Mặt trái đồng vốn ODA

Vốn hỗ trợ phát triển chính thức (Official Development Assistance- ODA) là nguồn vốn vay ưu đãi với lãi suất thấp, thời hạn vay kéo dài của các chính phủ, tổ chức quốc tế cho Việt Nam để thực hiện công cuộc phát triển kinh tế, hạ tầng cơ sở và xóa đói giảm nghèo.

Kể từ khi tiến hành công cuộc đổi mới nền kinh tế đến nay, Việt Nam đã tiếp nhận trên 83 tỷ USD (vốn ODA cam kết). Chính nhờ nguồn vốn này đã góp phần quan trọng vào công cuộc phát triển kinh tế- xã hội, đặc biệt hai lĩnh vực: Hạ tầng giao thông và xóa đói giảm nghèo. Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch - Đầu tư trước Quốc hội, thông qua 20 hội nghịnhóm tư vấn các nhà tài trợ (CG) thường niên, tổng vốn ODA cam kết của các nhàtài trợđạt 78,195 tỷUSD, nếu tính cả vốn cam kết năm 2014 là 5 tỷ USD, tính ra đạt trên 83 tỷ USD. Trong đó, tổng vốn ODA ký kết trên 63,05 tỷUSD; tổng vốn ODA giải ngân khoảng trên 43 tỷ USD, chiếm hơn 67% tổng vốn ODA ký kết. Tại Hà Nội nhờ có nguồn vốn ODA, các công trình hạ tầng giao thông mới ngày một phát triển. Cầu Nhật Tân, Thanh Trì, Nhà ga Quốc tế Nội Bài là minh chứng cho điều đó. Có thể nói, 20 năm qua, ODA đã góp phần quan trọng làm thay đổi diện mạo kinh tế đất nước, hạ tầng cơ sở Thủ đô.

Trao đổi với PV, chuyên gia  Phạm Sỹ Liêm, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho hay, đã đến lúc cần quản lý chặt năng lực, chất lượng các tổng thầu nước ngoài đối với các dự án ODA để phát huy hơn hiệu quả đồng vốn này cũng như giảm tối đa mặt trái của nó.

Bên cạnh những đóng góp quan trọng của nguồn vốn ODA, hiện chúng ta đã thấy những mặt trái chưa được khắc phục mà lẽ ra phải có hành lang pháp lý đủ mạnh để quản lý. Tại kỳ họp Quốc hội trong lần trao đổi với PV, Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng cho hay: “Nguyên tắc của sử dụng ODA là sử dụng nguồn vốn của Chính phủ nước nào thì các doanh nghiệp nước đó được phép làm tổng thầu, trừ nguồn vốn của Ngân hàng Thế giới (WB) là đấu thầu. Đây  dường như là một nguyên tắc bất di bất dịch”. Chính việc quy định có tính chất quốc tế, nên khi sử dụng ODA chúng ta phải chấp nhận nhiều định chế đi kèm. Và thực ra, những nước viện trợ họ cũng được hưởng lợi. Ví như khi cho chúng ta vay ưu đãi 100 triệu  USD để xây dựng cầu, họ được  đưa DN của họ vào làm tổng thầu. DN của họ làm tổng thầu, thuê lại DN Việt Nam làm thầu phụ, rốt cuộc tiền lại chảy về túi ngân sách quốc gia của họ. Những nước nhận ODA đều biết, song phải chấp nhận cuộc chơi. Tuy nhiên, cái khác của việc sử dụng vốn ODA là phía nhận phải được quyền kiểm tra “năng lực” tổng thầu của nước cung cấp ODA ra sao, xét trên góc tiềm lực tài chính, công nghệ và những con người họ mang sang thi công, giám sát công trình sử dụng ODA ra sao. Điều này trong thời gian dài dường như các bộ, ngành chức năng bỏ quên. Để rồi, vừa qua tại dự án đường sắt trên cao tuyến Cát Linh- Hà Đông xảy ra các sự cố, lãnh đạo Bộ GT- VT mới gióng lên hồi chuông: “Không đánh đổi tính mạng con người để vay vốn”!

Dự án đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông lúc đầu có tổng số vốn 8.870 tỷ đồng, tương đương hơn 552 triệu USD (thời giá năm 2008), trong đó vốn ODA Trung Quốc 419 triệu USD, vốn tín dụng 169 triệu USD và vốn đối ứng của Việt Nam là 133 triệu USD, thời gian triển khai dự kiến từ tháng 8/2008 đến tháng 11/2013. Tuy nhiên, đến nay dự án này đã bị đội vốn thêm 339 triệu USD. Dự án do Công ty hữu hạn Tập đoàn cục 6 đường sắt Trung Quốc thực hiện theo hình thức tổng thầu EPC. Theo các chuyên gia, không chỉ đưa công nghệ kém vào thi công không ít tổng thầu còn đưa những kỹ sư vừa mới ra trường sang VN; kinh nghiệm chưa có dẫn đến sự cố đáng tiếc.

