Ưu đãi giữa các nhóm doanh nghiệp: Đâu là sự công bằng?

	Bí thư Thành ủy Hoàng Trung Hải thăm, chúc Tết động viên CNLĐ
	Thu hút FDI nhìn từ những dự án khủng

Nghịch lý từ đóng góp ngân sách

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê (TCTK), tổng số vốn đăng ký của DN thành lập mới năm 2017 là 1.295,9 nghìn tỷ đồng, tăng 45,4% so với năm 2016. Vốn đăng ký bình quân một DN thành lập mới đạt 10,2 tỷ đồng, tăng 26,2% so với năm 2016. Nếu tính cả 1.869,3 nghìn tỷ đồng của hơn 35,2 nghìn lượt DN thay đổi tăng vốn thì tổng số vốn đăng ký bổ sung vào nền kinh tế trong năm 2017 là 3.165,2 nghìn tỷ đồng, gấp 6 lần con số tổng GDP.

Cần khống chế mức “trần ưu đãi” đối với DN FDI tại các địa phương để tạo sự công bằng giữa các DN.

Trước đó, tổng lợi nhuận trước thuế của khu vực DN trong năm 2016 cũng đạt 712,947 nghìn tỷ đồng, bình quân giai đoạn 2010 - 2016 mỗi năm lợi nhuận toàn khu vực doanh nghiệp tăng 12,3% (thấp hơn mức tăng của vốn 16,3% và doanh thu 15,1%).

Thông tin về những dữ liệu trên, ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng TCTK cho biết, nếu phân chia theo khu vực kinh tế, các DN công nghiệp và xây dựng tạo ra lợi nhuận chiếm tỷ lệ chi phối trong toàn bộ DN. Đồng thời, đây cũng là khu vực có tốc độ tăng lợi nhuận nhanh nhất giai đoạn 2010 - 2016.

Cũng trong năm 2016 các DN công nghiệp và xây dựng tạo ra 447,1 nghìn tỷ đồng lợi nhuận (chiếm 62,7% lợi nhuận của toàn bộ DN), thì DN khu vực dịch vụ cũng tạo ra 261 nghìn tỷ đồng (chiếm 36,6% lợi nhuận của toàn bộ doanh nghiệp). Trong khi đó, dù được đánh giá là một thành phần đóng góp không nhỏ cho Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), nhưng DN khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản năm 2016 chỉ tạo ra 4,8 nghìn tỷ đồng (chiếm 0.7% lợi nhuận của toàn bộ doanh nghiệp), giảm bình quân 10,9%/năm.

Số liệu công bố mới nhất của TCTK cũng cho thấy, khu vực DN FDI mặc dù tập trung số lượng lớn các DN, thu hút đông đảo lực lượng lao động và có vốn chiếm tỷ lệ không cao trong toàn bộ DN, nhưng tạo ra lợi nhuận lớn nhất so với các thành phần kinh tế còn lại. Năm 2016, các DN FDI tạo ra 327,4 nghìn tỷ đồng lợi nhuận (chiếm 45,9% lợi nhuận của toàn bộ DN).

Ở chiều ngược lại, các DN ngoài Nhà nước lại đang chiếm tỷ lệ lớn nhất về số DN, lao động và vốn, nhưng chỉ tạo ra khối lượng lợi nhuận rất khiêm tốn và ở mức thấp nhất trong các thành phần kinh tế. Năm 2016 các DN ngoài nhà nước tạo ra 188,1 nghìn tỷ đồng lợi nhuận (chiếm 26,4% lợi nhuận của toàn bộ DN). Năm 2016, các DN nhà nước tạo ra 197,4 nghìn tỷ đồng (chiếm 27,7% lợi nhuận của toàn bộ DN).

Điều này cho thấy, mặc dù tạo ra lợi nhuận thấp nhất trong các thành phần kinh tế, nhưng các DN ngoài nhà nước lại đóng góp vào ngân sách nhà nước cao nhất với 434,7 nghìn tỷ đồng, bình quân tăng 17,0%/năm giai đoạn 2010 - 2016. Các DN nhà nước năm 2016 đóng góp 277,3 nghìn tỷ đồng, tăng bình quân 10,4%/năm giai đoạn 2010 - 2016.

Trong khi đó, báo cáo từ TCTK cũng cho thấy, khu vực FDI mặc dù tạo ra lợi nhuận lớn nhất nhưng các doanh nghiệp FDI lại có tỷ lệ đóng góp vào ngân sách nhà nước thấp nhất trong các thành phần kinh tế với 250,9 nghìn tỷ đồng năm 2016, tăng bình quân 16,9%/năm giai đoạn 2010 - 2016.

Ưu đãi có công bằng?

