Lao động nữ mang thai vi phạm kỷ luật lao động có bị xử lý hay không?

Chị Phan Thị Hồng ở xã Lại Yên, huyện Hoài Đức gửi thư đến báo Lao động Thủ đô hỏi: Em gái tôi làm việc ở một Công ty sản xuất bánh kẹo. Do đang mang thai 3 tháng và bị nghén, sức khỏe yếu, không tập trung trong công việc nên em tôi trộn sai tỷ lệ nguyên liệu làm hỏng một mẻ bánh lớn gây thiệt hại cho doanh nghiệp. Sau đó, em có dấu hiệu động thai nên đã tự nghỉ việc để đi khám rồi tiếp tục nghỉ dưỡng thai tại nhà 5 ngày nhưng không báo xin phép Công ty. Khi em tôi quay lại làm việc thì Công ty thông báo cho em tôi thôi việc đồng thời yêu cầu em tôi phải bồi thường phần thiệt hại đã gây ra. Tôi xin hỏi, người sử dụng lao động kỷ luật em tôi như vậy có đúng không?

- Vấn đề chị Phan Thị Hồng hỏi được chuyên gia của Phòng Lao động - Tiền lương và Bảo hiểm xã hội thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Hà Nội trả lời như sau:

Việc xử lý kỷ luật lao động được quy định tại Điều 122 Bộ luật Lao động năm 2019. Theo đó, để xử lý kỷ luật lao động, người sử dụng lao động phải chứng minh được lỗi của người lao động (NLĐ); phải có sự tham gia của tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở mà NLĐ đang bị xử lý kỷ luật là thành viên. NLĐ phải có mặt và có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc tổ chức đại diện NLĐ bào chữa; trường hợp là người chưa đủ 15 tuổi thì phải có sự tham gia của người đại diện theo pháp luật; việc xử lý kỷ luật phải được ghi thành biên bản.

Bộ luật Lao động năm 2019 cũng nêu rõ: Không được áp dụng nhiều hình thức kỷ luật lao động đối với một hành vi vi phạm kỷ luật lao động. Khi một NLĐ đồng thời có nhiều hành vi vi phạm kỷ luật lao động thì chỉ áp dụng hình thức kỷ luật lao động cao nhất tương ứng với hành vi vi phạm nặng nhất.

Có 4 hình thức xử lý kỷ luật khi NLĐ có hành vi vi phạm quy định, bao gồm: Khiển trách; kéo dài thời hạn nâng lương không quá 6 tháng; cách chức; sa thải. Sa thải là hình thức xử lý kỷ luật nặng nhất. Vì thế, hình thức kỷ luật sa thải được người sử dụng lao động áp dụng trong trường hợp sau đây:

+ NLĐ có hành vi trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy tại nơi làm việc;

+ NLĐ có hành vi tiết lộ bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người sử dụng lao động, có hành vi gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây thiệt hại nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của người sử dụng lao động hoặc quấy rối tình dục tại nơi làm việc được quy định trong nội quy lao động;

+ NLĐ bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương hoặc cách chức mà tái phạm trong thời gian chưa xóa kỷ luật.

+ NLĐ tự ý bỏ việc 5 ngày cộng dồn trong thời hạn 30 ngày hoặc 20 ngày cộng dồn trong thời hạn 365 ngày tính từ ngày đầu tiên tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng.

Trường hợp được coi là có lý do chính đáng bao gồm thiên tai, hỏa hoạn, bản thân, thân nhân bị ốm có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền và trường hợp khác được quy định trong nội quy lao động.

Bộ luật Lao động năm 2019 quy định không được xử lý kỷ luật lao động đối với NLĐ đang trong thời gian: Nghỉ ốm đau, điều dưỡng; nghỉ việc được sự đồng ý của người sử dụng lao động; đang bị tạm giữ, tạm giam; đang chờ kết quả của cơ quan có thẩm quyền điều tra xác minh và kết luận đối với hành vi trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy tại nơi làm việc, tiết lộ bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Người sử dụng lao động không được xử lý kỷ luật lao động đối với lao động nữ mang thai; lao động nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng. Không xử lý kỷ luât lao động đối với NLĐ vi phạm kỷ luật lao động trong khi mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình.

Thời hiệu xử lý kỷ luật lao động là 6 tháng kể từ ngày xảy ra hành vi vi phạm; trường hợp hành vi vi phạm liên quan trực tiếp đến tài chính, tài sản, tiết lộ bí mật công nghệ, bí mật kinh doanh của người sử dụng lao động thì thời hiệu xử lý kỷ luật lao động là 12 tháng.

Khi hết thời gian quy định tại khoản 4 Điều 122 của Bộ luật Lao động năm 2019, nếu hết thời hiệu hoặc còn thời hiệu nhưng không đủ 60 ngày thì được kéo dài thời hiệu để xử lý kỷ luật lao động nhưng không quá 60 ngày kể từ ngày hết thời gian nêu trên.

Đối chiếu các quy định trên với trường hợp chị Hồng hỏi, mặc dù em của chị có hành vi vi phạm kỷ luật lao động nhưng do đang mang thai nên hiện tại chủ sử dụng lao động không được phép tiến hành xử lý kỷ luật đối với em của chị. Tuy nhiên, sau khi sinh con và nuôi con 12 tháng, em của chị vẫn sẽ bị xử lý kỷ luật theo quy định.

Em chị có 2 hành vi vi phạm là trộn sai nguyên liệu gây thiệt hại cho doanh nghiệp và tự ý nghỉ việc 5 ngày thì sẽ phải chịu một hình thức xử lý kỷ luật cao nhất tương ứng với hành vi vi phạm nặng nhất là sa thải do tự ý nghỉ việc 5 ngày, nhưng nếu em của chị có xác nhận của cơ sở khám chữa bệnh về việc phải nghỉ do động thai thì em chị chỉ phải chịu một hình thức kỷ luật đối với việc trộn sai nguyên liệu gây thiệt hại cho doanh nghiệp. Em chị cũng có thể tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc tổ chức đại diện NLĐ bào chữa cho mình.

Tú Anh (ghi)