Bài 3: Bản lĩnh trong kháng chiến và khát vọng hòa bình

Hà Nội kiên cường trong kháng chiến, sáng tạo trong xây dựng

Từ ngày 19 đến 23/4/1971, Đại hội đại biểu lần thứ V (nhiệm kỳ 1971-1974) Đảng bộ thành phố Hà Nội diễn ra tại Câu lạc bộ Lao động (nay là Cung Thanh niên Hà Nội). Dự Đại hội có 430 đại biểu chính thức, 30 đại biểu dự khuyết thay mặt cho hơn 61.000 đảng viên trong Đảng bộ. Đồng chí Phạm Văn Đồng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ đến dự Đại hội.

Đại hội thống nhất nhận định, qua 3 năm (1968-1970) phấn đấu, Hà Nội đã làm tốt nhiệm vụ chống Mỹ cứu nước, đáp ứng mọi yêu cầu của tiền tuyến, làm tốt công tác hậu phương, nhanh chóng chuyển hướng tổ chức sản xuất và đời sống. Bên cạnh đó, Đại hội cũng chỉ ra những thiếu sót như: Nền kinh tế phát triển chưa mạnh, năng suất lao động còn thấp, tích lũy ít. Đại hội đề ra phương hướng cho nhiệm kỳ mới: Trong mọi hoàn cảnh, Hà Nội cũng phải chuyển biến mạnh mẽ, cố gắng vươn lên hàng đầu trong việc xây dựng xã hội chủ nghĩa, đồng thời nêu cao cảnh giác, sẵn sàng đập tan mọi hành động phiêu lưu của đế quốc Mỹ nếu chúng quay lại đánh phá. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành khóa mới gồm 21 ủy viên chính thức và 2 ủy viên dự khuyết. Đồng chí Nguyễn Văn Trân tiếp tục được bầu làm Bí thư Thành ủy. Trong nhiệm kỳ này, giữa lúc thành phố đang nỗ lực phấn đấu trên tất cả các lĩnh vực thì đế quốc Mỹ lại mở cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ hai đánh phá miền Bắc. Thành ủy Hà Nội tập trung chỉ đạo nhằm bảo đảm chiến đấu và phục vụ chiến đấu trong tình hình mới. Quân và dân Hà Nội đã góp phần quyết định làm nên chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không” trong 12 ngày đêm tháng 12/1972.

Bí thư Thành ủy Hà Nội Lê Văn Lương đọc báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ VII (25/5/1977). Ảnh: TTXVN

Từ ngày 8 đến 12/4/1974, Đại hội đại biểu lần thứ VI (nhiệm kỳ 1974-1977) Đảng bộ thành phố Hà Nội họp tại Câu lạc bộ Lao động (nay là Cung Thanh niên Hà Nội), gồm 516 đại biểu chính thức, đại diện cho hơn 64.000 đảng viên toàn Đảng bộ. Trước yêu cầu mới của sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, Đại hội xác định rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm to lớn của Thủ đô và đề ra nhiệm vụ của thời kỳ mới: Tiếp tục lãnh đạo khắc phục hậu quả chiến tranh phá hoại, khôi phục và phát triển kinh tế, đẩy mạnh xây dựng và cải tạo xã hội chủ nghĩa ở Thủ đô. Đại hội cũng chú trọng quản lý kinh tế, quản lý thành phố về mọi mặt, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ tập thể của quần chúng, đề cao cảnh giác, làm tốt công tác quân sự, tất cả nhằm tăng tiềm lực kinh tế và quốc phòng của Thủ đô, ổn định và cải thiện đời sống nhân dân.

Đại hội đã bầu Ban Chấp hành khóa mới gồm 35 ủy viên chính thức và 16 ủy viên dự khuyết. Đồng chí Nguyễn Văn Trân được Trung ương điều động nhận công tác mới, đồng chí Nguyễn Lam được bầu làm Bí thư Thành ủy. Thực hiện nghị quyết, Hà Nội đóng góp tích cực vào nhiệm vụ chi viện cho chiến trường, không chỉ về vận tải, hậu cần mà còn chi viện cán bộ quân sự và dân sự cho miền Nam. Thành phố đã góp phần vào thắng lợi lịch sử ngày 30/4/1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, đồng thời bảo đảm duy trì mọi hoạt động bình thường sau ngày giải phóng.

Hà Tây đoàn kết, sáng tạo, góp sức cùng cả nước

Ngày 10/4/1965, Bộ Chính trị ra Nghị quyết số 113 quyết định hợp nhất hai tỉnh Hà Đông và Sơn Tây thành tỉnh Hà Tây, với tổng số 27.000 đảng viên, sinh hoạt tại 1.056 chi bộ Đảng thuộc 16 huyện, thị ủy và đảng ủy trực thuộc. Trong bối cảnh cả nước tiến hành kháng chiến chống Mỹ ác liệt, phải 4 năm sau, Đảng bộ tỉnh mới có điều kiện tổ chức Đại hội. Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hà Tây lần thứ I, thực chất là sự tiếp nối bốn kỳ Đại hội của Đảng bộ tỉnh Hà Đông và Sơn Tây, được xác định là Đại hội lần thứ V.

