Nghẽn lệnh chứng khoán, vì sao?

Quá tải do thiết kế hệ thống

Tại cuộc tọa đàm trực tuyến “Nghẽn lệnh tại HoSE: Thực trạng và giải pháp”, đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh (HoSE) và các chuyên gia đã đưa ra các giải pháp thông lệnh, giữ an toàn giao dịch; đồng thời gợi mở một số giải pháp nền tảng khác cho thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển bền vững hơn, nhiều cơ hội rộng mở hơn cho nhà đầu tư.

Giải đáp những thắc mắc về hiện tượng nghẽn lệnh xảy ra tại HoSE trong thời gian qua, ông Lê Hải Trà - Tổng Giám đốc HoSE cho biết, mỗi hệ thống được thiết kế dựa trên nhiều nền tảng và tham số khác nhau. Hệ thống HoSE liên quan đến tham số cơ bản, số lượng lệnh mà hệ thống có thể xử lý trong 1 ngày giao dịch là 900.000 lệnh. Tuy nhiên trong thực tế, số lượng lệnh tham gia vào hoạt động giao dịch vượt quá con số 900.000 lệnh, dẫn tới tình trạng tắc nghẽn giao dịch. Bản chất tình trạng quá tải là do thiết kế của hệ thống.

Tọa đàm “Nghẽn lệnh lại HoSE: Thực trạng và giải pháp”. Ảnh chụp trực tuyến

Lý giải về việc nhiều công ty chứng khoán nhỏ không nghẽn dù công ty chứng khoán lớn đã nghẽn giao dịch, ông Trà cho biết đây là câu chuyện liên quan đến việc phân bổ, dựa trên lệnh giao dịch của 1 công ty chứng khoán sử dụng. Khi công ty chứng khoán sử dụng hết lệnh được phân bổ thì sẽ dẫn đến tình trạng nghẽn.

Liên quan đến việc sửa, hủy lệnh, Tổng Giám đốc HoSE thông tin, hiện nay, tỷ lệ sửa, hủy lệnh trong một ngày giao dịch chiếm 1/3, tức là khoảng 300.000 lệnh chỉ để sửa, hủy lệnh trước đó, do đó số lượng lệnh thực tế khớp chỉ khoảng 600.000 lệnh. Hạn chế sửa, hủy lệnh sẽ giúp số lượng lệnh thực tế khớp tăng lên, có thêm khoảng 200.000 lệnh được khớp, giúp giá trị thanh khoản khớp lệnh có lúc tăng lên 30.000 tỷ đồng.

“Khi xảy ra tình trạng nghẽn, các lệnh phải xếp hàng vào hệ thống nhưng việc sửa, hủy lệnh gây lỗi với các lệnh đã khớp, thiết kế hệ thống có ngưỡng chịu lỗi nhất định, nếu quá ngưỡng đó có thể gây sụp đổ hệ thống, do đó HoSE đã phải đóng cửa hệ thống giao dịch phiên chiều ngày 1/6. Theo quy định hiện hành, nếu số lượng lỗi của một công ty chứng khoán vượt quá ngưỡng cho phép thì HoSE được phép ngắt kết nối hệ thống với công ty chứng khoán”, ông Trà cho biết.

Ông Vũ Hữu Điền, Giám đốc Công ty Dragon Capital cho rằng, nhìn lại thực tế, hệ thống giao dịch của Thái Lan đã áp dụng được trên thị trường chứng khoán Việt Nam khoảng 21 năm, chưa kể hệ thống này có thể được xây dựng trước đó khoảng 10 năm. Trong 21 năm qua, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có những phát triển vượt bậc, số lượng tài khoản mở mới trong vòng 18 tháng qua bằng gần 20 năm trước cộng lại. Các công ty chứng khoán cũng không ngừng nâng cao năng lực, thậm chí giao dịch bằng rôbốt. Khi có dịch Covid-19 xảy ra, họ cũng đã có những cải tiến để nhà đầu tư giao dịch thuận tiện hơn. Số lượng nhà đầu tư tham gia mở tài khoản quá đông, do đó, làm tổng số lượng lệnh tăng lên.

“Theo tôi, hệ thống giao dịch cũng giống như con đường, đường rộng, có nhiều xe lưu thông, nhưng giao thông không theo luật ắt xảy ra kẹt xe. Trong tình trạng hệ thống chưa đáp ứng được nhu cầu vì quy mô thị trường tăng quá nhanh, các nhà đầu tư, công ty chứng khoán, chủ thể khác tham gia thị trường đều phải có trách nhiệm”.

