Thành công từ công thức: “Dấn thân, trung thực, công nghệ”

Sứ mệnh chính trị cao cả

Theo Thạc sĩ Trịnh Thanh Toàn, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM): Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, báo chí cách mạng Việt Nam từ tờ báo đầu tiên - báo Thanh Niên xuất bản ngày 21/6/1925, đến nay đã trải qua 100 năm phát triển cùng với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Đội ngũ người làm báo vô cùng hùng hậu, có vị trí vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chưa bao giờ, báo chí Cách mạng Việt Nam phát triển mạnh mẽ như hiện nay. Với sự phát triển đó, báo chí đã, đang và sẽ đóng góp phần to lớn vào sự phát triển của đất nước. Báo chí luôn thực hiện sứ mệnh cao cả đồng hành cùng dân tộc, vì lợi ích quốc gia - dân tộc, vì lẽ sống cao cả.

Từ khi Bộ Chính trị khóa XII ban hành Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 về “tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới”, lực lượng báo chí càng ý thức rõ vai trò, trách nhiệm của mình và nghiêm túc thực hiện nhiệm vụ của mình trước yêu cầu, đòi hỏi từ thực tiễn trong tình hình mới. Đây là một nhiệm vụ hết sức khó khăn, một cuộc chiến đấu lâu dài, kiên trì, bền bỉ trên tinh thần kết hợp giữa “xây” và “chống”, “lấy cái đẹp”, “dẹp cái xấu”.

Quán triệt tinh thần Nghị quyết số 35-NQ/TW và định hướng của các cơ quan lãnh đạo, cơ quan quản lý, nhiều cơ quan báo chí đã mở các chuyên trang, chuyên mục riêng về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, gương người tốt việc tốt, sự kiện và bình luận để tuyên truyền các thông tin tích cực, biến nghị quyết 35/NQ-TW của Đảng thành những thông điệp gần gũi với cuộc sống của nhân dân, với bạn bè quốc tế, là kênh nghiên cứu chuyên khảo tin cậy về đất nước, văn hóa, con người Việt Nam.

Có chung quan điểm, nhà báo, Tiến sĩ Trương Đức Thuận (Tạp chí Cộng sản, Cơ quan thường trực tại miền Nam) cho biết: Hoạt động báo chí có nhiều đóng góp quan trọng vào công cuộc đổi mới của đất nước, bởi thông qua báo chí, nhiều vụ việc tiêu cực được phơi bày, nhiều vấn đề bức xúc được giải quyết, bạn bè thế giới hiểu biết hơn về con người, đất nước Việt Nam. Đáng chú ý, những năm gần đây, báo chí đã phát huy vai trò đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên bằng việc phát hiện, chỉ rõ, phân tích thuyết phục, có lý, có tình về sự kiện, hiện tượng, con người liên quan… từ đó chỉ rõ bản chất vấn đề, giúp nâng cao nhận thức, hướng dẫn dư luận. Qua phản ánh của báo chí, lãnh đạo Đảng, Nhà nước và lãnh đạo cơ quan, ban, ngành, từ Trung ương tới địa phương đã kịp thời chỉ đạo cơ quan chức năng xem xét, giải quyết nhiều vụ việc, góp phần ổn định dư luận xã hội, kinh tế phát triển, quốc phòng an ninh được giữ vững. Để có những thành quả đó, là nhờ một bộ phận lớn những người làm báo luôn nêu cao đạo đức cách mạng, bản lĩnh chính trị, nhạy bén khi tiếp cận và xử lý với các thông tin trong quá trình tác nghiệp.

Dấn thân, phụng sự bạn đọc

Báo chí là một nghề đặc thù, đòi hỏi sự dấn thân, không ngại va chạm, nguy hiểm của người cầm bút cũng như người quản lý. Nhà báo Hoàng Phú Bắc (Báo Sài Gòn Giải Phóng) chia sẻ, bản thân anh là người “ngoại đạo” học Khoa Lịch sử của Đại học Sư phạm Huế nhưng đến nay anh đã có 15 năm gắn bó với nghề báo.

“Nghề báo vất vả, khắc nghiệt nhưng vì tình yêu nghề nên tôi luôn dành sự ưu tiên cho công việc tác nghiệp, viết bài để phấn đấu có bài viết chất lượng, tác phẩm hay đến với bạn đọc. Tôi tâm niệm công việc của mình là phụng sự bạn đọc”, nhà báo Hoàng Phú Bắc tâm sự.

