Giáo dục - Đào tạo trước “cơn bão” cách mạng công nghệ 4.0:

Phải làm gì để bắt kịp?

Sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (gọi tắt là cuộc CMCN 4.0) đã đặt nền giáo dục truyền thống nói chung và đặc biệt là giáo dục đại học (ĐH) Việt Nam trước nhiều thách thức và bất bình đẳng rất lớn.
phai lam gi de bat kip Phương pháp giáo dục tiên tiến Nhật Bản đến Việt Nam
phai lam gi de bat kip Nhớ ngày Quốc lễ
phai lam gi de bat kip Tiếp tục triển khai các giải pháp đổi mới giáo dục

Một trong những thách thức lớn đó là nguy cơ phá vỡ thị trường lao động cũng như phương thức đào tạo giáo dục truyền thống Việt vốn được đánh giá là chậm đổi mới.

Nền giáo dục nước nhà phải làm gì để vừa đem lại cho người học những kỹ năng và kiến thức cơ bản lẫn tư duy sáng tạo, khả năng thích nghi với các thách thức và yêu cầu công việc thay đổi liên tục để tránh nguy cơ bị đào thải?

phai lam gi de bat kip
Đồ họa mô tả cuộc CM công nghệ 4.0 với giáo dục ĐH. Ảnh minh họa

Những nguy cơ hiện hữu

Tháng 1/2016, tại Diễn đàn Davos (Thụy Sĩ), một chủ đề được các nhà kinh tế thế giới quan tâm là Cuộc cách mạng Công nghiệp 4.0. Theo đó, nhiều quốc gia đã bắt đầu hướng đến việc áp dụng và triển khai cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 này vào các chương trình phát triển kinh tế của mình.

Ngày càng có nhiều tập đoàn công nghệ lớn có tiềm lực công nghệ, con người và nguồn tài chính hùng hậu đã ở tuyến đầu trong cuộc chạy đua biến tri thức thành sản phẩm phục vụ cuộc sống và họ có nhiều trải nghiệm quý giá mà giới hàn lâm đại học không có.

Theo TSKH. Phan Quang Trung – Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam: “Giới nghiên cứu cũng chỉ ra CPS (Cyber Physical System) sẽ không chỉ đe dọa việc làm của công nhân trình độ thấp mà ngay cả những người có bằng cấp (cao đẳng, đại học trở lên) cũng có thể bị ảnh hưởng. Trong tương lai tài năng tri thức sẽ đại diện cho yếu tố quan trọng của sản xuất hơn là yếu tố vốn. Điều này sẽ luôn phát sinh ra một thị trường việc làm ngày càng tách biệt…”

(Trích tại cuộc Hội thảo "Cách mạng công nghiệp 4.0 và giáo dục" do Hiệp hội Các trường ĐH, CĐ Việt Nam tổ chức)

Chính điều đó đã làm giảm đáng kể ranh giới và khoảng cách về tri thức và khả năng sáng tạo giữa khu vực đại học & công nghiệp. Đồng thời, nó khiến các hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học từ các trường đại học đối mặt với các yêu cầu cải cách và cạnh tranh mới.

Theo TSKH. Phan Quang Trung - Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, nếu so sánh với các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây thì cuộc CMCN 4.0 đang phát triển với tốc độ vượt bậc, có tính đột phá mạnh mẽ được hiện thực hóa như: Xe tự lái, ứng dụng của trí tuệ nhân tạo rô bốt, Internet vạn vật (IOT) khoa học vật liệu, sinh học, công nghệ di động không dây mang tính liên ngành sâu rộng…

Tuy nhiên, cũng như mọi cuộc cách mạng công nghiệp trước đây, cuộc CMCN 4.0 có thể đưa đến tình trạng bất bình đẳng lớn hơn, đặc biệt là nguy cơ phá vỡ thị trường lao động. Đơn cử, năm 2015, tập đoàn đồ ăn nhanh Mc Donald công bố sẽ xây dựng thêm 25.000 nhà hàng hoạt động hầu như bằng Robot.

