Nhọc nhằn đời diễn rối nước

Đằng sau những hoạt cảnh múa hát vui nhộn trên sân khấu rối nước là cảnh hàng chục diễn viên múa rối ngâm mình trong làn nước lạnh buốt. Đó chỉ là một trong những cảnh nhọc nhằn của nghề diễn rối nước lắm công phu. 
Độc đáo rối nước Đào Thục
Vật thể lạ bay trên bầu trời nước Mỹ

Nghệ sĩ kiêm...cửu vạn

Nhọc nhằn đời diễn rối nước
NSƯT Chu Lượng – Phó giám đốc Nhà hát Múa rối Thăng Long.

Theo chân NSƯT Chu Lượng – Phó Giám đốc Nhà hát Múa rối Thăng Long (Hà Nội), được mục sở thị những hoạt động phía sau sân khấu rối nước tại nhà hát này quả là một trải nghiệm thú vị. Ấn tượng của chúng tôi là hình ảnh hàng chục nghệ sĩ bì bõm lội nước lên bờ sau khi hoàn thành vai diễn. Vừa loay hoay trút bỏ bộ quần áo cao-su đặc chủng dành riêng cho công việc, các nghệ sĩ vừa rổn rảng tự trào về đời nghệ sĩ truân chuyên của mình: “Đầu óc thăng hoa cùng nghệ thuật, nhưng chân tay lại là của cửu vạn”.

Theo NSƯT Chu Lượng thì phổ biến nhất với nghệ thuật múa rối nước là rối đồ chơi, với khởi đầu là những khối gỗ mộc. Cái tài của nghệ sĩ tạo hình là thổi hồn vào những con rối nước bằng những phương pháp thủ công như đẽo, khắc, tô màu. Tiếp đó, những hình tượng nhân vật quen thuộc trong dân gian như chú Tễu, Chí Phèo, Thị Nở… bỗng tràn đầy sức sống, “ào” ra đời thường theo sự điều khiển của nghệ sĩ ẩn sau tấm mành tre.

Nghệ sĩ Thành Đạt chia sẻ về đặc trưng nghề nghiệp của mình: Người nghệ sĩ buộc phải am hiểu văn hóa dân gian, kỹ năng biểu diễn phối hợp nhuần nhuyễn - từ tai nghe nhạc, tay điều khiển con rối, đến miệng hát theo điệu nhạc… Thể lực của nghệ sĩ rối nước cũng rất quan trọng, nếu muốn điều khiển được những con rối tưởng chừng cứng đờ, chỉ biết lắc lư, lật đật giơ tay chém lên chém xuống với một bộ mặt bất động. “Hồi mới vào nghề, tôi chỉ chăm chăm học hỏi để làm sao phối hợp một cách mềm dẻo từng động tác múa rối cho khớp với nhạc. Đến khi thực tế được phân vai, mình phải có trách nhiệm với từng nhân vật rối mình điều khiển. Bạn thử tưởng tựơng xem, mỗi con rối nước nặng khoảng 20kg, còn diễn viên ngày vài bận phải mang rối xuống nước luyện tập, biểu diễn rồi lại mang lên bờ và bảo quản. Chưa kể đến việc nhiều vở diễn thiếu diễn viên, nên mỗi người phải kiêm nhiệm từ 2 – 3 vai diễn trong một chương trình, thì cuối buổi cũng mệt lử. Lúc đó, mình mới thấm thía, để theo đuổi công việc này thực sự không phải việc dễ dàng” – nghệ sĩ Thành Đạt chia sẻ.

Nhọc nhằn đời diễn rối nước
Một tiết mục biểu diễn ở nhà hát Múa rối Thăng Long.

Trong khi đó ở góc phòng, nghệ sĩ Bá Thành đang xuýt xoa hơ tay bên lò sưởi. Anh vui vẻ cho biết: “Tôi đã từng gắn bó với sân khấu rối nước đã hơn 10 năm. Trước đây, khi chưa có lò sưởi, mỗi lần diễn trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt thế này, anh chị em nghệ sĩ thường đốt một đống củi to. Cứ ai diễn xong phân cảnh của mình, thì chạy lên hơ tay chân cho hồi sức, rồi lại xuống diễn tiếp.. Có những truờng hợp đang diễn giữa chừng thì phát hiện bộ quần áo cao-su bị dò thủng. Nước lạnh cứ dần ngấm vào người, nhưng vẫn phải cắn răng chịu đựng cho đến khi hoàn thành vai diễn mới dám lên bờ để thay. Bởi luôn phải ngâm mình trong nước bằng bộ quần áo cao-su mỏng nên hầu hết nghệ sĩ rối nước đều mắc bệnh khớp. Tư thế điều khiển rối nước luôn khom lưng, chùn gối, nên nhiều nghệ sĩ chưa toan về già đã có dấu hiệu suy thoái cột sống”.

