TikTok triển khai tính năng Footnotes nhằm chống lan truyền thông tin sai lệch

Đây là bước tiến mới trong cách tiếp cận kiểm chứng thông tin, dựa vào sức mạnh cộng đồng - tương tự như các nền tảng như X (trước đây là Twitter) hay Meta đã áp dụng trước đó.

Footnotes - khi cộng đồng trở thành “biên tập viên”

Tính năng Footnotes được TikTok thử nghiệm từ tháng 4/2025, nay chính thức được triển khai tại thị trường Mỹ. Cơ chế hoạt động của tính năng này khá đơn giản: người dùng đã được xác minh và đủ điều kiện có thể viết và đánh giá các chú thích cho video đăng tải. Những chú thích được đánh giá là hữu ích sẽ được hiển thị công khai dưới video đó.

TikTok cho biết, hiện đã có khoảng 80.000 người dùng tại Mỹ đủ điều kiện tham gia viết chú thích - nhóm này gồm những người dùng có tài khoản hoạt động ít nhất 6 tháng liên tục. Dù con số còn nhỏ so với hơn 170 triệu người dùng TikTok tại Mỹ, nhưng đây là giai đoạn “chạy thử” cần thiết để kiểm soát chất lượng đóng góp.

Song hành cùng biện pháp kiểm chứng chuyên nghiệp

TikTok nhấn mạnh rằng Footnotes không thay thế cho các biện pháp kiểm duyệt và kiểm chứng hiện có, mà đóng vai trò hỗ trợ. Trước đó, nền tảng đã triển khai nhiều cơ chế bảo vệ thông tin: Gắn nhãn các nội dung chưa thể xác minh; Cộng tác với các tổ chức kiểm chứng độc lập; Sử dụng trí tuệ nhân tạo để phát hiện sớm video chứa thông tin sai lệch.

Tính năng mới này được kỳ vọng sẽ tăng tính minh bạch, khuyến khích người dùng có trách nhiệm hơn với nội dung họ tiêu thụ và chia sẻ.

TikTok không phải là nền tảng đầu tiên sử dụng mô hình này. Trước đó, nền tảng X (Twitter) đã triển khai Community Notes, còn Meta cũng đang chuyển dần sang hình thức ghi chú cộng đồng thay cho các đối tác kiểm chứng độc lập tại Mỹ.

Tuy nhiên, hiệu quả của mô hình này vẫn là một dấu hỏi. Một nghiên cứu mới đây của Viện Dân chủ Số châu Mỹ (DDIA) cho thấy, hơn 90% các ghi chú cộng đồng trên X không bao giờ được công bố, phản ánh hạn chế trong cơ chế xét duyệt và hiển thị.

Giới chuyên gia cho rằng, công cụ ghi chú cộng đồng chỉ thực sự hiệu quả trong các chủ đề có sự đồng thuận xã hội cao, chẳng hạn như mẹo chữa bệnh sai lầm, thông tin giả về người nổi tiếng. Với các chủ đề nhạy cảm như chính trị, vaccine hay xung đột, việc đạt được sự thống nhất trong đánh giá rất khó, dễ tạo ra nội dung thiên lệch hoặc bị thao túng.

Cuộc đua chống tin giả bằng “sức mạnh đám đông”

Cùng với TikTok, nhiều nền tảng mạng xã hội lớn đang chuyển hướng sang mô hình kiểm chứng thông tin dựa vào cộng đồng - như một lựa chọn thay thế cho mô hình kiểm chứng chuyên nghiệp, vốn đắt đỏ và gây tranh cãi về tự do ngôn luận.

Meta đã ngừng hợp tác với các đơn vị kiểm chứng bên thứ ba tại Mỹ, sau khi nhận định rằng điều đó dẫn đến “quá nhiều kiểm duyệt”. Thay vào đó, họ khuyến khích người dùng tham gia ghi chú cộng đồng trên Facebook và Instagram.

Tuy nhiên, cộng đồng chuyên gia cảnh báo rằng không nên quá kỳ vọng vào mô hình này, đặc biệt khi hệ thống vận hành thiếu minh bạch hoặc không có cơ chế bảo vệ người dùng khỏi lạm dụng.

Với việc ra mắt Footnotes, TikTok đang gửi đi thông điệp rằng người dùng không chỉ là khán giả, mà còn là một phần của “hệ thống kiểm chứng xã hội”. Việc trao quyền đóng góp cho cộng đồng - nếu đi kèm với công nghệ giám sát tốt - có thể trở thành một lớp bảo vệ quan trọng trước làn sóng thông tin sai lệch ngày càng tinh vi.

Tính năng Footnotes là minh chứng cho nỗ lực đổi mới của TikTok trong việc tăng cường minh bạch và trách nhiệm xã hội. Việc kiểm chứng thông tin không còn là trách nhiệm của riêng nền tảng hay các tổ chức chuyên môn, mà đang dần trở thành trách nhiệm của toàn cộng đồng mạng. Thành công hay thất bại của mô hình này sẽ phụ thuộc lớn vào cách vận hành, khả năng kiểm soát và niềm tin mà người dùng đặt vào nó.