Thông tin "tăng 1 độ, tăng 10% nguy cơ đột quỵ" là sai lệch

Theo bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Tiến Dũng - Phó Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai: Không có nghiên cứu chính thống nào của Tổ chức Đột quỵ Thế giới (WSO), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hay các hiệp hội y khoa uy tín đưa ra một con số tỷ lệ chính xác và đơn giản như vậy (1°C = 10%) để mô tả mối liên hệ giữa nhiệt độ và nguy cơ đột quỵ”.

Chăm sóc, điều trị cho bệnh nhân tại Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai.

Theo đó, nguy cơ đột quỵ phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố phức tạp: Tiền sử bệnh cá nhân (đột quỵ, tim mạch, huyết áp, tiểu đường...), tuổi tác, tình trạng sức khỏe hiện tại, mức độ hoạt động, khả năng tiếp cận với nơi mát mẻ, tình trạng mất nước, tuân thủ điều trị, các yếu tố môi trường khác (độ ẩm, ô nhiễm không khí), thời gian phơi nhiễm với nhiệt độ cao... “Không thể quy về một công thức đơn giản chỉ dựa trên nhiệt độ thời tiết” - vị chuyên gia nhấn mạnh.

Nhiều nghiên cứu dịch tễ học (như một số được WHO trích dẫn về tác động của biến đổi khí hậu với sức khỏe) xác nhận rằng, các đợt nắng nóng cực đoan làm gia tăng đáng kể tỉ lệ nhập viện và tử vong do các bệnh tim mạch, trong đó có đột quỵ, đặc biệt ở nhóm dễ tổn thương. Tuy nhiên, mức độ gia tăng này là không đồng đều và không thể quy ra một tỉ lệ phần trăm cố định cho mỗi độ tăng nhiệt.

Bệnh viện Bạch Mai lưu ý, thông tin này gây hiểu lầm và hoang mang. Việc đưa ra một con số giật gân nhưng vô căn cứ, không giúp ích cho công tác phòng ngừa, mà chỉ gây hoang mang, lo lắng thái quá cho cộng đồng, đặc biệt là người bệnh.

Bác sĩ Dũng khuyến cáo người dân tỉnh táo, tìm kiếm thông tin từ các nguồn chính thống: Trang web của Bộ Y tế, các bệnh viện lớn, WHO, WSO và các hiệp hội y khoa uy tín.

Đặc biệt, để phòng ngừa đột quỵ trong ngày nắng nóng, người dân cần uống đủ nước, hạn chế rượu bia và nước ngọt; ở nơi mát mẻ, đội mũ, đồ bảo hộ nắng nóng khi ra ngoài; làm mát cơ thể, nhà cửa; ăn nhiều rau xanh, trái cây mọng nước; tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị, uống thuốc đúng giờ, đủ liều...

Phó Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai cũng thông tin, thời tiết nắng nóng cực đoan làm tăng đáng kể nguy cơ sức khỏe, đặc biệt cho nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như người cao tuổi, người mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường và đặc biệt là người có tiền sử đột quỵ. Bởi vì, nắng nóng khiến cơ thể mất nước và điện giải nhanh chóng. Mất nước làm tăng độ nhớt của máu, giảm thể tích tuần hoàn, buộc tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu. Điều này làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông - nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ do thiếu máu cục bộ.

Nắng nóng gây quá tải hệ tim mạch. Cơ thể phải làm việc cật lực để hạ nhiệt (toát mồ hôi, giãn mạch máu ngoại vi) gây áp lực lớn lên hệ tim mạch vốn đã tổn thương sau đột quỵ hoặc đang bị suy yếu do các bệnh nền khác. Điều này có thể dẫn đến cơn đau tim, suy tim, hoặc tăng huyết áp đột ngột - yếu tố nguy cơ cao gây đột quỵ tái phát.

Nắng nóng gây rối loạn điều hòa thân nhiệt. Người cao tuổi và người có hệ thần kinh đã bị tổn thương (sau đột quỵ) thường khó điều chỉnh thân nhiệt hiệu quả trước sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, dễ dẫn đến kiệt sức vì nóng hoặc sốc nhiệt - một tình trạng cấp cứu nguy hiểm đến tính mạng.

Bên cạnh đó, một số loại thuốc thường dùng sau đột quỵ hoặc cho bệnh tim mạch (như thuốc lợi tiểu, một số thuốc huyết áp) có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mất nước hoặc cản trở khả năng thích ứng với nhiệt của cơ thể.

Ngoài ra, nhiệt độ cao có thể làm trầm trọng thêm các quá trình viêm và stress oxy hóa trong cơ thể, vốn là những yếu tố liên quan đến tổn thương mạch máu và nguy cơ đột quỵ.