"Tết của mình là Tết của rối nước"

Nghệ sĩ Bá Thành cho biết nghề diễn viên múa rối nước làm ăn phát đạt nhất là vào dịp Tết, nên bắt đầu từ đầu mùa rét là thời điểm ráo riết luyện tập và trình diễn thử chuẩn bị cho chương trình Tết. Anh Thành quê gốc ở Ninh Bình và dù gắn bó với nghề hơn 10 năm, nhưng chỉ 3 năm là anh có mặt ở quê đón Tết cùng gia đình, bởi dịp Tết lịch diễn luôn kín, có khi đỏ đèn cả ngày. “Dù thù lao những suất diễn ngày cao điểm thường gấp 2 – 3 lần so với ngày thường, nhưng cứ nghĩ về khoảnh khắc được sum họp gia đình vẫn mãi là ước mơ, khiến mình không khỏi chạnh lòng. Mỗi lần gọi điện về quê, nghe giọng đứa con gái nhỏ líu lo đòi bố về đưa đi chơi, khiến mình cứ rưng rưng nước mắt. Cũng may trong đoàn, nhiều nghệ sĩ nhà ở Hà Nội đã xung phong diễn thay để người ở xa như chúng tôi có dịp về quê ăn Tết, nhưng nhờ được một hoặc hai cái Tết, chứ ai nhờ được cả đời, nên “Tết của mình là tết của rối nước” – anh Thành tâm sự với đôi chút ngậm ngùi.

Đối với những nữ nghệ sĩ thì việc mải miết với những suất diễn cũng quả là éo le. Chị Lan Hương cho hay: “5 năm gắn bó với vui, buồn của rối nước, không ít lần tôi nhận được những lời trách khéo từ mẹ chồng về khả năng chu toàn cho gia đình của một phụ nữ. Nhiều lúc nghĩ cũng tủi thân. Dịp lễ, Tết, người ta tất bật sắm sửa cho gia đình, còn mình cứ hết ôm rối bì bõm lại lo học lời thoại, nắm bắt nhạc nền sao cho khớp từng phân cảnh. Công việc thì đòi hỏi luôn phải tập trung cao độ, bởi chỉ cần lơ là một chút là diễn không ăn ý, hỏng cả tiết mục chung. Nhiều khi, nghĩ đến con ốm sốt ở nhà mà lòng nóng như lửa đốt…”.

“Trước sự phát triển của nhiều loại hình nghệ thuật, nhiều thú vui tiêu khiển, khiến múa rối bây giờ chỉ còn là “đặc sản” với khách nước ngoài. Sự thương mại hóa múa rối nước đang diễn ra, nhiều người đổ xô vào làm, để kiếm lời từ nó, nên nguy cơ rối mất đi sự hồn nhiên quá rõ ràng" - nghệ sĩ Chu Lượng cho biết.

Éo le hơn nữa là cặp đôi Ngọc Minh – Chí Bảo. Vợ là diễn viên múa rối, chồng làm nhạc công. Hai vợ chồng không khỏi chạnh lòng khi nghĩ đến con, bởi bé thường được gửi về ông, bà ngoại chăm sóc, bởi họ cứ mải miết với những suất diễn ngày Tết. Họ trần tình: “Ngày Tết, mọi nhà đưa con đi chơi, còn hai vợ chồng cứ bám lấy cái ao, người lúc nào cũng sũng nước…”, nhưng rồi lại cười đầy lạc quan: "Sinh nghề tử nghiệp, cái nghề của mình nó thế mà…”.

Vất vả là vậy, nhưng nụ cười vẫn nở trên những đôi môi của các nghệ sĩ đang tím tái vì rét. NSƯT Chu Lượng chia sẻ: "Với những người đã trót yêu nghề này, thì đi diễn Tết luôn có những cảm xúc đặc biệt. Dường như các nghệ sĩ đều có sự thăng hoa hơn thường ngày… Nhưng điều quan trọng hơn là, chúng tôi đã góp phần đem lại niềm vui cho đông đảo khán giả và họ có thêm cơ hội khám phá một nét đẹp của văn hóa dân gian Việt Nam…”.

