Độc đáo tục Tết Lùng Cùng

Từ bao đời nay, Tết Lùng Cùng đã trở thành nét văn hóa đặc sắc tồn tại trong tâm thức mỗi người dân ba làng Thượng, Tâm, Tiền (xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định). Các thế hệ con cháu dù ở nơi đâu nhưng đến ngày này đều hướng về quê nhà và nhớ tới hương vị đặc trưng của món bánh khúc - đặc sản làm nên nét riêng khác biệt của ngày Tết Lùng Cùng như để hoài niệm và tri ân với tổ tiên, đồng thời là lời tự nhắc không quên cội nguồn.
Lưu giữ nét đẹp truyền thống thành Nam

Lưu giữ nét đẹp truyền thống

Mỗi năm, sau Tết Nguyên đán, người dân ba làng Thượng, Tâm, Tiền (xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định) lại háo hức chuẩn bị cho Tết Lùng Cùng diễn ra vào ngày mùng 1 tháng Hai Âm lịch. Với Tết này, giống như bánh chưng, bánh giầy trong Tết Nguyên đán, bánh khúc là thứ không thể thiếu trên bàn thờ tổ tiên.

Độc đáo tục Tết Lùng Cùng
Rau khúc là một trong những nguyên liệu chính để làm bánh khúc; thường mọc nhiều ở những cánh đồng đã gặt còn trơ gốc rạ, trên các bãi hoang, bờ ruộng hay dọc theo những con mương… (Ảnh: P.T)

Theo bà Lê Thị Thủy (61 tuổi, người dân làng Tiền), làm bánh khúc không khó nhưng đòi hỏi nhiều công đoạn, từ khâu chọn gạo, rau khúc, đậu xanh, thịt lợn… đến khâu nặn bánh. Muốn có bánh khúc ngon, thơm, gạo dùng để làm phải được chọn lựa kỹ càng, cứ hai phần gạo nếp thì lại cho thêm một phần gạo tẻ hoặc dùng gạo nếp không. Gạo được ngâm với nước nóng trong khoảng tám tiếng thì cho vào cối xay với nước. Dùng một chiếc thúng bên dưới có lót tro bếp và rơm, đặt tấm vải sạch lên trên rồi đổ bột nước gạo vừa xay xong vào để lọc. Khi đã lọc xong bột, cho rau khúc đã giã nhuyễn vào trộn thật đều. Cứ 1 cân gạo cho khoảng 3 lạng rau khúc là vừa. Đó là thứ vỏ ngoài để bọc nhân bánh.

“Rau khúc là một loài một loại rau dại, mọc nhiều ở những cánh đồng đã gặt còn trơ gốc rạ, trên các bãi hoang, bờ ruộng hay dọc theo những con mương… Rau khúc có hai loại là khúc tẻ và khúc nếp (còn được gọi là khúc ông và khúc bà). Nhưng để làm bánh khúc thì nhất thiết phải chọn khúc nếp. Khúc nếp lá nhỏ, phiến dày, đốt ngắn, vừa ngắt lên tay đã thấy thoảng mùi hương nồng nồng, ngan ngát. Rau khúc tẻ cũng ăn được, nhưng làm bánh sẽ có mùi hôi và không có vị đặc trưng như khúc nếp nên không mấy ai dùng. Rau hái từ ruộng về phải chế biến ngay, đem rửa sạch rồi rút hết cọng già, sau đó luộc sơ rồi cho vào cối giã nhuyễn. Giã xong rau khúc dẻo quánh, màu xanh đậm, có mùi thơm đặc trưng và hơi hắc” - bà Lê Thị Thủy cho biết thêm.

