Giữ tiếng chiêng ngân xa

(LĐTĐ) Kể từ khi mở rộng địa giới hành chính Thủ đô đến nay, những tiết mục biểu diễn chiêng Mường đã trở thành món khai vị độc đáo trong các bữa tiệc văn hóa - nghệ thuật của người dân Hà Nội. Để có được sự phổ biến rộng rãi như vậy là nhờ sự góp sức rất lớn của cộng đồng và những nghệ nhân dân gian. Ở xã Tiến Xuân (huyện Thạch Thất) cũng vậy, bên cạnh những nỗ lực phát triển kinh tế, những người dân nơi đây luôn âm thầm gìn giữ văn hóa cồng chiêng.
Tiếng Chiêng Mường ngân vang giữa Thủ đô Phát huy tốt nội lực để "tiếng chiêng" ngoại giao Việt Nam mạnh mẽ, vang xa

Sản phẩm văn hóa đặc biệt

Ðường về xã Tiến Xuân những ngày này thật thơ mộng. Bên trục đường bê tông được trải nhựa phẳng phiu là những cánh đồng lúa trổ bông thơm ngát, hoa phù dung đón hè khoe sắc. Mải ngắm cảnh nên tôi rẽ ngang, nhầm đường mấy lần. May thay, lần nào cũng vậy, đều có những người dân chất phác nhiệt tình chỉ đường. Đến xã Tiến Xuân, đang không biết phải hỏi về cồng chiêng như thế nào thì một cụ bà áng chừng 60 tuổi khoát tay bảo, cứ đến ngã ba đầu thôn Ðồng Dâu, hỏi thăm đội cồng chiêng là rõ.

Giữ tiếng chiêng ngân xa
Cồng chiêng là món ăn tinh thần không thể thiếu của người dân Tiến Xuân. (Ảnh: Giang Nam, chụp trước ngày 27/4)

Nhắc đến đội cồng chiêng nơi đây cũng thực lạ. Phong trào văn hóa văn nghệ nơi dải đất này phát triển đến mức gần như chị em phụ nữ trong vùng đều biết chơi chiêng. Là người trực tiếp dàn dựng và đưa các đội đi biểu diễn nghệ thuật chiêng Mường nhiều năm qua, Nghệ nhân Ưu tú Bùi Thị Bích Thìn (dân tộc Mường, xã Tiến Xuân) đã có rất nhiều kỷ niệm vui sau mỗi lần trình diễn chiêng phục vụ công chúng Thủ đô cũng như không ít chuyện về gây dựng phong trào văn nghệ địa phương.

Nghe kể, năm 2009, để giữ gìn và phát triển nét văn hóa cồng chiêng đặc sắc, Ủy ban nhân dân huyện Thạch Thất đã đầu tư sáu bộ cồng chiêng cho ba xã Yên Bình, Yên Trung và Tiến Xuân để người dân sử dụng với mục đích khôi phục nghệ thuật truyền thống của đồng bào Mường. Không ai khác, nghệ nhân Bùi Thị Bích Thìn đã được chọn để truyền dạy nghệ thuật biểu diễn cồng chiêng. Có nhạc cụ, có con người, nhưng cồng chiêng vẫn… trầm. Bà Thìn lại tụ họp một số nghệ nhân, chị em trong xã bàn cách làm sao để nhiều người biết đến cồng chiêng hơn nữa. Với quyết tâm của những người nhiệt tình, yêu văn hóa, đội cồng chiêng ở các thôn đã quyết định thành lập Câu lạc bộ Cồng chiêng và hát dân ca xã Tiến Xuân, chính thức ra mắt tháng 10/2014 trong niềm vui của người dân toàn xã và một số xã bạn. Bà Thìn được đề bạt làm chủ nhiệm.