Tuệ Linh

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

3 tháng đầu năm 2024, Hà Nội thu ngân sách 146.877 tỷ đồng

3 tháng đầu năm 2024, Hà Nội thu ngân sách 146.877 tỷ đồng

(LĐTĐ) Trong quý I/2024, thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn thành phố Hà Nội tăng so với cùng kỳ; đảm bảo cân đối chi ngân sách. GRDP quý I/2024 tăng 5,5%, các ngành duy trì tăng trưởng cao hơn so với cùng kỳ.
Sức khỏe răng miệng: Vấn đề thẩm mỹ được “xếp hạng” sau

Sức khỏe răng miệng: Vấn đề thẩm mỹ được “xếp hạng” sau

(LĐTĐ) “Với sức khỏe răng miệng, vấn đề về thẩm mỹ được “xếp hạng” sau. Bởi vì, khi có các ổ viêm, nhiễm trùng trong khoang miệng, thì đó là nguy cơ tiềm ẩn sức khỏe toàn thân, nguy cơ của các bệnh khác như: Viêm nội tâm mạc, viêm cầu thận, viêm khớp…”, đó là chia sẻ của GS.TS Trịnh Đình Hải - Trưởng Khoa Răng Hàm Mặt - Trường Đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Giá xăng tăng, tiến sát 25.000 đồng/lít

Giá xăng tăng, tiến sát 25.000 đồng/lít

(LĐTĐ) Liên Bộ Tài chính - Công Thương vừa phát đi thông báo cho biết, trong kỳ điều hành giá ngày 28/3, giá xăng E5RON92 được điều chỉnh tăng 406 đồng/lít và xăng RON95 tăng 532 đồng/lít. Trong khi đó, giá dầu diesel giảm 320 đồng/lít.
Chỉnh lý nhiều quy định quan trọng về cải tạo, tái thiết đô thị trong dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi)

Chỉnh lý nhiều quy định quan trọng về cải tạo, tái thiết đô thị trong dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi)

(LĐTĐ) Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Nguyễn Công Anh cho biết, qua những lần xin ý kiến, cơ bản việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) được các cơ quan Trung ương, đại biểu Quốc hội đánh giá cao và tán thành nhiều nội dung; lãnh đạo Quốc hội đánh giá đủ điều kiện để trình kỳ họp thứ 7 của Quốc hội.
Ông Hoàng Anh Tuấn làm HLV trưởng đội tuyển U23 Việt Nam

Ông Hoàng Anh Tuấn làm HLV trưởng đội tuyển U23 Việt Nam

(LĐTĐ) Ngày 28/3/2024, Liên đoàn Bóng đá Việt Nam chính thức bổ nhiệm ông Hoàng Anh Tuấn làm huấn luyện viên (HLV) trưởng đội tuyển U23 Việt Nam tham dự Vòng chung kết Giải bóng đá U23 châu Á 2024.
Thành phố Vinh: Phụ huynh, học sinh áp lực trước kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10

Thành phố Vinh: Phụ huynh, học sinh áp lực trước kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10

(LĐTĐ) Thành phố Vinh luôn là điểm nóng trong tuyển sinh vào lớp 10 và kỳ thi này được đánh giá là căng thẳng hơn cả kỳ thi tuyển sinh vào đại học.
Thủ đô Hà Nội đạt nhiều thành tựu to lớn qua 40 năm đổi mới

Thủ đô Hà Nội đạt nhiều thành tựu to lớn qua 40 năm đổi mới

(LĐTĐ) Phát biểu kết luận tại Hội nghị tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua trên địa bàn Thủ đô, ngày 28/3, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng khẳng định, qua 40 năm đổi mới, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thủ đô đã phát huy truyền thống cách mạng kiên cường, đoàn kết, năng động, sáng tạo trong thực hiện đường lối đổi mới, mang lại những thành tựu to lớn, hết sức quan trọng.

