Giáo dục - Nền tảng của phát triển bền vững và hội nhập quốc tế

Giáo dục không chỉ là truyền thụ tri thức mà còn là quá trình hình thành nhân cách, bồi dưỡng đạo đức, khơi dậy khát vọng và năng lực sáng tạo của mỗi con người. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, chuyển đổi số và cạnh tranh nhân lực gay gắt, Việt Nam cần một nền giáo dục hướng tới phát triển con người toàn diện, có tư duy độc lập, khả năng thích ứng và tinh thần học tập suốt đời. Đại hội XIV của Đảng cần tiếp tục khẳng định rõ định hướng này, đồng thời có những chính sách mạnh mẽ, khả thi để biến giáo dục thực sự trở thành động lực phát triển quốc gia.

Đổi mới chương trình và phương pháp dạy học là yêu cầu cấp bách. Việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới đã tạo nhiều chuyển biến tích cực, nhưng vẫn còn bất cập trong tổ chức thực hiện. Nhiều giáo viên chưa thật sự làm chủ phương pháp dạy học phát triển năng lực, còn thiên về truyền thụ, ít sáng tạo. Vì vậy, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, làm chủ công nghệ và sẵn sàng đổi mới. Bên cạnh đó, cần cải tiến căn bản công tác kiểm tra, đánh giá theo hướng giảm áp lực thi cử, chú trọng đánh giá năng lực, phẩm chất, kỹ năng thực hành và khả năng hợp tác của học sinh.

Ảnh minh họa

Một yêu cầu quan trọng khác là gắn giáo dục với thực tiễn đời sống và nhu cầu phát triển của xã hội. Hiện nay, tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”, sinh viên tốt nghiệp không tìm được việc làm đúng chuyên ngành vẫn diễn ra. Do đó, cần có chiến lược tổng thể về phát triển nguồn nhân lực quốc gia gắn với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của từng vùng, từng lĩnh vực. Giáo dục nghề nghiệp cần được đầu tư bài bản, nâng cao hình ảnh và vị thế trong xã hội. Cần khuyến khích mô hình kết hợp “doanh nghiệp – nhà trường”, nơi học sinh, sinh viên vừa học vừa được thực hành, rèn nghề và tiếp cận môi trường làm việc thực tế.

Giáo dục đại học phải được trao quyền tự chủ thực chất, đi đôi với cơ chế kiểm định và giám sát độc lập. Tự chủ không chỉ là quyền về tài chính hay tuyển sinh, mà phải hướng đến nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu và phục vụ cộng đồng. Nhà nước cần có cơ chế hỗ trợ, đặt hàng nghiên cứu để các trường đại học thực sự trở thành trung tâm tri thức và đổi mới sáng tạo.

Song song với phát triển chất lượng, cần đặc biệt quan tâm đến công bằng trong tiếp cận giáo dục. Hiện nay, khoảng cách giữa thành thị và nông thôn, giữa đồng bằng và miền núi, hải đảo vẫn rất lớn. Vì vậy, cần có chính sách đặc thù cho giáo viên vùng khó, đầu tư hạ tầng số và thiết bị học tập ở vùng sâu, vùng xa. Thực hiện chuyển đổi số trong giáo dục không chỉ là trang bị máy tính, mà phải tạo cơ hội học tập bình đẳng, giúp mọi trẻ em Việt Nam có thể vươn lên bằng tri thức.

Trong kỷ nguyên công nghệ, việc giáo dục đạo đức, lối sống và văn hóa số càng trở nên cần thiết. Thanh thiếu niên ngày nay lớn lên trong môi trường mạng, nên cần được trang bị kỹ năng nhận thức thông tin, ứng xử văn minh, tôn trọng pháp luật và có trách nhiệm với cộng đồng trực tuyến. Đó chính là nền tảng để xây dựng con người Việt Nam mới - vừa có trí tuệ, vừa có nhân cách, bản lĩnh và lòng yêu nước.

Giáo dục là sự nghiệp của toàn dân. Đổi mới giáo dục chỉ có thể thành công khi có sự vào cuộc đồng bộ của Nhà nước, nhà trường, gia đình và toàn xã hội. Hướng tới Đại hội XIV, hơn bao giờ hết, chúng ta cần khẳng định: Giáo dục là nền tảng của phát triển bền vững, là con đường ngắn nhất để Việt Nam hội nhập sâu rộng và vững vàng trong thế giới hiện đại.

Đinh Thị Lan

(Nguyên Hiệu trưởng Trường Mầm non Bình Minh, Hoàn Kiếm, Hà Nội)