Kỳ 2: Đâu là nguyên nhân?

Kỳ 1: Những con số “biết nói”

Theo Bộ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung, các vụ việc xâm hại trẻ em, đặc biệt là xâm hại tình dục trẻ em, bạo lực trẻ em có xu hướng ngày càng phức tạp, nghiêm trọng. Thống kê trong 3 năm, từ 2015 - 2018 từ Tổng đài quốc gia bảo vệ trẻ em 111 cũng cho thấy, đa phần trẻ em bị xâm hại tình dục bởi người thân quen; trong đó tỷ lệ bị xâm hại bởi người thân trong gia đình (bố đẻ, bố dượng, anh, em họ...) là 21,3%; bởi thầy giáo, nhân viên nhà trường là 6,2%; bởi người quen, hàng xóm là 59,9%; bởi người lạ là 12,6%.Tuy nhiên, việc xử lý một số vụ việc liên quan đến bạo lực, xâm hại trẻ em được đánh giá là chưa được giải quyết kịp thời, chưa thỏa đáng, còn kéo dài dẫn đến bức xúc trong xã hội.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đưa ra 6 nhóm nguyên nhân:Môi trường sống còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ; nhận thức của cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, các tổ chức chính trị - xã hội về công tác trẻ em còn chưa thực sự đầy đủ; công tác chỉ đạo thực hiện ở một số địa phương còn chậm hoặc thực hiện chưa đầy đủ, chưa tương xứng với điều kiện, tiềm lực của địa phương; mặc dù việc bảo vệ trẻ em đã được luật hóa, nhưng thực tế nhiều tỉnh, thành phố chưa quan tâm, bố trí ngân sách cho bảo vệ trẻ em...

Tranh minh họa

Về nguyên nhân dẫn tới tình trạng gia tăng tội phạm xâm hại trẻ em, theo Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm: Nguyên nhân đầu tiên là do việc tố cáo, trình báo tội phạm xâm hại tình dục trẻ em thường chậm nên công tác điều tra, khám nghiệm hiện trường, thu thập dấu vết, thu thập chứng cứ gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều trường hợp không khắc phục được, ảnh hưởng đến kết quả điều tra xử lý tội phạm này.

Thứ hai là xâm hại tình dục trẻ em là việc có tính nhạy cảm nên nạn nhân và người thân thường dấu kín, không tố giác, có những trường hợp thực hiện hành vi nhiều lần trong thời gian dài mới bị phát hiện. Có nhiều trường hợp nạn nhân và gia đình không hợp tác với cơ quan điều tra trong việc cung cấp chứng cứ và xử lý tội phạm. Nhiều lúc người ta cũng không muốn nêu lại những việc như thế này nữa vì không muốn ảnh hưởng đến tâm lý của cháu bé cũng như sự phát triển của các cháu.

Bên cạnh đó, hầu hết các vụ xâm hại tình dục trẻ em không có nhân chứng trực tiếp, trẻ em bị xâm hại tình dục còn nhỏ tuổi, năng lực nhận biết còn hạn chế, tâm lý dễ bị tác động, hoảng loạn về tinh thần nên khai báo không chính xác. Một số vụ nạn nhân thường khai báo không thống nhất, khai báo theo sự hướng dẫn của cha, mẹ, người thân nên gây khó khăn cho công tác điều tra. Một nguyên nhân nữa là việc đánh giá chứng cứ giữa các cơ quan tiến hành tố tụng nhiều khi chưa thống nhất, kể cả quan điểm cũng khác nhau trong những vụ việc này ảnh hưởng đến việc kéo dài hoặc thậm chí không xử lý được trong các vụ việc này.

Chia sẻ với phóng viên, luật sư Ngọc Anh (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết: Hầu hết các vụ xâm hại tình dục trẻ em không quả tang, không có người làm chứng, nhiều vụ bị hại còn quá nhỏ hoặc nhận thức hạn chế; nhiều gia đình có trẻ bị xâm hại có tâm lý xấu hổ, lo sợ ảnh hưởng đến gia đình, cuộc sống của trẻ sau này nên không trình báo cơ quan chức năng mà tự gặp nhau thương lượng, giải quyết.Ý thức pháp luật của người dân chưa cao, nhất là những cơ sở cho thuê phòng trọ, khách sạn, thấy trẻ em gái đi cùng nam thanh niên đến thuê phòng nhưng không kiểm tra giấy tờ, không ghi chép vào sổ lưu trú... khiến công tác điều tra gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, một số vụ án xâm phạm tình dục mang tính chất loạn luân giữa những người cùng huyết thống, người bị hại và gia đình thường không muốn xử lý trừ trường hợp gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng (như bị hại mang thai, sinh con, tâm thần, sức khỏe bị tổn thương...), hoặc bị người ngoài phát hiện, tố cáo.

Theo một chuyên gia tâm lý: Nguyên nhân dẫn tới tình trạng bạo hành, xâm hại trẻ em diễn biến vẫn rất phức tạp là do tính phức tạp trong xã hội hiện nay khi trật tự xã hội của chúng ta bị đảo lộn, khó quản lý, đặc biệt là văn hóa phẩm độc hại trên internet. Đơn cử như trên facebook hiện nay, rất nhiều những hình ảnh đồi trụy mà trẻ em không nên xem hoặc trong sách báo, phim ảnh thì cũng không có những chương trình giáo dục riêng cho trẻ em trong khi trẻ không hiểu đó là gì nhưng lại rất tò mò.

Hơn nữa, vấn đề đạo đức đang xuống cấp, nhiều người lớn, đặc biệt là nhiều đối tượng không nghề nghiệp, đua đòi, ăn chơi, khi có nhu cầu quan hệ tình dục thì thường tìm đến đối tượng là trẻ em.Ngoài ra, do tâm lý của nhiều gia đình cho rằng đó là điều đáng xấu hổ nên không dám tố cáo mà chỉ âm thầm thương lượng để giải quyết nên dẫn đến nhiều kẻ có hành vi xấu nhưng vẫn nhởn nhơ và dẫn đến nguy cơ tái diễn hành vi.

Thu Trang
(còn nữa)