Như vậy, thay vì mỗi nhà hàng cần từ 10 - 20 nhân viên thì nay chỉ còn 2-3 người để quản lý. Hay như tháng 5/2016, tập đoàn Foxconn cũng tuyên bố sẽ cắt giảm 60.000 nhân công và sẽ thay thế bằng các công nhân robot.

Còn một dự báo của Ngân hàng Anh Quốc đưa ra hồi tháng 11/2015 cũng cho hay, sẽ có khoảng 95 triệu lao động phổ thông bị mất việc trong vòng 10 - 20 năm tới tại riêng nước Mỹ và Anh, tương đương 50% lực lượng lao động tại hai nước này.

Cùng với thị trường lao động, những thách thức lớn mà cuộc CMCN 4.0 tạo ra cho ngành giáo dục, nhất là giáo dục ĐH và đào tạo nghề không hề ít. Cụ thể, sự ứng dụng công nghệ thông tin và sự ra đời các thiết bị công nghệ số thông minh đã khích thích sự phát triển của hình thức đào tạo trực tuyến tồn tại song song với hình thức giáo dục ĐH truyền thống với nhiều ưu điểm thuận tiện hơn cho việc dạy và học.

Thậm chí, "Hiện nay, trên thế giới đã xuất hiện hình thức kết hợp giữa mô hình ĐH truyền thống và phương thức đào tạo trực tuyến. Trước đây học sinh học ở trường và về nhà để làm bài tập. Bây giờ ngược lại, kiến thức thầy giáo dạy, học trò học sẽ học ở nhà theo hình thức trực tuyến. Học sinh đến lớp chỉ để học cái mà ở nhà họ không học được" – bà Phạm Thị Ly (ĐHQG TP.HCM) cho hay.

Không chỉ thay đổi phương thức đào tạo, bà Ly cho biết, cuộc CMCN 4.0 cũng đang dần thay đổi hoàn toàn quan niệm về trường ĐH. Trước đây, nói tới nghiên cứu khoa học thường mọi người nghĩ đến các trường ĐH nhưng nay chức năng nghiên cứu và đào tạo đang có sự chuyển dịch khu vực doanh nghiệp.

Rất nhiều các doanh nghiệp, tập đoàn lớn hiện nay đều đầu tư phòng thí nghiệm riêng, có đội ngũ nghiên cứu thực hiện các nghiên cứu tốn kém. “Như vậy, ĐH không còn là nơi duy nhất nghiên cứu nữa, đặc biệt là các nghiên cứu ứng dụng" - bà Ly khẳng định.

Đồng quan điểm, TS Phan Quang Trung cho biết thêm, nhiều tập đoàn công nghệ ngày nay có tiềm lực công nghệ, con người và tài chính rất lớn, họ lại ở tuyến đầu trong cuộc chạy đua biến tri thức thành sản phẩm phục vụ cuộc sống vì thế họ có nhiều trải nghiệm quý giá mà giới hàn lâm ĐH không có được.

Chính điều đó đã làm giảm đáng kể ranh giới và khoảng cách về tri thức và khả năng sáng tạo giữa khu vực Đại học & công nghiệp.

Bên cạnh đó, theo các chuyên gia giáo dục, trong bối cảnh đại chúng hóa giáo dục đại học, từ chỗ coi giáo dục ĐH là hàng hóa công mà chính phủ có bổn phận cung cấp cho người dân, thì nay người ta phải coi giáo dục ĐH là sự đầu tư của cá nhân và xã hội.

Đặc biệt, cùng với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ trong cuộc CMCN 4.0 đã đòi hỏi giáo dục phải đem lại cho người học những kỹ năng và kiến thức cơ bản lẫn tư duy sáng tạo, khả năng thích nghi với các thách thức và yêu cầu công việc thay đổi liên tục để tránh nguy cơ bị đào thải. Tất cả tạo ra một bức tranh giáo dục đào tạo sinh động mà các phương thức giáo dục truyền thống chắc chắn sẽ không thể đáp ứng.