Vấn đề đặt ra, chúng ta đã, đang và sẽ không bao giờ phủ nhận vai trò quan trọng của nguồn vốn ODA, song giờ đây khi tiềm lực kinh tế đất nước đã khác xưa vấn đề mà các chuyên gia cũng như người dân quan tâm là đối với các dự án ODA, thay vì thực hiện nguyên tắc bất di bất dịch doanh nghiệp nước cung cấp ODA phải là tổng thầu, khiến DN Việt Nam thành người làm thuê thì phải quy định các dự án ODA kể cả của chính phủ cũng phải đấu thầu như các dự án của WB và các tổ chức tài chính khác. Có làm như thế, hiệu quả đồng vốn ODA mới được phát huy và các DN Việt Nam cũng có cơ hội làm tổng thầu các dự án đó ngay trên đất nước mình. Còn trên bình diện cơ chế, cần phải có nghị định quy định chi tiết tiêu chuẩn, tiêu chí đối với các tổng thầu EPC, để các DN đặc biệt các nhà thầu Trung Quốc không đưa vào nước ta những  công nghệ lạc hậu, kỹ sư có chuyên môn thấp.

L. Hà

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Tuổi trẻ phường Hai Bà Trưng giữ gìn môi trường sạch đẹp

Tuổi trẻ phường Hai Bà Trưng giữ gìn môi trường sạch đẹp

Hưởng ứng chủ trương hạ rào Công viên Thống Nhất và chào mừng công tác quản lý, duy trì Công viên được bàn giao về phường Hai Bà Trưng, ngày 26/12, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh phường Hai Bà Trưng đã tổ chức ra quân vệ sinh môi trường và làm đẹp các hạng mục, công trình công cộng.
Hạ tầng chiến lược cho liên kết vùng Hà Nội - Phú Thọ từ cầu Vân Phúc

Hạ tầng chiến lược cho liên kết vùng Hà Nội - Phú Thọ từ cầu Vân Phúc

Dự án đầu tư xây dựng cầu Vân Phúc và tuyến đường nối ra quốc lộ 32 khởi công, được kỳ vọng trở thành công trình giao thông huyết mạch, tăng cường kết nối Hà Nội với tỉnh Phú Thọ, mở trục phát triển mới cho khu vực Tây Bắc Thủ đô, góp phần thúc đẩy liên kết vùng, thông thương hàng hóa và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Ứng dụng thiết bị bay không người lái trong vận chuyển y tế tại Hà Nội

Ứng dụng thiết bị bay không người lái trong vận chuyển y tế tại Hà Nội

Bệnh viện Đa khoa Đức Giang và Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam (Vietnam Post) chính thức khai trương, triển khai mô hình thí điểm ứng dụng thiết bị bay không người lái (UAV) trong vận chuyển mẫu bệnh phẩm, thuốc và vật tư y tế với máy bay nhỏ, bay mẫu khẩn cấp.
Công bố các Quyết định của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội về công tác cán bộ

Công bố các Quyết định của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội về công tác cán bộ

Sáng 26/12, Thành ủy Hà Nội đã tổ chức Hội nghị công bố Quyết định của Ban Thường vụ Thành ủy về công tác cán bộ.
Xây dựng văn hóa giao thông cho tài xế xe công nghệ: Yêu cầu từ thực tiễn đô thị

Xây dựng văn hóa giao thông cho tài xế xe công nghệ: Yêu cầu từ thực tiễn đô thị

Trên những con phố đông đúc của đô thị hôm nay, hình ảnh các tài xế khoác áo Grab, Be, Gojek, Xanh SM hay FastGo đã trở nên quen thuộc như nhịp thở của thành phố. Xe công nghệ mang đến sự tiện lợi cho người dân, mở ra cơ hội mưu sinh cho hàng trăm nghìn lao động, góp phần làm thay đổi thói quen di chuyển đô thị. Tuy nhiên, đằng sau mỗi cuốc xe là áp lực về thời gian, doanh thu và đánh giá dịch vụ, khiến không ít tài xế bị cuốn vào guồng quay “chạy nhanh để kịp chuyến”, kéo theo những hành vi phóng nhanh, vượt ẩu, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông. Thực tế đó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải xây dựng văn hóa giao thông an toàn, bền vững cho đội ngũ tài xế xe công nghệ, vì sự an toàn của chính họ và của toàn xã hội.
Vun bồi an toàn giao thông học đường

Vun bồi an toàn giao thông học đường

Chiều 25/12, tại Hà Nội, Báo Xây dựng phối hợp với Ban An toàn giao thông thành phố Hà Nội tổ chức tọa đàm với chủ đề “Giao thông học đường Hà Nội: An toàn hôm nay - Vững vàng tương lai”. Tọa đàm diễn ra trong bối cảnh công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông cho lứa tuổi học sinh đang được các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm và triển khai đồng bộ.
Chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng cho Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội khoá XVI

Chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng cho Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội khoá XVI

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết, Kỳ họp thứ Nhất sẽ tổ chức theo hình thức họp tập trung tại Nhà Quốc hội; dự kiến khai mạc vào thứ Hai, ngày 6/4/2026, bố trí làm 2 đợt họp.