Trước những nghịch lý trong việc đóng góp vào ngân sách Nhà nước và lợi nhuận thu về từ các nhóm DN, nhiều ý kiến đưa ra cho rằng, phải chăng sự ưu đãi giữa các nhóm DN đang thiếu công bằng? thậm chí không ít ý kiến đưa ra đề cập đến vấn đề “Vốn ảo” tại các DN, dẫn đến nghịch lý về lợi nhuận và đóng góp ngân sách Nhà nước giữa các nhóm DN.

Trước những ý kiến trên, ông Nguyễn Bích Lâm cho rằng, việc các DN đăng ký vốn ảo là có thật, nhưng hiện nay vẫn chưa có cách nào để kiểm soát được vấn đề này và quản lý được DN đưa vốn thật vào nền kinh tế. “Riêng TCTK, con số vốn đưa ra để tính toán không phải tổng số vốn đăng ký, mà TCTK chỉ dựa vào số vốn giải ngân theo từng giai đoạn nên có thể yên tâm về chất lượng thống kê hàng năm của TCTK”, ông Lâm khẳng định.

Một trong những nguyên nhân ảnh hướng đến lợi nhuận và đóng góp ngân sách cũng được ông Phạm Đình Thúy, Vụ trưởng Vụ Thống kê Công nghiệp (TCTK) lý giải đó là, hiện nay số lượng các DN đang tăng trưởng nhanh nhưng chủ yếu tăng quy mô vốn và lao động, trong khi kết quả lại chưa đạt như kỳ vọng do năng suất, chất lượng lao động của Việt Nam rất thấp. Thậm chí còn thấp hơn cả Lào và Camuchia.

Bên cạnh đó, một trong những vấn đề được ông Thúy đề cập trong phần tính toán tổng số DN cũng được đưa ra, đó là số liệu ảo về các DN thành lập mới và các DN đang hoạt động. Theo ông Thúy, trong 2 năm qua số DN thành lập mới đang có xu hướng tăng cao với trên 110.000 DN/năm.

Với con số này có thể chia ra làm 3 con số khác nhau, đó là số liệu công bố của Cục quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), số liệu này luôn lớn nhất. Số liệu khác đến từ bộ phận chuyên môn của Tổng cục Thuế, căn cứ trên số lượng mã số thuế đăng ký luôn đứng thứ 2. Và số liệu thực tế các DN của TCTK luôn đứng “chót do TCTK chỉ tính toán trên cơ sở những DN đang hoạt động. Điều đó cho thấy, chưa có sự thống nhất về việc thống kê số liệu từ các cơ quan chuyên môn.

Đề cập đến vấn đề đóng góp cho ngân sách nhà nước của DN khu vực FDI, do họ có lợi nhuận cao nhất trong các thành phần kinh tế nhưng lại đóng góp thấp nhất cho ngân sách nhà nước. Ông Thúy cho rằng, có 2 nguyên nhân, thứ nhất là do chủ trương thu hút FDI của các địa phương, nguyên nhân thứ hai là DN FDI chủ yếu tập trung vào đầu tư công nghệ cao, trong khi lĩnh vực này luôn có những ưu đãi nhất định từ Chính phủ.

Theo đó, hiện nay, các DN sản xuất công nghệ cao đang nhận được nhiều chính sách ưu đãi về thuế, trong khi đó, các DN sản xuất công nghệ cao lại đa phần là doanh nghiệp FDI nên họ nghiễm nhiên được ưu đãi lớn như: miễn thuế thu nhập DN hoàn toàn trong 4 năm đầu tiên, 3 năm sau nộp thuế 10% và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo… Ngoài ra, doanh nghiệp FDI hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao lại còn được miễn thuế trong hoạt động xuất nhập khẩu nên số lượng đóng góp cho ngân sách nhà nước cảng giảm hơn.

Không chỉ việc được hưởng ưu đãi về chính sách thuế từ Chính phủ, một trong những động thái tại các địa phương trong việc thực hiện chính sách ưu đãi nhằm thu hút các DN FDI, cũng là nguyên nhân tạo ra sự chênh lệch về mức lợi nhuận, cũng như đóng góp ngân sách Nhà nước giữa các nhóm DN.

Theo các chuyên gia kinh tế, đây là câu chuyện dài và để tạo sự công bằng hơn giữa các nhóm DN, thì cần thiết phải khống chế “trần ưu đãi” đối với các DN FDI, đặc biệt là tại các địa phương trong cả nước. Làm điều này, không chỉ tạo ra sự công bằng, bình đẳng trong kinh doanh giữa các nhóm DN, mà còn thúc đẩy sự phát triển DN, khi đó vốn ảo hay DN ảo cũng sẽ không còn tồn tại.

Đỗ Đạt