Đối đầu trước “bão”

Trước những nguy cơ của cuộc CMCN 4.0 đối với giáo dục ĐH, TS Lê Viết Khuyến - Hiệp hội Các trường ĐH, CĐ Việt Nam cho rằng, ngành Công nghiệp và Kinh tế Việt Nam còn cách khá xa với cuộc CMCN 4.0.

Dẫn chứng cho quan điểm của mình, TS Lê Viết Khuyến đã trích dẫn lại số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, hiện tại 84,6% lực lượng lao động của Việt Nam hiện nay là lao động giản đơn. Do đó, nền sản xuất trình độ thấp chính là nguyên nhân khiến hàng ngàn tiến sĩ, cử nhân thất nghiệp chứ không hẳn là do việc đào tạo của giáo dục ĐH không đáp ứng…

“Hầu hết các DN nước ngoài đầu tư vào Việt Nam là đầu tư vào lĩnh vực lắp ráp và chế biến nên chỉ đòi hỏi lao động trình độ thấp. Còn những lao động trí tuệ như trong lĩnh vực chế tạo họ cần rất ít và chủ yếu đưa từ nước họ sang” - TS Lê Viết Khuyến nhìn nhận.

Song ông cũng thừa nhận chất lượng giáo dục ĐH vẫn cần phải nâng cao hơn nữa và giáo dục phải đi trước một bước để đào tạo nguồn nhân lực thúc đẩy nền kinh tế được nâng cao thì mới có thể tiến lên nền cách mạng công nghiệp 4.0.

Còn theo Hiệu trưởng trường ĐH Bách Khoa Hà Nội Hoàng Minh Sơn, nói đến CMCN 4.0 thì không chỉ nói đến CNTT hay những lớp học trực tuyến mà cuộc cách mạng này tác động trực tiếp và trước tiên đến những trường đào tạo về kỹ thuật công nghệ (vốn là nền tảng của cuộc cách mạng này).

Để đáp ứng và phù hợp với những yêu cầu, đòi hỏi do cuộc cách mạng này đặt ra, các trường ĐH cần phải có sự dịch chuyển trong cơ cấu đào tạo vào lĩnh vực nghiên cứu. Bên cạnh đó, chương trình đào tạo cũng cần phải có sự thay đổi.

Các chương trình cần có tính liên ngành, hướng tới đào tạo ngành rộng để sinh viên có kiến thức nền tảng để có thể thích ứng với nhiều công việc khác nhau. "Hiện nay, tính quan trọng của đào tạo ngành rộng ngày càng được khẳng định chứ không phải là đào tạo chuyên ngành sâu như suy nghĩ của một số nhà giáo dục" - ông Sơn khẳng định.

Nhìn nhận sâu hơn về vấn đề này, PGS. TS Thái Bá Cần - Hiệu trưởng Trường ĐH Quốc tế Hồng Bàng cho rằng, sự thay đổi của giáo dục trước làn sóng của cuộc CMCN 4.0 phải thực hiện từ nhiều góc độ khác nhau: Từ cấp quản lý, giảng viên, chương trình đào tạo cho tới người học đều phải có sự thay đổi. Tức là phải biết chọn lọc cái gì để dạy, cái gì để học và không chỉ có dạy và học mà phải biết phát huy được sức sáng tạo của từng cá nhân, cơ sở đào tạo.

Ngoài ra, theo các chuyên gia giáo dục, với cuộc CMCN này, các trường ĐH trong nước đang đứng trước thách thức rất lớn đó là cạnh tranh nguồn lực không chỉ trong nước mà cả toàn cầu như chảy máu chất xám. Cụ thể, rất nhiều sinh viên giỏi của trường ĐH đi nghiên cứu tiến sĩ ở nước ngoài không trở về.

Vì thế, làm thế nào để thu hút giảng viên trẻ, nhà nghiên cứu, chuyên gia tới hợp tác nghiên cứu, giảng dạy tại các trường ĐH là cách để khi cuộc CMCN 4.0 bước vào thì các trường đã sẵn sàng tâm và thế để thực hiện.

