Các trường hợp được nghỉ hưu sớm hơn tuổi quy định

Cụ thể, về thời gian đóng BHXH: Người lao động phải có thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên, thay vì từ đủ 20 năm như quy định cũ. Đây là một trong những thay đổi mang tính đột phá nhất của Luật BHXH năm 2024.

Người lao động muốn nghỉ việc hưởng chế độ hưu trí phải đáp ứng đồng thời hai điều kiện về thời gian đóng BHXH và độ tuổi nghỉ hưu để được hưởng lương hưu. (Ảnh minh họa: B.Duy).

Điều chỉnh này tạo điều kiện thuận lợi hơn cho những người lao động có thời gian tham gia BHXH ngắn, giúp họ có thể tiếp cận với chế độ hưu trí mà không cần phải đóng BHXH quá lâu. Sự thay đổi này đặc biệt ý nghĩa với những người làm việc trong khu vực phi chính thức, những người có quá trình làm việc gián đoạn hoặc những người mới tham gia BHXH ở giai đoạn cuối của sự nghiệp.

Về độ tuổi nghỉ hưu: Độ tuổi nghỉ hưu tiếp tục được thực hiện theo lộ trình quy định tại Bộ luật Lao động năm 2019, phù hợp với xu hướng chung của nhiều quốc gia trên thế giới nhằm đảm bảo quỹ hưu trí.

Theo đó, đối với nam: Tuổi nghỉ hưu sẽ tăng thêm 3 tháng mỗi năm, bắt đầu từ 60 tuổi 3 tháng vào năm 2021 và đạt mốc 62 tuổi vào năm 2028.

Đối với nữ: Tuổi nghỉ hưu sẽ tăng thêm 4 tháng mỗi năm, bắt đầu từ 55 tuổi 4 tháng vào năm 2021 và đạt mốc 60 tuổi vào năm 2035.

Tuy nhiên, pháp luật cũng quy định một số trường hợp đặc biệt người lao động sẽ được nghỉ hưu ở độ tuổi thấp hơn so với điều kiện lao động bình thường, nhưng vẫn phải đảm bảo thời gian đóng BHXH tối thiểu. Cụ thể:

Đối với người lao động làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc làm việc tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn: Người lao động có tổng thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên khi làm các công việc này hoặc làm việc tại các vùng đặc biệt khó khăn (bao gồm cả thời gian làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên trước ngày 1/1/2021) được nghỉ hưu ở độ tuổi thấp hơn so với quy định chung. Tuổi nghỉ hưu trong trường hợp này có thể thấp hơn nhưng không quá 5 tuổi so với tuổi nghỉ hưu trong điều kiện lao động bình thường tại thời điểm nghỉ hưu theo quy định.

Đối với người lao động làm công việc khai thác than trong hầm lò: Người lao động có từ đủ 15 năm trở lên làm công việc khai thác than trong hầm lò được nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn tối đa 10 tuổi so với tuổi nghỉ hưu trong điều kiện lao động bình thường. Các công việc cụ thể được quy định tại Phụ lục I Nghị định số 158/2025/NĐ-CP của Chính phủ.

Đối với sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công an nhân dân và một số đối tượng đặc thù khác: Các đối tượng này khi nghỉ việc, có thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn tối đa 05 tuổi so với quy định chung, trừ khi có quy định khác trong các luật chuyên ngành.

Đối với người lao động bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn rủi ro nghề nghiệp: Người lao động thuộc trường hợp này được hưởng lương hưu khi có đủ thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên mà không phụ thuộc vào điều kiện về tuổi.

Đối với người lao động bị suy giảm khả năng lao động: Người lao động bị suy giảm khả năng lao động cũng có thể được nghỉ hưu sớm nhưng phải đáp ứng điều kiện về thời gian đóng BHXH dài hơn và mức lương hưu sẽ bị trừ tỷ lệ do nghỉ hưu trước tuổi (giảm 2% cho mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi). Về điều kiện hưởng, người lao động phải có thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 20 năm trở lên. Các trường hợp cụ thể, quy định như sau:

- Nghỉ hưu sớm hơn tối đa 5 tuổi nếu bị suy giảm khả năng lao động từ 61% đến dưới 81%.

- Nghỉ hưu sớm hơn tối đa 10 tuổi nếu bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.

- Người có từ đủ 15 năm trở lên làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm và bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên cũng được hưởng lương hưu với mức thấp hơn.

Việc giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm xuống còn 15 năm để tính điều kiện nghỉ hưu là một bước tiến lớn, thể hiện sự nỗ lực của Nhà nước trong việc mở rộng diện bao phủ BHXH, đảm bảo an sinh xã hội cho người dân.

Tuy nhiên, cơ quan BHXH cũng khuyến cáo người lao động rằng, chế độ nghỉ hưu phụ thuộc vào việc đóng - hưởng của người lao động, việc đóng BHXH càng ít năm thì mức lương hưu nhận được sẽ càng thấp và ngược lại. Do đó, nếu có điều kiện, người lao động nên tiếp tục tham gia BHXH dài hơn để tích lũy và hưởng mức lương hưu cao hơn khi về già.