Nhà báo Hoàng Phú Bắc, Báo Sài Gòn Giải Phóng cho rằng: Điều đầu tiên phóng viên phải dấn thân để có tác phẩm báo chí trung thực.

Nghề báo có thể gọi là “cuốn bách khoa” cơ bản về tri thức trong mọi lĩnh vực đời sống. Nhà báo ghi nhận, phản ánh, phản biện trên sự hiểu biết, tham vấn thêm các đơn vị, chuyên gia chuyên môn để có một bài viết, loạt bài viết sâu sắc, thuyết phục, cung cấp thông tin tới mọi người. Nhờ công việc đi, gặp, rồi viết nên bản thân nhà báo Hoàng Phú Bắc đã có nhiều trải nghiệm đáng quý, từ đó cho “ra lò” nhiều bài viết chất lượng, được công chúng đón nhận, đánh giá cao.

Khi còn phụ trách địa bàn tỉnh Bình Phước, cùng với nhiều đồng nghiệp, nhà báo Hoàng Phú Bắc đã phản ánh tận cùng nhiều vấn đề nóng bỏng, bức xúc của dư luận như vụ Chủ tịch Ủy ban nhân dân thị xã Đồng Xoài dùng bằng cấp 3 giả, nạn xà xẻo đất rừng tại huyện Đồng Phú, nạn phá rừng ở biên giới, sai phạm trong cử tuyển sinh viên đi học đại học…

“Đó là những vụ việc nóng, nhạy cảm liên quan đến nhiều quan chức địa phương. Nhiều đồng nghiệp e ngại, sợ đụng chạm. Trong quá trình tác nghiệp, hoặc sau thông tin mà tôi đã đưa lên mặt báo, bên cạnh những người động viên, khích lệ “làm báo phải vậy, phải đấu tranh với tiêu cực, với cái xấu” thì vẫn có nhiều người bàng quan, cho rằng “mấy chuyện đó có cơ quan chức năng lo, nhiệm vụ báo chí đưa thông tin”. Những lúc như thế, tôi lại cảm thấy chạnh lòng với nghề. Thậm chí có đồng nghiệp nói thẳng với tôi việc họ ngại gặp tôi do tôi hay phản ánh nhiều vụ tiêu cực, lãnh đạo địa phương không thích tôi”, nhà báo Hoàng Phú Bắc trải lòng.

Nhưng với nhà báo Hoàng Phú Bắc, viết báo là phải phụng sự bạn đọc, phụng sự chân lý, sự thật, vì cái chung, vì tiến bộ của xã hội. Các bài phản ánh vấn đề tiêu cực để lãnh đạo địa phương xử lý, chấn chỉnh, không để phức tạp thêm tình hình, tạo niềm tin của nhân dân. Đây cũng là cách báo chí đồng hành, góp phần cùng chính quyền xây dựng địa phương phát triển, vững mạnh. Để gắn bó với nghề báo cần “giữ lửa” đam mê, tận tâm cho công việc, tôn trọng, trung thực với sự thật và phải có bản lĩnh, dám đương đầu với “sóng gió”, áp lực cùng những cám dỗ của đời thường.

Không ngừng đổi mới và nâng cao kiến thức

Trong xu thế vận động không ngừng của thời đại, nhất là sự phát triển như vũ bão của khoa học, công nghệ, trí tuệ nhân tạo, kéo theo sự bùng nổ và lan tỏa thông tin một cách “chóng mặt” cũng như nhu cầu thông tin đa dạng, đa chiều, nhanh, sâu của bạn đọc đã và đang đặt ra nhiều thách thức cho đội ngũ những người làm báo. Thực tiễn trong kỷ nguyên phát triển mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc cũng đặt ra nhiều yêu cầu đối với lĩnh vực báo chí.

Theo Tiến sĩ Trương Đức Thuận, để người làm báo luôn nêu cao đạo đức và bản lĩnh chính trị, trước hết mỗi người làm báo phải khắc ghi và tự soi mình với những lời di huấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về quan điểm, tư tưởng báo chí cách mạng. Người từng căn dặn: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ. Để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của mình, cán bộ báo chí cần phải tu dưỡng đạo đức cách mạng, cố gắng trau dồi tư tưởng, nghiệp vụ và văn hoá; chú trọng học tập chính trị để nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ; đi sâu vào thực tế, đi sâu vào quần chúng lao động”.