K.Thoa

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Thông tin cần biết khi muốn gửi tiết kiệm online

Thông tin cần biết khi muốn gửi tiết kiệm online

(LĐTĐ) Trong thời đại 4.0 hiện nay, gửi tiết kiệm online trở thành xu hướng được đông đảo người tiêu dùng lựa chọn bởi sự tiện lợi và an toàn.
Tài tử Will Smith tái xuất

Tài tử Will Smith tái xuất

(LĐTĐ) Will Smith sẽ trở lại màn ảnh với phim “Bad Boys 4”, sau scandal đánh Chris Rock ở Oscar 2022.
Hé lộ quá trình làm phim bom tấn "Godzilla x Kong: Đế chế mới"

Hé lộ quá trình làm phim bom tấn "Godzilla x Kong: Đế chế mới"

(LĐTĐ) Sau thành công của phần phim "Godzilla đại chiến Kong", đạo diễn Adam Wingard và ê-kíp của ông sẽ trở lại với màn hợp sức của hai siêu quái trong "Godzilla x Kong: Đế chế mới". Với một quy mô đồ sộ hơn, quá trình chế tác bộ phim ẩn giấu nhiều sự thật thú vị cùng những con số cực kỳ ấn tượng.
24 thủ đoạn tội phạm công nghệ cao hay sử dụng để lừa đảo

24 thủ đoạn tội phạm công nghệ cao hay sử dụng để lừa đảo

(LĐTĐ) Trước các diễn biến phức tạp, liên tục thay đổi phương thức để lừa đảo của tội phạm công nghệ cao, Công an thành phố Hà Nội đã liệt kê 24 thủ đoạn mà tội phạm công nghệ cao thường hay sử dụng để người dân nêu cao cảnh giác, chủ động phòng ngừa, tự bảo vệ bản thân.
Đề xuất lắp camera phạt nguội trên đường Vành đai 3

Đề xuất lắp camera phạt nguội trên đường Vành đai 3

(LĐTĐ) Chiều 28/3, tại cuộc họp báo của UBND thành phố Hà Nội, Thiếu tướng Nguyễn Thanh Tùng - Phó Giám đốc Công an thành phố Hà Nội, đã thông tin về việc đề xuất, báo cáo Bộ Công an lắp đặt hệ thống camera phạt nguội trên tuyến đường Vành đai 3.
Urenco Hà Nội nỗ lực nâng cao thu nhập cho người lao động

Urenco Hà Nội nỗ lực nâng cao thu nhập cho người lao động

(LĐTĐ) Sáng 28/3, Công ty TNHH một thành viên Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) tổ chức Hội nghị đại biểu người lao động năm 2024.
Tăng cường quản lý thực hiện chương trình tích hợp, liên kết với nước ngoài

Tăng cường quản lý thực hiện chương trình tích hợp, liên kết với nước ngoài

(LĐTĐ) Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) vừa có Công văn số 1421/BGDĐT-GDTrH gửi các Sở GD&ĐT về việc tăng cường công tác quản lý nhà nước về thực hiện chương trình tích hợp, liên kết với nước ngoài trong cơ sở giáo dục.

Tin khác

Thủ đô Hà Nội đạt nhiều thành tựu to lớn qua 40 năm đổi mới

Thủ đô Hà Nội đạt nhiều thành tựu to lớn qua 40 năm đổi mới

(LĐTĐ) Phát biểu kết luận tại Hội nghị tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua trên địa bàn Thủ đô, ngày 28/3, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng khẳng định, qua 40 năm đổi mới, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô đã phát huy truyền thống cách mạng kiên cường, đoàn kết, năng động, sáng tạo trong thực hiện đường lối đổi mới, mang lại những thành tựu to lớn, hết sức quan trọng.
Đánh giá an toàn thông tin hệ thống phục vụ giao dịch chứng khoán

