Kỳ tích nông thôn mới Thủ đô

Diện mạo mới thân thiện

Thủ đô Hà Nội, vùng đất “địa linh nhân kiệt”, trung tâm chính trị, hành chính quốc gia, đồng thời là đầu tàu kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục của cả nước đang từng ngày khoác lên mình một diện mạo mới với khát vọng trở thành đô thị “Xanh, Sạch, Văn minh và Hiện đại”. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, Thủ đô không chỉ lưu giữ kho tàng văn hóa phong phú, đậm đà bản sắc, mà còn biết kế thừa truyền thống anh hùng, đoàn kết, sáng tạo của các thế hệ đi trước để kiến tạo cho mình con đường phát triển bền vững trong thời kỳ hội nhập.

Thời gian qua, cùng với định hướng phát triển chung của Đảng và Nhà nước về “Tam nông” theo Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008, thànnh phố Hà Nội đã kiên định mục tiêu phát triển theo tinh thần “Xanh - Hài hòa - Bền vững”, lấy nông thôn làm nền, đô thị làm động lực, di sản làm bản sắc, văn hóa làm cốt lõi và nhân dân làm chủ thể. Chính từ nền tảng ấy, hàng loạt chương trình, kế hoạch hành động đã được cụ thể hóa, mang lại những kết quả to lớn, góp phần thay đổi diện mạo toàn diện cho cả nông thôn và đô thị.

Bắt đầu chương trình vào năm 2010, thành phố Hà Nội có 401 xã tham gia, bình quân chỉ đạt 1 tiêu chí/xã. Sau gần 15 năm thực hiện, đặc biệt là trong nhiệm kỳ 2020-2025, chương trình đã thực sự trở thành phong trào sâu rộng, lan tỏa mạnh mẽ, huy động được sức mạnh của cả hệ thống chính trị và nhân dân, bộ mặt nông thôn Thủ đô đã thay đổi căn bản, toàn diện trên nhiều phương diện.

Về kinh tế, tốc độ tăng trưởng luôn duy trì ở mức cao. GRDP quý III/2024 của Hà Nội đạt 8,85%, cao hơn nhiều so với cùng kỳ. Giá trị sản xuất nông nghiệp tăng bình quân trên 3%/năm, kim ngạch xuất khẩu nông – lâm sản vượt 2 tỷ USD. Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng vọt từ 13 triệu đồng năm 2010 lên 74,3 triệu đồng năm 2024, đứng đầu cả nước, đưa Hà Nội trở thành địa phương không còn hộ nghèo.

Hà Nội tiếp tục dẫn đầu cả nước về chương trình OCOP.

Hạ tầng nông thôn được đầu tư đồng bộ, hiện đại: 100% đường xã, liên thôn được bê tông hóa, nhựa hóa; 100% trạm y tế xã đạt chuẩn quốc gia; trên 96% trường học đạt chuẩn; hơn 95% hộ dân sử dụng nước sạch; hệ thống thủy lợi đảm bảo tưới tiêu cho trên 95% diện tích đất nông nghiệp. Chỉ tính riêng giai đoạn 2010-2024, Hà Nội huy động hơn 185 nghìn tỷ đồng cho xây dựng nông thôn mới, trong đó người dân trực tiếp đóng góp hơn 21 nghìn tỷ đồng. Đây là minh chứng rõ nét cho sức mạnh đồng thuận và vai trò chủ thể của nhân dân trong quá trình kiến tạo nông thôn mới.

Không chỉ kinh tế, hạ tầng, văn hóa xã hội cũng có bước chuyển vượt bậc. Trong đó, có 98% làng, thôn, xóm đạt danh hiệu văn hóa; không gian sống “Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp” ngày càng lan rộng. Các làng nghề truyền thống như Bát Tràng, Vạn Phúc đã vươn tầm quốc tế, trở thành thành viên mạng lưới “Thành phố thủ công sáng tạo” toàn cầu, vừa giữ gìn bản sắc vừa tạo thêm nguồn sinh kế cho người dân.