Cũng theo bà Lê Thị Thủy, nhân bánh thường là đỗ xanh giã mịn, hạt tiêu và thịt lợn thái miếng nhỏ đã được trộn gia vị xào thơm với hành. Thịt phải là thịt nạc cùng mỡ gáy để bánh ăn vừa đủ ngậy mà không bị ngán. Bánh mới nặn xong, lớp vỏ còn dẻo dính sẽ được lăn qua một lớp mỡ hoặc một lớp gạo nếp đã được ngâm kỹ. Sau đó gói bằng lá chuối rồi đem luộc hoặc hấp. Khi bánh chín, mùi lá chuối quyện vào với hương nếp thơm, mùi nồng ngát của rau khúc khiến bánh khúc trở lên hấp dẫn lạ thường.

Thưởng thức bánh khi còn nóng hổi là thơm, ngon nhất. Lúc này lớp vỏ bánh bóng mọng bốc hơi nghi ngút, mọi người vừa thổi vừa ăn để cảm nhận hương thơm, bùi của lá khúc cùng vị ngậy béo của nhân đỗ thịt.

Sự tích Tết Lùng Cùng

Về ba làng Thượng, Tâm, Tiền vào những ngày giáp Tết Lùng Cùng, lúc này việc đồng áng vẫn an nhàn, nhà nào nhà đấy đều làm bánh khúc. Khi mọi thứ chuẩn bị tươm tất, không khí chẳng khác nào không khí bên nồi bánh chưng xanh ngày Tết Nguyên đán. Đây được coi là ngày gia đình sum họp, quây quần bên đĩa bánh nghi ngút khói dâng lễ tổ tiên.

Độc đáo tục Tết Lùng Cùng
Mọi người quây quần cùng nhau làm bánh khúc. (Ảnh: P.T)

Nói về sự tích Tết Lùng Cùng, những cao niên tại địa phương cho biết, ngày xưa vùng đất này thuộc trấn Sơn Nam Hạ, có sinh ra một vị danh tướng tài giỏi. Cả cuộc đời ông đều hiến dâng cho sự nghiệp bảo vệ nước non, bờ cõi. Có một năm, vì phải lo đánh đuổi giặc ngoại xâm, giữ cho nhân dân ăn Tết Nguyên đán yên bình, ông và binh lính của mình đã không kịp về vui Tết cùng gia đình.

Đầu tháng Hai âm lịch năm đó, đội quân do ông làm thủ lĩnh đã giành chiến thắng nên ông quyết định tổ chức ăn mừng cho quân lính. Tuy nhiên, vì đánh giặc dài ngày nên lương thảo dự trữ không còn nhiều. Lúc bấy giờ lấm tấm bên những thửa ruộng trơ gốc rạ là rau khúc xanh non, ông đã nghĩ ra cách giã rau khúc rồi trộn thêm với gạo nếp, làm nên những chiếc bánh khúc để dâng lên tế cáo trời đất, sau đó phát cho quân sĩ và nhân dân nơi đây. Tết Lùng Cùng xuất phát từ đó.

Thời gian trôi qua, cho đến nay, Tết Lùng Cùng đã trở thành tết truyền thống của nhân dân ba làng Thượng, Tâm, Tiền như để tri ân công đức tổ tiên và là ngày gia đình sum họp. Cách làm bánh khúc đơn giản nhưng cái khó là tạo được hương vị riêng của quê hương. Những người lớn tuổi ở đây luôn nhắc nhở con cháu khi làm bánh khúc trong Tết Lùng Cùng phải làm làm sao cho tất cả các sản phẩm của quê hương phải có trong vị bánh khúc.

Hiện tại, ở nhiều nơi, bánh khúc được bày bán quanh năm nhưng không nơi đâu có được hương vị đặc biệt như bánh khúc nơi đây. Những người con dù ở xa quê nhưng đã từng đón một cái Tết Lùng Cùng và thưởng thức bánh khúc trong cuộc đời, đến ngày này đều nhớ đến loài cây dại trên đồng đất quê nhà, nhớ vị bánh thơm ngon như để hoài niệm và tri ân với tổ tiên, đồng thời là lời tự nhắc mình không quên cội nguồn./.

