Tự chủ bệnh viện: Phải bảo đảm điều kiện về tổ chức thực hiện và cơ chế giá

Tại tọa đàm "Tự chủ bệnh viện thế nào để phục vụ người dân tốt hơn" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức mới đây, các khách mời tham gia đã cho rằng, việc thực hiện thí điểm tự chủ toàn diện bệnh viện thời gian qua bước đầu đã đạt được một số kết quả, tuy nhiên, vẫn còn nhiều vướng mắc, khó khăn liên quan đến cơ chế. Vì vậy, 2 bệnh viện tuyến cuối là Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện K xin dừng tự chủ toàn diện theo Nghị quyết 33, chuyển sang thực hiện tự chủ một phần theo nhóm 2 của Nghị định 60/2021/NĐ-CP.

Ngân sách của bệnh viện khó khăn, thiếu thiết bị khám chữa bệnh

Thông tin tại buổi tọa đàm, PGS.TS. Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cho biết, hiện nay Bệnh viện đang gặp khó khăn ở cả bốn vấn đề chính của tự chủ toàn diện gồm: Tổ chức bộ máy và nhân sự; đầu tư, mua sắm, quản lý và sử dụng tài sản; tài chính, tiền lương và giá dịch vụ y tế; thực hiện nhiệm vụ chuyên môn.

Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai thông tin, trong 2 năm thực hiện thí điểm tự chủ toàn diện (2020, 2021) những khó khăn này không bộc lộ do số lượng bệnh nhân giảm rất nhiều vì dịch Covid-19 và giãn cách xã hội.

Tọa đàm "Tự chủ bệnh viện thế nào để phục vụ người dân tốt hơn" do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức - Ảnh: VGP/Quang Thương

Tuy nhiên, từ quý II/2022 khi dịch Covid-19 được kiểm soát trên cả nước, số lượng bệnh nhân tăng đột biến dẫn tới tình trạng không đủ máy móc, thiết bị phục vụ khám chữa bệnh. Trong khi đó, nhiều máy móc thiết bị, đặc biệt là máy phục vụ chẩn đoán điều trị ung bướu và y học hạt nhân như Pet CT, cộng hưởng từ, xạ phẫu, các máy hiện đại phục vụ phẫu thuật như thiết bị vi phẫu, robot... phải lưu kho vì liên quan đến những sai phạm trong vấn đề liên doanh liên kết hoặc hết hợp đồng.

“Từ năm 2020 đến nay, toàn bộ thiết bị này là số 0 tròn trĩnh, tức là toàn bộ thiết bị như cộng hưởng từ, máy xạ trị gia tốc, máy phẫu xạ hiện tại có những cái đã hết hợp đồng, có những cái vướng vào thủ tục pháp lý. Hiện tại, Bệnh viện Bạch Mai đang rất vướng. Bệnh viện hết sức khó khăn trong ngân sách để mua. Hơn 2 năm qua khi thực hiện thí điểm tự chủ và ảnh hưởng của dịch bệnh, toàn bộ nguồn ngân sách của bệnh viện hiện tại rơi vào tình trạng thiếu, vô cùng khó khăn. Những mục như chi thường xuyên, chi lương thưởng cho cán bộ, nhân viên không đủ”, PGS.TS. Đào Xuân Cơ nói.

Do thiếu thốn trang thiết bị, bệnh viện phải bố trí lại ca kíp làm việc do số bệnh nhân ngoại trú tăng lên đột biến 6.000 đến 8.000 người đến khám, có ngày 10.000 người đến khám. Cán bộ y tế ở nơi xa phải ra khỏi nhà lúc 3-4h sáng, 5h sáng phải đến bệnh viện. Các máy chiếu chụp tập trung ngoại trú ca sáng, nội trú ca chiều, để đảm bảo không từ chối bệnh nhân nào, đấy là giải pháp bệnh viện ứng phó trước tình trạng thiếu thiết bị.

PGS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai - Ảnh: VGP/Quang Thương

PGS.TS. Đào Xuân Cơ cũng chia sẻ, khó nhất hiện tại là nguồn tài chính chênh lệch thu chi để duy trì hoạt động của Bệnh viện rất thấp do Bệnh viện thí điểm tự chủ toàn diện nhưng toàn bộ giá dịch vụ kỹ thuật y tế Bệnh viện thu đúng bằng giá bảo hiểm y tế - giá này vẫn chưa được tính đúng, tính đủ.

"Bệnh viện không ngại làm, không phải không dám làm tự chủ toàn diện mà khó nhất là chưa có văn bản pháp quy rõ ràng nên rất dễ sai phạm. Đây là điều kiện tiên quyết để thực hiện", PGS.TS. Đào Xuân Cơ cho biết.