Đặc biệt, Hà Nội tiếp tục dẫn đầu cả nước về chương trình OCOP, với 3.463 sản phẩm, chiếm 21% cả nước, trong đó có 9 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao. Đây là kết quả của sự đổi mới trong sản xuất, xây dựng thương hiệu, nâng cao chất lượng nông sản và tạo sức cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước. Hệ thống chính trị cơ sở được củng cố vững mạnh, an ninh chính trị ổn định. Các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” được triển khai sâu rộng, góp phần nâng cao sức mạnh đại đoàn kết và giữ vững ổn định nông thôn trong bối cảnh hội nhập.

Kết quả là đến năm 2024, 100% xã của Hà Nội đạt chuẩn nông thôn mới; trong đó 229 xã đạt chuẩn nâng cao (60%), 109 xã đạt chuẩn kiểu mẫu (29%); 18/18 huyện, thị xã hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn nông thôn mới (100%), trong đó có 6 huyện đạt chuẩn nâng cao (35%). Đây là bước tiến khẳng định vị thế dẫn đầu của Hà Nội trên bản đồ nông thôn mới cả nước.

Kỳ vọng cho chặng đường mới

Hoàn thành nhiệm vụ nông thôn mới năm 2024 không phải điểm kết thúc, mà là khởi đầu cho một hành trình mới. Thách thức đặt ra cho Hà Nội trong giai đoạn tới là làm thế nào để nông thôn mới thực sự bền vững, nâng tầm thành “Nông thôn mới kiểu mẫu” về mọi mặt.

Trước hết, yêu cầu đặt ra là duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí. Hệ thống hạ tầng kỹ thuật cần tiếp tục hiện đại hóa, gắn với công nghệ số trong quản lý. Các tuyến đường, kênh mương, điện, nước, y tế, trường học phải được duy trì chất lượng ổn định, tránh xuống cấp. Việc ứng dụng công nghệ 4.0 sẽ giúp tăng cường minh bạch, giám sát hiệu quả, tiết kiệm chi phí vận hành.

Về kinh tế, nông thôn Hà Nội sẽ phải đẩy mạnh nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái, đồng thời gắn sản xuất với chuỗi giá trị và du lịch nông thôn di sản. Khi sản phẩm OCOP đã tạo thương hiệu, cần tiến thêm bước mới: mở rộng thị trường quốc tế, nâng cao giá trị gia tăng và tạo việc làm ổn định, lâu dài.

Một kỳ vọng lớn khác là gắn phát triển với cảnh quan sinh thái và mở rộng không gian xanh. Nông thôn mới của Hà Nội không chỉ là nơi sản xuất mà còn là không gian sống trong lành, cân bằng. Các dự án chỉnh trang cảnh quan, xây dựng vườn hoa, đường cây, hồ sinh thái… cần được nhân rộng, để nông thôn thực sự trở thành nơi “đáng sống”, nơi người dân tự hào và gắn bó.

Song song, việc giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương cũng rất quan trọng, mỗi làng quê, mỗi xã, mỗi làng nghề cần định vị nét riêng, từ sản phẩm đến phong tục, từ lễ hội đến kiến trúc truyền thống. Khi bản sắc được phát huy, nông thôn Hà Nội sẽ không hòa lẫn, mà trở thành những “hạt ngọc” riêng biệt trong chuỗi giá trị văn hóa quốc gia.

Điều then chốt là phải khẳng định vai trò chủ thể của người dân. Thành công của nông thôn mới giai đoạn qua đến từ sự tham gia tích cực của nhân dân, và trong tương lai, yếu tố này càng cần được phát huy. Mở rộng dân chủ, tạo cơ chế để người dân giám sát, đề xuất sáng kiến, được trực tiếp hưởng lợi từ chính không gian xanh, cơ sở hạ tầng, văn hóa mà họ góp công xây dựng. Khi đó, nông thôn mới sẽ thực sự bền vững.

Xa hơn, Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ tiệm cận các tiêu chuẩn quốc tế về diện tích cây xanh, hạ tầng xã hội, phúc lợi công cộng. Đến năm 2050, Thủ đô hướng tới mô hình đô thị - nông thôn carbon thấp, thân thiện môi trường, hiện đại nhưng giàu bản sắc. Đây không chỉ là định hướng của Hà Nội mà còn là lời khẳng định vai trò tiên phong của Thủ đô trong tiến trình hiện đại hóa nông thôn Việt Nam.