Giải bài toán nguồn nhân lực

Nhu cầu lao động chất lượng cao

Theo Viện Nghiên cứu phát triển TP. HCM, Thành phố là địa phương có hoạt động kinh tế năng động, cơ cấu dân số trẻ, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Theo số liệu thống kê, TP. HCM có trên 220.000 doanh nghiệp và 416.474 cơ sở sản xuất kinh doanh cá thể đang hoạt động. Lực lượng lao động trên địa bàn khoảng 4,84 triệu người, trong đó số lao động đang làm việc là 4,66 triệu người. Bên cạnh lực lượng lao động là người Việt, còn có 28.668 người lao động nước ngoài được cấp giấy phép lao động. Chất lượng nguồn cung lao động vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu lao động đối với thị trường lao động hiện đại, linh hoạt, bền vững và hội nhập. Mặc dù tỷ lệ lao động qua đào tạo đến năm 2023 đạt 87,27%, nhưng số lao động không có bằng cấp, chứng chỉ, chứng nhận vẫn chiếm tỷ lệ khá cao. Tỷ lệ lao động chưa đáp ứng yêu cầu của người sử dụng lao động, chưa khắc phục nghịch lý thừa lao động không phù hợp với những ngành nghề trong định hướng phát triển nhưng lại thiếu nhân lực chất lượng cao ở những ngành quan trọng. Để nâng cao hiệu quả chuyển đổi kỹ năng nghề nghiệp cho người lao động, đòi hỏi Thành phố cần hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế chính sách; doanh nghiệp chủ động tham gia vào quá trình đào tạo; người lao động chủ động nâng cao nhận thức, trau dồi kỹ năng; các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo, gắn kết chặt chẽ với chuyển đổi xanh.

Tỉnh Bình Dương đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Trong khi đó, Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Đồng Nai dự báo, khi Cảng hàng không quốc tế Long Thành (giai đoạn 1) đi vào hoạt động sẽ cần khoảng 14.000 lao động với trình độ học vấn và tay nghề khác nhau từ lao động phổ thông đến đại học và trên đại học. Ngoài ra các khu công nghiệp, các đơn vị sản xuất kinh doanh trên địa bàn cũng cần một lượng lao động rất lớn. Điều này đòi hỏi tỉnh Đồng Nai phải chuẩn bị một nguồn lao động chất lượng cao lớn trong thời gian tới.

Còn tỉnh Bình Dương hiện có hơn 53.000 doanh nghiệp trong nước đăng ký kinh doanh, tổng vốn đăng ký hơn 515.000 tỷ đồng và hơn 4.000 dự án có vốn đầu tư nước ngoài còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký 37 tỷ USD. Tỉnh Bình Dương đặt mục tiêu phấn đấu xây dựng tỉnh phát triển bền vững theo hướng đô thị thông minh, văn minh, hiện đại. Phấn đấu đến năm 2030 tỉnh Bình Dương sẽ trở thành trung tâm công nghiệp hiện đại, thành phố trực thuộc Trung ương, đến năm 2045 là đô thị thông minh của vùng và cả nước nên sẽ cần một lượng lớn lao động có trình độ cao. Do đó cũng sẽ cần một nguồn lao động chất lượng cao rất lớn.

Phải chuẩn bị từ sớm, từ xa

Nhằm chuẩn bị cho việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, UBND TP. HCM dự kiến trong năm 2025 sẽ tổ chức kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN), chương trình đào tạo theo các chuẩn quốc tế và khu vực ASEAN cho ít nhất 10% cơ sở GDNN công lập, và tỷ lệ này đạt ít nhất 30% vào năm 2030. Hiện trên địa bàn TP. HCM có 380 cơ sở GDNN. Chỉ tính trong 7 tháng đầu năm 2024, các cơ sở GDNN đã đào tạo và cung cấp cho thị trường sức lao động 54.735 người. Tổng số lao động đã qua đào tạo của TP. HCM đến tháng 7/2024 là 4.312.342/4.905.886 người, đạt tỷ lệ 87,90%, tăng 1,82% so với cùng kỳ năm 2023. Cũng trong 7 tháng đầu năm, có 12 cơ sở GDNN thực hiện kiểm định với 22 chương trình đào tạo và 1 đơn vị thực hiện kiểm định chất lượng cơ sở GDNN.

Hiện TP. HCM đang tập trung đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu thị trường lao động và yêu cầu chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố. Do đó, thời gian tới, nguồn nhân lực sẽ được đào tạo gắn kết chặt chẽ với xu hướng của quốc tế, trong đó các ngành trọng yếu là: Công nghệ thông tin - truyền thông, cơ khí - tự động hóa, trí tuệ nhân tạo, quản trị doanh nghiệp, tài chính - ngân hàng, y tế, du lịch, quản lý đô thị và mô hình đại học chia sẻ. Đồng thời, tạo sự kết nối giữa đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trình độ đại học và GDNN.

Ngoài ra, TP. HCM cũng lựa chọn, đầu tư phát triển một số cơ sở GDNN nghiệp công lập theo định hướng trường chất lượng cao. Xây dựng tiêu chí đánh giá, xếp hạng cơ sở GDNN trên địa bàn Thành phố làm cơ sở để tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp công lập; khuyến khích, ưu đãi trong thực hiện chính sách xã hội hóa GDNN.

TP.HCM và các tỉnh Đông Nam Bộ đang đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng cho các nhà đầu tư.

Trong khi đó, tính đến gần cuối 2024, các cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh Đồng Nai tuyển mới đào tạo cho gần 60.000 người. Trong đó, các cơ sở GDNN tuyển mới được gần 5.000 sinh viên hệ cao đẳng, tuyển mới được gần 15.000 học sinh trung cấp. Đối với hệ sơ cấp và đào tạo thường xuyên, toàn tỉnh tuyển được trên 40,5 ngàn học viên (đạt trên 85% so với kế hoạch). Theo đánh giá của UBND tỉnh Đồng Nai, hoạt động đào tạo nghề của các cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh thời gian qua đã góp phần nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề từ 67,51% vào cuối năm 2023 lên 68,28% vào tháng 9/2024. Hiện tỉnh Đồng Nai đang phấn đấu nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề lên 70% vào năm 2025, trong đó tỷ lệ tuyển sinh từ trung cấp trở lên là 28% trong tổng số lao động được tuyển mới đào tạo nghề.

Còn UBND tỉnh Bình Dương khẳng định, thực tế cho thấy, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đã dẫn đến sự ra đời của nhiều ngành nghề mới, do đó tác động đến cung cầu lao động và sự dịch chuyển cơ cấu nguồn lao động, nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao gia tăng, đặc biệt là các địa phương thuộc vùng trọng điểm phía Nam, trong đó có Bình Dương. Trong khi đó hiện nay xã hội đang thiếu hụt nguồn nhân lực có tay nghề cao, trình độ chuyên môn sâu để đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động và hội nhập.

Nhận thức sâu sắc về vai trò, vị trí của việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong quá trình công nghiệp hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XI có yêu cầu "Phát triển nguồn lao động có tay nghề đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng, có cơ cấu hợp lý, gắn đào tạo với giải quyết việc làm, tăng thu nhập và cải thiện đời sống của người dân. Đến năm 2025, tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 85%, trong đó có văn bằng chứng chỉ là 35% (tăng trung bình 1%/năm). Hằng năm, giải quyết việc làm tăng thêm khoảng 35.000 lao động".