Từ lãnh đạo đơn vị báo chí đến mỗi phóng viên, biên tập viên cần quán triệt, nhận thức sâu sắc về Luật Báo chí và Quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam. Mỗi người làm báo phải là người chí công vô tư, có kỹ năng quan sát, hiểu biết rộng và nhất là có tâm trong sáng. Khi xuất hiện những vấn đề “nóng” trong xã hội sẽ cuốn hút phóng viên, nhà báo. Đứng trước vấn đề này, người làm báo không chỉ sống trong cảm xúc khi nhìn nhận vấn đề “nóng”, mà phải luôn đặt ra những câu hỏi: Tại sao mọi người lại quan tâm đến vấn đề này? nó đặt ra cho nhà báo trách nhiệm gì khi tuyên truyền? thông tin và cần thông tin như thế nào cho có lợi nhất cho xã hội? Bên cạnh đó, cùng với bản lĩnh chính trị vững vàng thì mỗi nhà cần có nhãn quan sắc bén để xử lý thông tin trước mọi vấn đề đặt ra, tránh nóng vội, chủ quan. Đặc biệt, cần cân nhắc: Viết có lợi cho ai, tác động xã hội cuối cùng của tin, bài báo là gì?

“Trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay, mỗi nhà báo cách mạng càng phải có đạo đức và bản lĩnh cách mạng, giữ vững vai trò định hướng thông tin cho hoạt động xã hội. Đứng trước mỗi vấn đề, mỗi sự kiện người làm báo phải tỉnh táo nhận định tính chất về mặt phải, mặt trái, cả những tác động tiêu cực và tích cực. Bởi lẽ, khi một sự việc diễn ra, nếu người làm báo chỉ phản ánh ở những mặt tốt mà lờ đi mặt tiêu cực thì sẽ phiến diện, thiếu khách quan thì sẽ đánh mất niềm tin trong bạn đọc. Hoặc nếu người làm báo khi viết tin, bài thiếu tính xây dựng, mà chỉ chú ý xoáy vào những mặt tiêu cực, nhằm giật gân, câu khách thì tác phẩm báo chí sẽ trở nên “lá cải”, rẻ tiền. Chính vì lẽ đó, khi tuyên truyền về các vấn đề “nóng” nhà báo cần phải “nằm lòng” rằng, mỗi tác phẩm báo chí khi được phát hành rộng rãi thì nó luôn tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến nhận thức, tâm tư, tình cảm, tư tưởng của quần chúng và hành vi của cộng đồng xã hội”, nhà báo, Tiến sĩ Trương Đức Thuận chia sẻ quan điểm.

Sự lên ngôi của công nghệ đòi hỏi báo chí cũng phải bắt kịp xu thế này để phục vụ bạn đọc tốt hơn (Ảnh Triển lãm báo trực tuyến xuân Ất Tỵ 2025).

Theo Thạc sĩ Trịnh Thanh Toàn, để báo chí, truyền thông, trong đó có lực lượng báo chí, truyền thông TP.HCM phát huy tốt vai trò, làm tốt sứ mệnh là “vũ khí cách mạng” cần chú trọng làm tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng đối với hoạt động báo chí, đảm bảo tính chính trị, tính định hướng, tính trung thực, khách quan, chính xác trong thông tin; chú trọng công tác xây dựng Đảng tại các cơ quan báo chí.

Phát huy vai trò của tổ chức đảng trong công tác đào tạo, bồi dưỡng trình độ lý luận chính trị, giáo dục truyền thống lịch sử, niềm tự hào của dân tộc đối với những thành quả cách mạng, chú trọng công tác tạo nguồn, phát triển đảng viên mới; giáo dục, rèn luyện, giám sát đội ngũ những người làm báo thực hiện đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, quy định, quy chế hoạt động nghề nghiệp, tôn chỉ mục đích của cơ quan báo chí; giữ nghiêm kỷ luật phát ngôn, cung cấp thông tin, ứng xử trên mạng xã hội.

Thực hiện hiệu quả chủ trương quy hoạch, sắp xếp các cơ quan báo chí theo tinh thần Nghị quyết số 18 của Bộ Chính trị, các cấp ủy, các tổ chức chính trị - xã hội, Hội Nhà báo Việt Nam các cấp cần thường xuyên nắm bắt kịp thời tình hình dư luận, tâm tư tình cảm, nguyện vọng của đội ngũ những người làm báo, đặc biệt là đối với các cơ quan báo chí thuộc diện sắp xếp, kết thúc hoạt động. Có kế hoạch, lộ trình sắp xếp, tinh gọn hợp lý; quan tâm bố trí sắp xếp, tạo điều kiện thuận lợi để những phóng viên, biên tập viên, đội ngũ những người làm công tác báo chí của các cơ quan báo chí thuộc diện sắp xếp, tinh gọn có cơ hội tiếp cận công việc mới phù hợp với đặc thù nghề nghiệp báo chí; có giải pháp tiếp tục phát huy hiệu quả vai trò, nguồn lực của đội ngũ này cho mục tiêu xây dựng đất nước trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; không để phát sinh điểm nóng dư luận hoặc những vấn đề nhạy cảm, phức tạp ảnh hưởng đến kết quả thực hiện chủ trương chung.