Với người dân Tiến Xuân, chiêng không chỉ giản đơn là một loại nhạc cụ dân tộc, mà ẩn chứa sau mỗi chiếc chiêng, bộ chiêng, bài chiêng còn là một câu chuyện văn hóa, tâm linh chan chứa niềm tự hào, tình yêu đối với bản sắc văn hóa dân tộc của mỗi người con xứ Mường. Cũng như những nốt trầm bổng của một bài chiêng, chiêng Mường đã có những giai đoạn thịnh - suy, có lúc tưởng chừng mai một, biến mất trước khi được trân trọng, bảo tồn, phát triển.

Chị Tạ Thị Tâm (sinh năm 1970) thành viên Ðội cồng chiêng chia sẻ: Chiêng cũng có sự khác biệt giữa các vùng miền. Chẳng hạn, nếu như cồng chiêng ở Tây Nguyên chủ yếu do nam giới đánh bằng khuỷu tay thì chiêng Mường phần lớn là do phụ nữ cầm dùi để gõ. Một bộ chiêng Mường đầy đủ thường có 12 chiếc, tượng trưng cho 12 tháng trong năm. Mỗi chiếc giữ một vai trò khác nhau trong bộ âm: Bùng, bính, boong. Nghệ thuật biểu diễn chiêng Mường là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tập thể và sự hài hòa trong cách đưa tay của từng cá nhân.

Chị Ðặng Thị Tâm, thành viên Ðội cồng chiêng 1 chia sẻ: Một bộ cồng chiêng Mường đầy đủ thường có 12 chiếc, tượng trưng cho 12 tháng trong năm. Mỗi chiếc giữ một vai trò khác nhau trong bộ âm: Bùng, bính, boong và mỗi người khi chơi phải ăn khớp một cách nhuần nhuyễn. Ðể có âm thanh hay, người chơi phải gõ đúng chính giữa, lúc cầm dùi phải thả lỏng tay, đưa tay nhẹ nhàng nhưng không phải là múa chiêng, nếu không âm thanh sẽ không vang.

Nỗ lực giữ gìn

Trong câu chuyện với người dân nơi đây, tôi được biết Tiến Xuân hôm nay đã có những đổi thay tích cực. Ông Đinh Công Lực - Trưởng Thôn 3 kể, chỉ trong vòng ít năm Tiến Xuân được Thành phố và huyện quan tâm đầu tư hàng trăm tỷ đồng nâng cấp đồng bộ hệ thống cơ sở hạ tầng. Với phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm, Tiến Xuân đã huy động được hàng chục tỷ đồng, hàng ngàn ngày công lao động đổ bê tông hóa đường làng, ngõ xóm.

Nhờ huy động được nhiều nguồn lực của huyện và Thành phố, đồng thời khai thác tốt lợi thế, tiềm năng, đến nay, cơ sở hạ tầng giao thông, trường học, trạm y tế, các công trình phúc lợi của xã đã được xây dựng và tu sửa khang trang. Cá nhân ông Đinh Công Lực càng phấn khởi hơn khi chứng kiến đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân các dân tộc trong xã được nâng cao rõ rệt. Minh chứng dễ thấy là việc bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống của nghệ thuật cồng chiêng được Thành phố, chính quyền và nhân dân rất quan tâm gìn giữ.

Giữ tiếng chiêng ngân xa
Việc bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống của nghệ thuật cồng chiêng được Thành phố, chính quyền và nhân dân rất quan tâm gìn giữ. (Ảnh: Giang Nam, chụp trước ngày 27/4)

Được biết, ngoài Tiến Xuân hiện một số nơi ở huyện Thạch Thất còn tổ chức cho đồng bào đi tham quan, tập huấn nghệ thuật diễn tấu chiêng tại Hòa Bình. Và thực tế, biểu diễn chiêng Mường đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong các chương trình văn hóa, nghệ thuật, lễ hội ở Thủ đô... Các đội cồng chiêng của huyện Thạch Thất nói chung và Tiến Xuân nói riêng đã giành được nhiều giải thưởng cao tại các hội thi, hội diễn liên hoan nghệ thuật quần chúng cấp huyện và Thành phố, để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng khán giả.