Đại hội làm việc từ ngày 11 đến 20/3/1969, tại khu vực Núi Thầy, thôn Đa Phúc, xã Sài Sơn (huyện Quốc Oai), có 343 đại biểu đại diện cho 4 vạn đảng viên toàn Đảng bộ tham dự. Đại hội đề ra 5 nhiệm vụ trong hai năm (1969-1970), trong đó nhấn mạnh tranh thủ thời cơ để củng cố hậu phương, tăng cường xây dựng lực lượng chi viện miền Nam nhanh nhất, nhiều nhất, tốt nhất, với khẩu hiệu “Tất cả vì miền Nam ruột thịt”, “Tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”. Đồng thời, phải ra sức xây dựng kinh tế địa phương vững mạnh, coi nông nghiệp là trọng tâm. Nghị quyết Đại hội đề ra mục tiêu phát triển kinh tế địa phương, phấn đấu trở thành tỉnh giàu có của miền Bắc xã hội chủ nghĩa.

Đại hội bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Hà Tây gồm 31 ủy viên chính thức và 4 ủy viên dự khuyết. Đồng chí Nguyễn Xuân Trường được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy. Từ ngày 20 đến 27/12/1974, Đại hội đại biểu lần thứ VI Đảng bộ tỉnh Hà Tây diễn ra tại thị xã Hà Đông với sự tham dự của 450 đại biểu. Đồng chí Phạm Văn Đồng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ về dự. Đại hội đề ra 3 nhiệm vụ lớn: Hoàn thành kế hoạch khôi phục và phát triển kinh tế - văn hóa 2 năm 1974-1975, thực hiện một bước kế hoạch 5 năm (1976-1980); nâng cao tinh thần cảnh giác, củng cố nền quốc phòng toàn dân, đẩy mạnh xây dựng, củng cố lực lượng vũ trang đáp ứng yêu cầu sẵn sàng chiến đấu; tăng cường công tác xây dựng Đảng. Đại hội bầu Ban Chấp hành khóa mới gồm 37 ủy viên, đồng chí Nguyễn Xuân Trường tiếp tục được tín nhiệm bầu làm Bí thư Tỉnh ủy.

Tháng 9/1975, Đảng bộ tỉnh Hà Tây sáp nhập với Đảng bộ tỉnh Hòa Bình thành Đảng bộ tỉnh Hà Sơn Bình. Từ ngày 21 đến 30/4/1977, Đảng bộ tỉnh Hà Sơn Bình tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ VII, đây là đại hội đầu tiên kể từ khi hợp nhất. Đại hội bầu Ban Chấp hành gồm 36 ủy viên chính thức và 2 ủy viên dự khuyết; đồng chí Nguyễn Hữu Thụ được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy.

Thủ đô mở rộng địa giới hành chính

Đại hội đại biểu lần thứ VII (nhiệm kỳ 1977-1980) Đảng bộ thành phố Hà Nội diễn ra trong bối cảnh cách mạng bước vào giai đoạn mới, cả nước chuyển sang xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đại hội diễn ra hai vòng: vòng 1 từ ngày 12 đến 22/11/1976, tại Câu lạc bộ Lao động, với 359 đại biểu, thay mặt cho hơn 67.000 đảng viên; vòng 2 từ ngày 25/5 đến 2/6/1977, tại Câu lạc bộ Lao động, với 639 đại biểu, đại diện cho gần 70.000 đảng viên. Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng đã dự Đại hội.

Đại hội đề ra phương hướng, nhiệm vụ của kế hoạch 5 năm (1976-1980) và mục tiêu chủ yếu của 2 năm (1977-1978). Đại hội xác định xây dựng Đảng bộ vững mạnh, phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân lao động, tăng cường hiệu lực của hệ thống chuyên chính vô sản, tiến hành đồng thời 3 cuộc cách mạng, trong đó cách mạng khoa học - kỹ thuật là then chốt. Đại hội bầu Ban Chấp hành nhiệm kỳ mới gồm 44 đồng chí, trong đó có 43 ủy viên chính thức và 1 ủy viên dự khuyết; đồng chí Lê Văn Lương được bầu làm Bí thư Thành ủy.

Trong nhiệm kỳ này, tại kỳ họp thứ tư Quốc hội khóa VI (tháng 12/1978), Quốc hội phê chuẩn mở rộng Thủ đô Hà Nội, sáp nhập thêm 5 huyện, 1 thị xã của tỉnh Hà Sơn Bình (Ba Vì, Thạch Thất, Phúc Thọ, Đan Phượng, Hoài Đức, thị xã Sơn Tây) và 2 huyện của tỉnh Vĩnh Phú (Mê Linh, Sóc Sơn). Đến thời điểm này, Hà Nội có 11 huyện, 1 thị xã và 4 khu phố với tổng dân số gần 2,5 triệu người. Đây là lần thứ hai Hà Nội mở rộng địa giới hành chính, tạo cơ sở quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội và củng cố vai trò của Thủ đô trong giai đoạn mới.