Tin khác

Dự báo thị trường vàng và tỷ giá USD năm 2026: Xu hướng phân hóa rõ nét

Dự báo thị trường vàng và tỷ giá USD năm 2026: Xu hướng phân hóa rõ nét

Những dự báo mới nhất của Ngân hàng UOB cho thấy năm 2026 nhiều khả năng sẽ là giai đoạn bản lề của thị trường tài chính toàn cầu, với xu hướng USD suy yếu dần và vàng tiếp tục nổi lên như kênh trú ẩn an toàn hàng đầu. Trong bối cảnh kinh tế thế giới còn tiềm ẩn nhiều bất định, sự phân hóa này được đánh giá sẽ tác động rõ nét tới tỷ giá, chính sách tiền tệ cũng như chiến lược đầu tư tại Việt Nam.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xử phạt hàng loạt doanh nghiệp vi phạm công bố thông tin

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xử phạt hàng loạt doanh nghiệp vi phạm công bố thông tin

Thanh tra Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) vừa ban hành nhiều quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với các doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán, chủ yếu liên quan đến sai phạm trong công bố thông tin, báo cáo sử dụng vốn và giao dịch với bên liên quan.
Quản lý tài sản mã hóa: Siết để lành mạnh hóa thị trường

Quản lý tài sản mã hóa: Siết để lành mạnh hóa thị trường

Bộ Tài chính vừa công bố tổng hợp góp ý với dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính về tài sản mã hóa và thị trường tài sản mã hóa.
Lãi suất huy động “nóng” dần, ngân hàng tăng tốc hút tiền gửi cuối năm

Lãi suất huy động “nóng” dần, ngân hàng tăng tốc hút tiền gửi cuối năm

Từ giữa tháng 12/2025, mặt bằng lãi suất huy động tiếp tục nhích lên tại nhiều ngân hàng thương mại khi tăng trưởng tín dụng vượt xa huy động vốn. Áp lực thanh khoản gia tăng trong mùa cao điểm cuối năm buộc các ngân hàng đẩy mạnh điều chỉnh lãi suất, thậm chí đưa mức tiết kiệm vượt mốc 7%/năm để thu hút dòng tiền từ dân cư.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước hủy tư cách công ty đại chúng của loạt doanh nghiệp “họ FLC”

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước hủy tư cách công ty đại chúng của loạt doanh nghiệp “họ FLC”

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vừa có động thái mạnh khi hủy tư cách công ty đại chúng đối với 7 doanh nghiệp thuộc hệ sinh thái FLC.
“Lá chắn” pháp lý cho người tiêu dùng trong kỷ nguyên số

“Lá chắn” pháp lý cho người tiêu dùng trong kỷ nguyên số

Sự bùng nổ của thương mại điện tử (TMĐT) những năm gần đây đã mang lại nhiều tiện ích cho người tiêu dùng, song cũng kéo theo không ít rủi ro, từ hàng giả, hàng kém chất lượng đến quảng cáo sai sự thật và tranh chấp khó xác định trách nhiệm.
“Mở đường” cho thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam

“Mở đường” cho thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam

Tài sản số, tài sản mã hóa đang được định hướng trở thành một trong 11 nhóm công nghệ chiến lược quốc gia, gắn với mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Việc Chính phủ ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP thí điểm thị trường tài sản mã hóa được kỳ vọng sẽ mở ra động lực mới cho nền kinh tế Việt Nam.
Ra mắt tính năng Visa Pay thúc đẩy chuyển đổi số và tài chính toàn diện tại Việt Nam

Ra mắt tính năng Visa Pay thúc đẩy chuyển đổi số và tài chính toàn diện tại Việt Nam

Visa công ty công nghệ thanh toán điện tử vừa hợp tác với VNPT Money ra mắt Visa Pay - tính năng mới cho phép người tiêu dùng Việt Nam thanh toán nhanh chóng và an toàn bằng ví điện tử tại mạng lưới chấp nhận thanh toán của Visa trong nước và quốc tế. VNPT Money là đối tác đầu tiên triển khai tính năng Visa Pay tại Việt Nam.
Bất động sản trở lại dẫn dắt thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Bất động sản trở lại dẫn dắt thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Thị trường tài chính trong nước đang bước vào giai đoạn hồi phục với nhiều tín hiệu tích cực, trong đó nổi bật nhất là sự dịch chuyển dòng vốn mạnh mẽ trở lại kênh trái phiếu doanh nghiệp.
Điều hành tiền tệ giữ ổn định vĩ mô, tích cực hỗ trợ tín dụng cho vùng bão lũ

Điều hành tiền tệ giữ ổn định vĩ mô, tích cực hỗ trợ tín dụng cho vùng bão lũ

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà cho biết, chính sách tiền tệ thời gian qua được điều hành linh hoạt giúp kiểm soát lạm phát và đảm bảo thanh khoản hệ thống. Song song, ngành ngân hàng cùng Bộ Tài chính đã triển khai nhiều gói tín dụng ưu đãi, cơ cấu nợ và hỗ trợ ngân sách để giúp người dân, doanh nghiệp tại các khu vực chịu thiệt hại nặng bởi bão lũ sớm phục hồi sản xuất, ổn định đời sống.
Xem thêm
Phiên bản di động