Được chú trọng quan tâm, tuy nhiên, điều băn khoăn của chúng tôi khi tiếp xúc, trò chuyện với các nghệ nhân, những người biểu diễn cồng chiêng ở nơi đây thì việc lưu giữ bộ môn nghệ thuật này cũng gặp không ít khó khăn, bởi thành viên là những người chơi thành thạo chủ yếu là lớp cao tuổi, phụ nữ. Hiện nay, do sản xuất ồ ạt và thương mại hóa nên nhiều bộ chiêng âm thanh không được chuẩn như trước. Các câu lạc bộ cồng chiêng ở các thôn hoạt động chủ yếu trên tinh thần đam mê nhiệt huyết là chính, sự hỗ trợ kinh phí hoạt động còn rất hạn chế.

Quanh câu chuyện gìn giữ cồng chiêng, chị Tâm cùng các nghệ nhân, các thành viên Câu lạc bộ đều mong bản thân luôn giữ được nhiệt huyết, có sức khỏe để truyền dạy, giao lưu, phát huy những giá trị văn hóa. “Với cồng chiêng, người đánh phải biết cách sử dụng về thanh âm, bức âm. Nên chúng tôi luôn cùng nhau giữ tinh thần, cùng học và làm cho cồng chiêng cất tiếng. Mỗi thôn đều có một đội cồng chiêng thường xuyên luyện tập, giao lưu với nhau và với các đội cồng chiêng ở những xã, huyện khác”, chị Tâm chia sẻ.

Rời Tiến Xuân, tôi ngẩn ngơ trong âm hưởng trầm hùng của giàn cồng chiêng. Hôm nay, cồng chiêng đã giúp nơi đây trở thành vùng văn hóa và vẫn đang tiếp tục tỏa sáng. Trong sự phát triển của văn hóa, tôi để ý thấy ven đường, trước cổng nhà của nhiều hộ dân có những vạt hoa rực rỡ khoe sắc thắm. Mỗi chiều, người dân đều dành chút thời gian để chăm sóc, tưới hoa, tô đẹp thêm cho vùng quê yên bình.

Đinh Luyện

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

97 đề tài tham dự Cuộc thi Khoa học, kỹ thuật cấp Thành phố dành cho học sinh trung học

97 đề tài tham dự Cuộc thi Khoa học, kỹ thuật cấp Thành phố dành cho học sinh trung học

(LĐTĐ) 97 đề tài xuất sắc nhất đã được chọn tham dự Cuộc thi Khoa học, kỹ thuật cấp Thành phố dành cho học sinh trung học năm học 2024 - 2025. Các đề tài dự thi ở 4 nhóm lĩnh vực gồm: Vật lí - kỹ thuật cơ khí - phần mềm hệ thống; hóa học; sinh - y - môi trường; khoa học xã hội - hành vi.
Công đoàn ngành Xây dựng Hà Nội lên kế hoạch chăm lo cho người lao động dịp Tết Nguyên đán

Công đoàn ngành Xây dựng Hà Nội lên kế hoạch chăm lo cho người lao động dịp Tết Nguyên đán

(LĐTĐ) Với mục tiêu mang Tết đến cho mọi nhà, Công đoàn ngành Xây dựng Hà Nội đang tích cực triển khai Kế hoạch số 67 của Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) thành phố Hà Nội, nhằm đảm bảo tất cả đoàn viên, người lao động (NLĐ) của ngành đều có một mùa Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 ấm no, đủ đầy.
“Quả ngọt” sau hàng năm trời chữa nuốt nghẹn không rõ nguyên nhân