Cấp ủy các cấp có liên quan cần rà soát, nắm chắc tình hình hoạt động của các học viện, nhà trường trong công tác đào tào chuyên ngành báo chí, truyền thông. Cần xác định báo chí là một nghề nghiệp, loại hình lao động đặc thù, mang sứ mệnh cao cả đối với sự nghiệp cách mạng, với Tổ quốc và nhân dân đã được thực tiễn lịch sử chứng minh. Do đó, đảm bảo công tác đào tạo phải đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ và nhu cầu thực tiễn; chương trình, nội dung giảng dạy cần thường xuyên được hoàn thiện, đổi mới; nâng cao chất lượng đầu vào, đầu ra của sinh viên, học viên các ngành báo chí, truyền thông. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan báo chí với các nhà trường để chủ động làm công tác tạo nguồn nhân lực báo chí ngay từ khi còn đang là sinh viên, học viên nhằm tập trung đào tạo chuyên sâu, sát với nhu cầu của đơn vị.

Cùng với việc khẩn trương thực hiện việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy, các cơ quan báo chí cần nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền thông tin tích cực, truyền thông chính sách và đấu tranh phản bác thông tin xấu độc, các quan điểm sai trái, thù địch. Tuyên truyền thông tin tích cực phải theo tầng nấc, chuyên sâu, rộng khắp; kết hợp với kiên quyết, kiên trì đấu tranh phản bác thông tin xấu độc, các quan điểm sai trái, thù địch trên báo chí, truyền thông, internet, mạng xã hội. Chú trọng công tác chuyển đổi số báo chí, ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào hoạt động sản xuất nội dung, lan tỏa mạnh mẽ thông tin, sản phẩm báo chí trên các nền tảng mạng xã hội, internet. Đầu tư mạnh mẽ về con người và khoa học công nghệ, để báo chí thực sự trở thành dòng thông tin chủ lưu, đủ sức cạnh tranh với truyền thông mạng xã hội trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang phát triển mạnh mẽ.

Trong khi đó, theo nhà báo Huy Chương (Báo Kinh tế và Đô thị), bên cạnh những thách thức, việc nhập các cơ quan báo chí cũng mở ra những cơ hội cho các phóng viên. Theo đó, việc hợp nhất các cơ quan báo chí thường dẫn đến sự tập trung nguồn lực, tạo điều kiện để xây dựng những sản phẩm báo chí chất lượng cao hơn. Các phóng viên có cơ hội tham gia vào các dự án lớn, tiếp cận với các nguồn tin đa dạng hơn và làm việc trong những đội ngũ chuyên nghiệp, từ đó nâng cao kỹ năng và uy tín cá nhân.

Sáp nhập báo chí cũng thúc đẩy quá trình số hóa và đa phương tiện, mang lại cơ hội cho phóng viên học hỏi và phát triển các kỹ năng mới. Việc thành thạo các công cụ như quay video, biên tập âm thanh, hoặc phân tích dữ liệu không chỉ giúp phóng viên đáp ứng tốt hơn nhu cầu của độc giả mà còn tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường lao động. Ngoài ra, môi trường làm việc mới sau sáp nhập thường khuyến khích sự đổi mới và sáng tạo. Các phóng viên có cơ hội thử nghiệm những cách tiếp cận mới trong việc đưa tin, như báo chí dữ liệu hoặc báo chí điều tra, từ đó tạo ra những sản phẩm độc đáo, thu hút sự chú ý của công chúng. Cuối cùng, sáp nhập báo chí có thể mở ra cơ hội hợp tác quốc tế hoặc liên kết với các tổ chức truyền thông lớn. Điều này giúp phóng viên tiếp cận với các nguồn tài nguyên, đào tạo và mạng lưới chuyên nghiệp rộng lớn hơn, từ đó nâng cao năng lực và mở rộng triển vọng nghề nghiệp.