Chữ thập đỏ tỉnh Quảng Ninh đã phải cảnh báo về fanpage lừa đảo mạo danh Hội, kêu gọi ủng hộ người dân bị ảnh hưởng bởi bão số 3. Tương tự, ngày 11/9/2024, Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Phú Thọ cũng cảnh báo về việc đối tượng lừa đảo lập fanpage giả danh Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện Lâm Thao (cũ) để kêu gọi quyên góp. Những chiêu trò này khiến nhà hảo tâm bị lừa chuyển khoản với số tiền lớn, thậm chí có trường hợp bị lừa hơn 100 triệu đồng để mua áo phao cứu trợ, nhưng sau đó người nhận tiền đã biến mất không dấu vết.

Dư luận xã hội rất bức xúc với hành vi trục lợi từ thiện trong thiên tai, nó khiến những nhà hảo tâm chân chính hoài nghi, thậm chí e ngại khi muốn giúp đỡ. Một khi niềm tin vào các hoạt động thiện nguyện bị đánh mất, sự đoàn kết xã hội sẽ bị suy yếu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần tương thân tương ái vốn là nét đẹp truyền thống của dân tộc.

Anh Thành Long (phường Thanh Xuân, Hà Nội) cho rằng, việc thông tin nhiễu loạn, giả mạo làm phân tán nguồn lực xã hội, khiến tiền và vật chất không đến được với những người dân đang cần sự hỗ trợ khẩn cấp nhất, trực tiếp gây nguy hiểm đến tính mạng và tài sản của đồng bào vùng lũ. Hành vi này làm méo mó, bóp méo hình ảnh đẹp về những tấm lòng thiện nguyện chân chính, gây ảnh hưởng tiêu cực đến dư luận xã hội.

Ưu tiên kênh chính thống

Hành vi lợi dụng thiên tai, dịch bệnh để chiếm đoạt tiền từ thiện đã được pháp luật Việt Nam quy định rất nghiêm khắc. Luật sư Nguyễn Huy Hoàng (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội) khẳng định, mức độ nghiêm trọng của tội danh này được nhấn mạnh rõ trong Bộ luật Hình sự: "Hành vi lợi dụng thiên tai, dịch bệnh để lừa đảo chiếm đoạt tài sản được xem là một tình tiết định khung tăng nặng, thể hiện sự nguy hiểm và vô nhân đạo. Cụ thể, theo Khoản 3 Điều 174 Bộ luật Hình sự, hành vi lợi dụng thiên tai, dịch bệnh có thể bị phạt tù từ 7 năm đến 15 năm. Nếu số tiền chiếm đoạt lớn, hình phạt cao nhất có thể lên đến tù chung thân. Đây là lời cảnh báo đắt giá và kiên quyết của pháp luật nhằm bảo vệ cộng đồng và duy trì trật tự xã hội", luật sư Hoàng cho hay.

Theo luật sư Nguyễn Huy Hoàng, để bảo vệ sự minh bạch của hoạt động từ thiện và đảm bảo lòng tốt được đặt đúng chỗ, việc siết chặt quản lý là giải pháp then chốt. Cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ để chủ động rà soát, gỡ bỏ và xử lý nghiêm các tài khoản giả mạo tổ chức chính thống. Nguyên tắc minh bạch và trung thực phải là bắt buộc đối với mọi hoạt động kêu gọi. Về phía người dân và các nhà hảo tâm, cần tuân thủ nguyên tắc "lòng tốt cần sự sáng suốt". Chỉ nên chuyển tiền ủng hộ cho các tổ chức, quỹ từ thiện có uy tín, đã được cấp phép (như Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, Hội Chữ thập đỏ,…).

Trước tình trạng lừa đảo tinh vi, lực lượng chức năng đã liên tục đưa ra cảnh báo. Công an thành phố Hà Nội khuyến cáo người dân và các nhà hảo tâm cần nâng cao tinh thần cảnh giác, tuyệt đối không chuyển tiền cho các tài khoản cá nhân không rõ ràng hoặc các trang mạng xã hội không có sự xác minh. Người dân tuyệt đối không chuyển tiền theo các thông tin kêu gọi không có sự xác minh. Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu lừa đảo, mạo danh hoặc nghi vấn về sự thiếu minh bạch, cần lưu lại chứng cứ và kịp thời trình báo với cơ quan Công an.