“Quả ngọt” sau hàng năm trời chữa nuốt nghẹn không rõ nguyên nhân

(LĐTĐ) Cô B.T.H (68 tuổi) đã chịu đựng tình trạng nuốt nghẹn suốt nhiều năm, dù đã thăm khám và điều trị nhiều nơi nhưng không thuyên giảm. Tuy nhiên khi đến Thu Cúc TCI, cô chỉ mất 2 tháng để chữa khỏi hoàn toàn tình trạng này.
Hà Nội ghi nhận thêm 258 trường hợp mắc sốt xuất huyết

Hà Nội ghi nhận thêm 258 trường hợp mắc sốt xuất huyết

(LĐTĐ) Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hà Nội, trong tuần qua (từ ngày 13/12 đến ngày 20/12), toàn Thành phố ghi nhận 258 trường hợp mắc sốt xuất huyết; giảm 59 trường hợp so với tuần trước.
Hà Nội thí điểm mô hình thu gom rác trực tiếp

Hà Nội thí điểm mô hình thu gom rác trực tiếp

(LĐTĐ) Nhằm nâng cao chất lượng thu gom, vận chuyển rác trên địa bàn, từ ngày 18/12, Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) đã thí điểm thu gom rác trực tiếp tại phường Hàng Gai, quận Hoàn Kiếm, qua đó thu được nhiều kết quả đáng ghi nhận.
Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Tây Hồ toả sáng”

Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Tây Hồ toả sáng”

(LĐTĐ) Tối ngày 22/12, tại Không gian Văn hóa sáng tạo quận Tây Hồ, Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao quận phối hợp với Ủy ban nhân dân (UBND) phường Yên Phụ tổ chức chương trình nghệ thuật “Tây Hồ tỏa sáng”, với sự tham gia, cổ vũ của đông đảo nhân dân và du khách.
Thanh Trì: Triển khai cho vay ưu đãi gần 700 triệu đồng tháng 12

Thanh Trì: Triển khai cho vay ưu đãi gần 700 triệu đồng tháng 12

(LĐTĐ) Vừa qua, Liên đoàn Lao động huyện Thanh Trì phối hợp với Quỹ trợ vốn công nhân, viên chức nghèo Thủ đô (Quỹ trợ vốn) triển khai chương trình cho vay ưu đãi, giải ngân vốn vay tháng 12/2024 cho 17 đoàn viên công đoàn.

Tin khác

Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Tây Hồ toả sáng”

Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Tây Hồ toả sáng”

(LĐTĐ) Tối ngày 22/12, tại Không gian Văn hóa sáng tạo quận Tây Hồ, Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao quận phối hợp với Ủy ban nhân dân (UBND) phường Yên Phụ tổ chức chương trình nghệ thuật “Tây Hồ tỏa sáng”, với sự tham gia, cổ vũ của đông đảo nhân dân và du khách.
Luật Thủ đô 2024: Cơ hội để Hà Nội phát triển thương mại văn hóa

Luật Thủ đô 2024: Cơ hội để Hà Nội phát triển thương mại văn hóa

(LĐTĐ) Việc sửa đổi Luật Thủ đô đã mang lại những điều chỉnh quan trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển văn hóa, nhằm bảo đảm Hà Nội tiếp tục phát huy vai trò trung tâm văn hóa của cả nước.
Tết sớm trên phố: Đã thấp thoáng đào, quất

Tết sớm trên phố: Đã thấp thoáng đào, quất

(LĐTĐ) Còn hơn một tháng nữa là đến Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, trên khắp các tuyến phố Hà Nội đã thấp thoáng sắc đào, quất - những biểu tượng quen thuộc của mùa Xuân đang về.
Quận Hai Bà Trưng: Sẵn sàng vận hành các đơn vị hành chính mới

