Phong vị thu Hà thành

Sáng sớm, khi sương khói heo may bảng lảng trên những vòm cây, mái phố, các chị hàng cốm đã tung tẩy gánh hàng tỏa vào từng khu chợ, từng con ngõ nhỏ. Người sành thưởng thức thường nhắc tới cốm Vòng bởi thức quà này ra đời ở làng Vòng, thôn Hậu, nay thuộc phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy, Hà Nội. Dường như, nhờ sự kết tinh của đất trời, nguồn nước và cách rang, giã “bí truyền” mà hạt cốm nơi đây có hương vị thơm ngon rất riêng. Cốm làng Vòng đã đi vào thơ ca dân gian cùng các sản vật khác của đất Kinh kỳ: “Cốm Vòng, gạo tám Mễ Trì/ Tương Bần, húng Láng còn gì ngon hơn”.

Ảnh minh họa

Có một điều khá thú vị, cùng là cốm mà có nhiều loại khác nhau. Cốm “rót” hay còn là gọi là “cốm đầu nia” được gói kỹ, để dưới đáy thúng, gặp đúng khách sành ăn hỏi thì bán. Loại cốm này tuy hình thức không đẹp nhưng độ mềm và dẻo thơm thuộc hàng bậc nhất làng cốm bởi những hạt cốm non dính chặt lấy nhau qua lần sàng đầu tiên. Tiếp đó là cốm “lá me” mỏng, dẹt, tơi hạt rồi đến các loại khác. Khi có khách mua, cô hàng cốm mau mắn mở những lớp lá sen đậy trên miệng thúng, lấy loại cốm mà khách yêu cầu. Để giữ độ ẩm, dẻo thơm cho hạt cốm, người bán thường gói cốm bằng lớp lá dáy bên trong rồi tới lớp lá sen già bên ngoài. Sau cùng, gói cốm được thắt nút nhẹ nhàng bằng một sợi rơm nếp mềm mại. Người bán trao cho người mua bằng sự trân trọng với món quà tinh tế.

Đất trời cũng thật khéo sắp đặt, bước vào mùa cốm cũng là chạm mùa hồng đỏ. Tôi còn nhớ, ngày còn nhỏ, mỗi khi tới mùa thu, mẹ tôi thường mua cốm, hồng, chuối tiêu dâng cúng gia tiên. Trong làn hương trầm ngan ngát bay, hương cốm thanh tao nhẹ đưa như đánh thức cả mùa thu. Khi hương đã tàn, cả gia đình tôi cùng quây quần thưởng thức món quà của mùa thu. Quả hồng đỏ được mẹ tôi khẽ khàng bỏ núm rồi dùng dao sắc bổ dọc thân quả. Đặt nửa quả hồng trong chiếc bát nhỏ sâu lòng, cốm lá me rắc nhẹ phía trên rồi dùng thìa nhỏ xúc từng miếng và từ từ cảm nhận. Ôi chao, vị ngọt lịm man mát của hồng đỏ quyện cùng hạt cốm dẻo quánh thơm hương lúa nếp non sao mà hợp nhau đến thế.

Nói đến cốm mà không nhắc tới chuối tiêu “trứng cuốc” thì quả thật là một thiếu sót. Chuối hầu như mùa nào cũng có, nhưng quả chuối vào dịp mùa thu như “đọng mật” hơn bởi được ủ trong gió heo may se lạnh. Người nội trợ khéo thường chọn loại chuối tiêu răm nho nhỏ vừa chín tới. Khi về nhà, thắp qua một tuần hương, vỏ chuối “lổ đổ trứng cuốc” là có thể thưởng thức cùng cốm. Quả chuối được bẻ đôi, chấm vào lớp cốm xanh non. Vị ngọt thơm của chuối hòa cùng những hạt cốm beo béo, bùi bùi phảng phất hương lá sen khiến ta như cảm nhận cả đất trời mùa thu đang ngưng tụ nơi đây.

Năm tháng trôi, sắc thắm của hồng chín, màu xanh ngọc của cốm, vàng sậm của chuối tiêu “trứng cuốc” mãi là bức tranh đậm phong vị mùa thu trong tôi. Vâng, có những thức quà thuộc về “thời trân”, có những ký ức thân thương mãi in dấu trong tim.

Tường Vy