Đánh giá an toàn thông tin hệ thống phục vụ giao dịch chứng khoán

(LĐTĐ) Ngày 27/3, Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) gửi Công văn số 454/ CATTT-ATHTTT đến các công ty chứng khoán yêu cầu tăng cường bảo đảm an toàn thông tin mạng đối với hệ thống thông tin.
Phát huy thành tựu 40 năm đổi mới đưa Thủ đô Hà Nội phát triển nhanh, bền vững

Phát huy thành tựu 40 năm đổi mới đưa Thủ đô Hà Nội phát triển nhanh, bền vững

(LĐTĐ) Ngày 28/3, Thành ủy Hà Nội tổ chức Hội nghị tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua trên địa bàn Thủ đô. Hội nghị được tổ chức trực tuyến từ điểm cầu chính tại trụ sở Thành ủy tới 503 điểm cầu với hơn 11.000 đại biểu tham dự.
Thành ủy Hà Nội thông qua Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021-2030

Thành ủy Hà Nội thông qua Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021-2030

(LĐTĐ) Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội thống nhất thông qua Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, để các cơ quan khẩn trương triển khai thực hiện các nội dung công việc tiếp theo.
Chiến thắng Điện Biên Phủ - Giá trị lịch sử và tầm vóc thời đại

Chiến thắng Điện Biên Phủ - Giá trị lịch sử và tầm vóc thời đại

(LĐTĐ) Ngày 27/3, tại Hà Nội, Học viện Chính trị phối hợp với Báo Quân đội nhân dân và Viện Lịch sử Đảng (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “Chiến thắng Điện Biên Phủ - Giá trị lịch sử và tầm vóc thời đại”, hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024).
5 kinh nghiệm trong chỉ đạo, tổ chức Đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2020 - 2025

5 kinh nghiệm trong chỉ đạo, tổ chức Đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2020 - 2025

(LĐTĐ) Tại Hội nghị chuyên đề của Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội khoá XVII, ngày 27/3, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng ban Tổ chức Thành ủy Hà Nội Vũ Đức Bảo đã nêu rõ 5 kinh nghiệm từ công tác chỉ đạo, triển khai tổ chức Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020 - 2025.
5 vùng đô thị trong Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030

5 vùng đô thị trong Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030

(LĐTĐ) Tại Hội nghị chuyên đề của Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội khoá XVII, ngày 27/3, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn đã báo cáo nội dung Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Hà Nội: Họp chuyên đề bàn về quy hoạch, đầu tư công, công tác cán bộ

Hà Nội: Họp chuyên đề bàn về quy hoạch, đầu tư công, công tác cán bộ

(LĐTĐ) Ngày 27/3, Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội khoá XVII tổ chức Hội nghị chuyên đề để xem xét, cho ý kiến về 4 nội dung quan trọng; trong đó có nội dung về quy hoạch, điều chỉnh đầu tư công, công tác cán bộ.
Hà Nội họp trực tuyến toàn Thành phố bàn 3 nội dung quan trọng

Hà Nội họp trực tuyến toàn Thành phố bàn 3 nội dung quan trọng

(LĐTĐ) Ngày 26/3, lãnh đạo thành phố Hà Nội chủ trì giao ban quý I/2024 với lãnh đạo các quận, huyện, thị xã. Hội nghị được tổ chức trực tuyến từ điểm cầu chính tại trụ sở Thành ủy với tổng số 523 điểm cầu và hơn 8.000 đại biểu từ Thành phố xuống các phường, xã, thị trấn.
Xây dựng thanh niên Thủ đô thanh lịch, văn minh

Xây dựng thanh niên Thủ đô thanh lịch, văn minh

(LĐTĐ) Chia sẻ với báo Lao động Thủ đô, đồng chí Chu Hồng Minh, Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đoàn, Thành ủy viên, Bí thư Thành đoàn Hà Nội cho biết, Đoàn thanh niên Thành phố đã và đang triển khai 3 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để xây dựng nên thế hệ thanh niên Thủ đô thanh lịch, văn minh.
Xem thêm
Phiên bản di động