Quận Hai Bà Trưng: Sẵn sàng vận hành các đơn vị hành chính mới

(LĐTĐ) Vừa bảo đảm hoàn thành tốt nhất các nhiệm vụ năm 2024, quận Hai Bà Trưng (Hà Nội) cũng đang khẩn trương hoàn tất các khâu cuối cùng sắp xếp các đơn vị hành chính mới, sẵn sàng vận hành từ ngày 1/1/2025. Theo đánh giá, sau sắp xếp, tinh gọn bộ máy, công tác quản lý cũng như dư địa phát triển trên địa bàn sẽ được thực hiện hiệu quả hơn.
Nhiều trải nghiệm thực tế thú vị tại Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam 2024

Nhiều trải nghiệm thực tế thú vị tại Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam 2024

(LĐTĐ) Ngày 20/12, Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam 2024 (diễn ra tại quận Long Biên, TP.Hà Nội) đã mở cửa cho người dân và du khách tham quan miễn phí. Triển lãm không chỉ giới thiệu những trang thiết bị, vũ khí hiện đại của Quân đội nhân dân Việt Nam và quốc tế, mà còn lồng ghép nhiều hoạt động trải nghiệm thực tế khác, thu hút đông đảo công chúng tham gia.
Quận Thanh Xuân diễn tập chữa cháy tại Khu đô thị Royal City

Quận Thanh Xuân diễn tập chữa cháy tại Khu đô thị Royal City

(LĐTĐ) Tại buổi diễn tập, các lực lượng đã diễn tập giả định tình huống xảy ra cháy tại ki-ốt bán hàng tại tầng 1 tòa nhà R2. Nguyên nhân cháy là do quạt điện trong cơ sở gặp sự cố phát sinh tia lửa điện bắn vào các vật dụng dễ cháy có trong ki-ốt và gây cháy.
Hà Nội điều chỉnh bảng giá đất, nơi cao nhất gần 700 triệu đồng/m2

Hà Nội điều chỉnh bảng giá đất, nơi cao nhất gần 700 triệu đồng/m2

(LĐTĐ) Vừa qua, Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội ban hành Quyết định số 71/2024/QĐ-UBND về việc sửa đổi, bổ sung một số nội dung tại Quyết định số 30/2019/QĐ-UBND ngày 31/12/2019. Đây là văn bản quan trọng trong việc quy định và điều chỉnh bảng giá các loại đất trên địa bàn thành phố.
Quận Bắc Từ Liêm thông qua một số nghị quyết quan trọng về phát triển kinh tế  - xã hội năm 2025

Quận Bắc Từ Liêm thông qua một số nghị quyết quan trọng về phát triển kinh tế - xã hội năm 2025

(LĐTĐ) Chiều 20/12, Hội đồng nhân dân (HĐND) quận Bắc Từ Liêm khoá III, nhiệm kỳ 2021-2026 khai mạc kỳ họp thứ 19 để thực hiện các nội dung quan trọng thuộc thẩm quyền.
Cử tri kiến nghị về chính sách hỗ trợ giải phóng mặt bằng

Cử tri kiến nghị về chính sách hỗ trợ giải phóng mặt bằng

(LĐTĐ) Chiều 20/12, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) thành phố Hà Nội (Đơn vị bầu cử số 7) và HĐND quận Thanh Xuân đã tiếp xúc cử tri báo cáo kết quả Kỳ họp thứ 20 của HĐND Thành phố và Kỳ họp thứ 15 của HĐND quận.
Quận Bắc Từ Liêm tích cực khắc phục hậu quả vụ cháy quán cà phê trên đường Phạm Văn Đồng

Quận Bắc Từ Liêm tích cực khắc phục hậu quả vụ cháy quán cà phê trên đường Phạm Văn Đồng

(LĐTĐ) Sau vụ cháy kinh hoàng xảy ra tại quán cà phê trên đường Phạm Văn Đồng, lãnh đạo quận Bắc Từ Liêm đã kịp thời thăm hỏi, quan tâm, động viên, hỗ trợ cả vật chất và tinh thần, giúp nạn nhân nhanh chóng ổn định cuộc sống.
Xem thêm
Phiên bản di động