Tin khác

Sắp ra mắt 2 bộ phim hoạt hình về Chiến thắng Điện Biên Phủ

Sắp ra mắt 2 bộ phim hoạt hình về Chiến thắng Điện Biên Phủ

(LĐTĐ) Hãng Phim hoạt hình Việt Nam đang hoàn thành những công đoạn cuối cùng cho 2 bộ phim hoạt hình cắt giấy "Lời hứa Điện Biên" và "Chiếc xe thồ Điện Biên".
Đêm rơi về phố

Đêm rơi về phố

(LĐTĐ) Đêm giữa phố. Ánh sáng vàng vọt hắt bóng lên những tấm lưng gầy bên những gánh hàng rong. Thứ ánh sáng phiêu linh kì diệu có thể che đi ít nhiều những vết xước, vết hằn từ những mảnh đời thinh lặng. Ta chạy xe qua phố, lướt qua từng mảnh phố, mảnh đời, bỗng thấy vai mình nằng nặng, thấy tim mình chật chội giữa quên nhớ hằn in.
Xây dựng văn minh đô thị từ cơ sở

Xây dựng văn minh đô thị từ cơ sở

(LĐTĐ) Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự tham gia tích cực của các cấp, các ngành và cộng đồng dân cư, việc xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh đô thị được duy trì thường xuyên, liên tục, giúp diện mạo đô thị Thủ đô ngày càng “Xanh - Văn minh - Hiện đại”.
Ưu tiên nguồn lực cho phát triển văn hóa

Ưu tiên nguồn lực cho phát triển văn hóa

(LĐTĐ) Việc bảo vệ và phát triển văn hóa Thủ đô phải xứng tầm với truyền thống nghìn năm Thăng Long - Hà Nội; xây dựng Hà Nội là trung tâm hội tụ, kết tinh văn hóa của cả nước; xây dựng văn hóa người Hà Nội hào hoa, thanh lịch, nghĩa tình, văn minh, tiêu biểu cho văn hóa, lương tri và phẩm giá con người Việt Nam.
Phát huy giá trị di sản trong phát triển kinh tế - xã hội

Phát huy giá trị di sản trong phát triển kinh tế - xã hội

(LĐTĐ) Trước đây, nhiều người luôn nhận định, kinh phí để bảo tồn, trùng tu, gìn giữ di sản là con số không nhỏ, tức là di sản chỉ… tiêu tiền. Thế nhưng, giờ đây khái niệm ấy đã dần thay đổi, bởi di sản chính là một “mỏ vàng” nếu như biết khai thác đúng và trúng. Phóng viên Báo Lao động Thủ đô đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ (TS) Lê Thị Việt Hà, giảng viên bộ môn Văn hóa doanh nghiệp, Viện Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) xoay quanh vấn đề này.
Làng nghề gốm Bát Tràng chuẩn bị sẵn sàng vào hội

Làng nghề gốm Bát Tràng chuẩn bị sẵn sàng vào hội

(LĐTĐ) Ngày 22/3, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã tổ chức đoàn kiểm tra công tác tổ chức Lễ hội truyền thống làng nghề Bát Tràng (Gia Lâm, Hà Nội).
Chén trà xuân

Chén trà xuân

(LĐTĐ) Giữa những ngày xuân. Mưa bụi rắc đầy trên hoa lá. Mùi hương hoa hồng quế phả vào cái lành lạnh của đất trời. Bỗng thèm một chén trà ủ ấm tay. Thèm cảm giác hương trà thoảng trên cánh mũi dìu dịu.
Nữ hoạ sĩ vẽ tranh bằng...điều khiển

Nữ hoạ sĩ vẽ tranh bằng...điều khiển

(LĐTĐ) Gần 2 năm theo đuổi bộ môn vẽ tranh thực tế ảo, chỉ với kính thực tế ảo và hai tay cầm điều khiển, chị Đặng Thị Minh Hằng (TP.HCM) đã có nhiều tác phẩm nghệ thuật đặc sắc trong không gian ba chiều giả lập.
Khám phá văn hóa đặc sắc từ “Tết Novruz” của đất nước Azerbaijan

Khám phá văn hóa đặc sắc từ “Tết Novruz” của đất nước Azerbaijan

(LĐTĐ) Lễ hội “Tết Novruz” có nhiều điểm tương đồng với ngày Tết cổ truyền của Việt Nam, tôn vinh các giá trị truyền thống gia đình và biết ơn thiên nhiên.
Hà Nội: Tổ chức hoạt động kỷ niệm Ngày Quốc tế Hạnh phúc 20/3

Hà Nội: Tổ chức hoạt động kỷ niệm Ngày Quốc tế Hạnh phúc 20/3

(LĐTĐ) Ngày 19/3, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức Hội nghị nói chuyện chuyên đề “Tư tưởng Hồ Chí Minh về hạnh phúc” và Trưng bày, giới thiệu sách với chủ đề “Hạnh phúc cho mọi người”.
Xem thêm
Phiên bản di động