Cần tập trung mọi nguồn lực để xử lý dứt điểm

Dưới góc độ cơ quan quản lý, ông Trần Văn Dũng - Chủ tịch Ủy ban chứng khoán nhà nước cho biết, cơ quan quản lý thị trường chứng khoán khi xây dựng thị trường đều mong muốn thị trường phát triển về quy mô, thanh khoản, chiều sâu… Khi sự cố nghẽn lệnh xảy ra tại HoSE, cơ quan quản lý đã nỗ lực chỉ đạo sát sao để có xử lý nhanh, hiệu quả nhất.

“Bộ Tài chính đã chỉ đạo các đơn vị liên quan vào cuộc, tạo điều kiện hết sức về điều kiện công nghệ, nguồn lực. Đồng thời thành lập Ban Chỉ đạo xử lý sự cố cho HoSE do Thứ trưởng Huỳnh Quang Hải làm Trưởng ban, tôi làm Phó Trưởng ban, các đơn vị liên quan thuộc Bộ Tài chính đều tham gia. Chúng tôi cũng nhận được chỉ đạo từ tập thể lãnh đạo Bộ Tài chính cũng như tư tưởng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là “không để thị trường ngừng nghỉ một ngày nào” và tạo điều kiện tối đa cho nhà đầu tư tham gia giao dịch. Bộ Tài chính cũng chỉ đạo chuyên gia công nghệ thông tin của 5 đơn vị cùng vào cuộc khảo sát tại HNX, HoSE, VSD để đưa ra phương án”, ông Trần Văn Dũng thông tin.

Đại diện cơ quan quản lý cũng cho biết, một trong những giải pháp trước mắt đã được triển khai là nâng cấp, xử lý hệ thống giao dịch của HoSE do Công ty Hệ thống thông tin FPT thực hiện. Đây là kế hoạch 100 ngày khắc phục sự cố nghẽn lệnh mà cả phía công ty cung cấp giải pháp công nghệ, HoSE và Ủy ban chứng khoán nhà nước đều rất nỗ lực. Đến thời điểm này giải pháp đang bước vào giai đoạn cuối cùng để sẵn sàng đưa hệ thống vào hoạt động (dự kiến vào đầu tháng 7/2021), giải quyết triệt để tình trạng nghẽn lệnh tại HoSE.

Theo Chủ tịch Công ty Hệ thống thông tin FPT Dương Dũng Triều, FPT đã cử 50 cán bộ chuyên gia phối hợp với 30 cán bộ chuyên gia của HoSE, nỗ lực đưa hệ thống mới vào vận hành. Kế hoạch 100 ngày được chia thành 5 giai đoạn: Khảo sát hiện trạng của HoSE, chỉnh sửa phần mềm, kiểm thử với 20 công ty chứng khoán hàng đầu, kiểm thử với tất cả các công ty chứng khoán, chạy giả lập với các công ty chứng khoán. FPT đang kiểm tra về an ninh bảo mật và ngưỡng hệ thống, song song đó, xây dựng quy trình vận hành nhất là khi xảy ra sự cố.

“Hệ thống đặt mục tiêu năng lực 3-5 triệu lệnh/ngày và bỏ cơ chế phân bổ lệnh, các công ty chứng khoán đẩy lệnh theo đúng năng lực của họ. Cùng với đó là làm chủ năng lực công nghệ, chủ động nâng cấp… Về số lượng lệnh gửi vào mỗi giây, hệ thống mới đang được test ngưỡng đáp ứng cao hơn rất nhiều so với hệ thống hiện nay. Về cảnh báo, FPT đang thảo luận với HoSE tạo ra kịch bản để có hành động thích hợp nhằm duy trì hệ thống không dừng”, ông Dương Dũng Triều cho biết.

Theo ông Vũ Hữu Điền - Giám đốc Công ty Dragon Capital, ngoài các yếu tố về hệ thống, các nhà đầu tư đặt lệnh cần có trách nhiệm hơn. Cho đến khi hệ thống FPT được đưa vào vận hành, hệ thống HoSE được cải thiện, các hoạt động đầu cơ, giao dịch bằng máy nên hạn chế, để cùng chung tay giúp thị trường vượt qua khó khăn./.