Trong khi đó, GS.TS. Lê Văn Quảng, Giám đốc Bệnh viện K cho rằng, cơ chế tự chủ toàn diện có điểm mạnh là cơ hội giải phóng khỏi cơ chế hoạt động cũ, tự chủ về chuyên môn, tự chủ về tổ chức, tự chủ về tài chính nhưng thực tế những điều này đang còn vướng. Các thách thức Bệnh viện phải đối mặt rất nhiều, như không có vốn để đầu tư, giá viện phí chưa được tính đúng, tính đủ, bệnh nhân phải chi trả phí điều trị cao hơn cho dịch vụ khám chữa bệnh. Bệnh viện chịu áp lực phải nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh và cạnh tranh với các bệnh viện tư nhân để thu hút bệnh nhân.

"Thực tế, dù tự chủ hay không thì bệnh nhân đến Bệnh viện K vẫn đông. Hiện, số bệnh nhân đến khám, điều trị tại Bệnh viện tăng 30-40% so với trước. Bệnh viện đã quá tải, tuy nhiên nguồn thu giảm 1/3 so với trước", GS.TS. Lê Văn Quảng chia sẻ.

Giám đốc Bệnh viện K cũng cho biết, Bệnh viện K đang gặp khó khăn về tài chính do đang xây dựng cơ sở K1, ở giai đoạn xây thô và cần 1.020 tỷ đồng để hoàn thiện. Nếu tự chủ toàn diện, Bệnh viện không lo được nguồn vốn này. "Hiện tại Bệnh viện K vẫn đáp ứng được nhu cầu điều trị, vẫn cố được nhưng cũng không biết cố được đến bao giờ…", GS.TS. Lê Văn Quảng bộc bạch.

Tự chủ ở mức chi một phần, không nên tự chủ toàn diện

"Chúng tôi mong nhà nước đầu tư 3-5 năm nữa, sau đó bệnh viện chuyển sang tự chủ toàn diện sẽ không vấn đề gì. Còn chuyển sang tự chủ chi thường xuyên theo nhóm 2 Nghị định 60/2021/NĐ-CP thì phù hợp với bệnh viện trong giai đoạn này", Giám đốc Bệnh viện K nêu kiến nghị.

GS.TS. Lê Văn Quảng, Giám đốc Bệnh viện K - Ảnh: VGP/Quang Thương

Tại toạ đàm, TS. Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội đặt câu hỏi: "Tại sao chưa thể tự chủ hoàn toàn? Giao cho cơ sở tự chủ toàn diện mà họ chưa đủ điều kiện thì lợi bất cập hại". Theo TS. Bùi Sỹ Lợi, để tự chủ toàn diện, phải bảo đảm các điều kiện về thể chế, tổ chức thực hiện và vấn đề cơ chế giá.

TS. Bùi Sỹ Lợi cho rằng, đối với các bệnh viện tuyến cuối như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện K, chúng ta phải đầu tư để hiện đại hóa công nghệ, để chăm sóc, điều trị những bệnh nặng, đồng thời các Bệnh viện này cũng phải có nhiệm vụ chuyển giao công nghệ kỹ thuật hiện đại cho tuyến dưới và phải bảo đảm an sinh xã hội. Đó là nhiệm vụ trọng tâm của Đảng và Nhà nước.

GS.TS.Nguyễn Anh Trí, Đại biểu Quốc hội, nguyên Viện trưởng Viện Huyết học truyền máu Trung ương, cho rằng chủ trương tự chủ là cần thiết nhưng hoạt động tự chủ theo nhóm nào thì bệnh viện phải đủ điều kiện, tự quyết định và phải tự chịu trách nhiệm trước người bệnh. GS.TS. Nguyễn Anh Trí khuyến nghị chỉ nên tự chủ ở mức chi thường xuyên, chi một phần, không nên tự chủ toàn diện đối với các Bệnh viện công lập.

Theo đó, các bệnh viện công lập hiện vẫn nên tự chủ ở mức 2, mức 3 thay vì tự chủ toàn diện vì những lý do sau: Thứ nhất, một loạt các văn bản pháp quy để phục vụ tự chủ toàn diện vẫn chưa có. Thứ hai, tự chủ quá mức vô tình tư nhân hóa các bệnh viện công.

GS.TS.Nguyễn Anh Trí, Đại biểu Quốc hội, nguyên Viện trưởng Viện Huyết học truyền máu Trung ương - Ảnh: VGP/Quang Thương

TS. Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế cũng cho rằng tự chủ là nhu cầu tất yếu của các đơn vị sự nghiệp công lập nhưng tự chủ bệnh viện phải công bằng, chất lượng khám chữa bệnh được nâng cao, khả năng tiếp cận dịch vụ y tế của người dân tốt hơn. Đặc biệt, bệnh viện vẫn phải bảo đảm chính sách an sinh xã hội.

"Nếu chúng ta xử lý được tất cả những vấn đề trên thì thể chế là con đường thênh thang rộng mở để cho giám đốc các bệnh viện có thể thỏa sức sáng tạo trên nền pháp chế đó. Từ đó chúng ta có thể phát triển bệnh viện một cách bền vững và người thụ hưởng chính là người dân. Mà đây cũng chính là chủ trương mà Đảng và Nhà nước ta thực hiện đúng chính sách an sinh xã hội, nhân văn, nhân đạo, nhân bản", TS. Nguyễn Huy Quang nhấn mạnh.