Phạm Thảo

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Bayern Munich hòa đáng tiếc, Dortmund thất thủ trước Leipzig - Cuộc đua Bundesliga căng thẳng

Bayern Munich hòa đáng tiếc, Dortmund thất thủ trước Leipzig - Cuộc đua Bundesliga căng thẳng

Vòng 26 Bundesliga chứng kiến những kết quả đầy bất ngờ khi Bayern Munich bị Union Berlin cầm hòa 1-1, trong khi Dortmund thất thủ 0-2 trước Leipzig. Những kết quả này đang khiến cuộc đua vô địch trở nên kịch tính hơn bao giờ hết.
Cập nhật mới nhất bảng xếp hạng Ngoại hạng Anh 2024-2025

Cập nhật mới nhất bảng xếp hạng Ngoại hạng Anh 2024-2025

Cập nhật bảng xếp hạng Ngoại hạng Anh 2024-2025, lịch thi đấu và kết quả bóng đá Anh mới nhất vòng 29.
Đẩy mạnh xử lý nhà đất dôi dư

Đẩy mạnh xử lý nhà đất dôi dư

Theo thống kê đến cuối năm 2024, có 11.034 cơ sở nhà đất không sử dụng, sử dụng kém hiệu quả, sử dụng không đúng mục đích. Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương, đánh giá xác định nguyên nhân trong việc để các cơ sở nhà đất không sử dụng, sử dụng kém hiệu quả, sử dụng không đúng mục đích.
Bắt giữ gần 4kg nghi là cần sa tại sân bay Đà Nẵng

Bắt giữ gần 4kg nghi là cần sa tại sân bay Đà Nẵng

Chiều ngày 15/3/2025, Cục Hải quan (Bộ Tài chính) thông tin về vụ việc bắt giữ 3,745 kg nghi là cần sa tại Cửa khẩu Sân bay Quốc tế Đà Nẵng, trong nỗ lực tăng cường phòng chống buôn lậu và kiểm soát ma túy.
Trần Quyết Chiến và Bao Phương Vinh vào bán kết Giải Billiards 3 băng Thế giới 2025

Trần Quyết Chiến và Bao Phương Vinh vào bán kết Giải Billiards 3 băng Thế giới 2025

Đội tuyển billiards carom 3 băng Việt Nam tiếp tục ghi dấu ấn tại giải vô địch đồng đội thế giới 2025 khi bộ đôi Trần Quyết Chiến và Bao Phương Vinh xuất sắc giành chiến thắng trước đội tuyển Mexico, chính thức tiến vào bán kết của giải đấu đang diễn ra tại Đức.
Mbappe tỏa sáng, Real Madrid vượt Villarreal giành ngôi đầu La Liga

Mbappe tỏa sáng, Real Madrid vượt Villarreal giành ngôi đầu La Liga

Cú đúp ấn tượng của Kylian Mbappe đã giúp Real Madrid giành chiến thắng nghẹt thở 2-1 trên sân Villarreal ở vòng 28 La Liga rạng sáng 16/3. Chiến thắng này đưa "Kền kền trắng" tạm thời chiếm ngôi đầu bảng xếp hạng.
Lịch thi đấu và phát trực tiếp bóng đá hôm nay 16/3

Lịch thi đấu và phát trực tiếp bóng đá hôm nay 16/3

Cập nhật lịch thi đấu và kênh truyền hình trực tiếp các trận bóng đá quốc tế hấp dẫn ngày 16/3, rạng sáng 17/3. Tâm điểm là những trận đấu tại Premier League, La Liga, Serie A …

Tin khác

Hôm nay (14/3): Valentine cho phái mạnh

Hôm nay (14/3): Valentine cho phái mạnh

Sau ngày lễ Valentine Đỏ 14/2 đầy ngọt ngào, nhiều người lại háo hức chờ đón Valentine Trắng 14/3 - dịp để những món quà tình yêu được hồi đáp và những mối quan hệ được thể hiện rõ nét hơn. Tuy không phổ biến ở phương Tây, nhưng Valentine Trắng lại là một ngày lễ đầy ý nghĩa tại nhiều quốc gia châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và Đài Loan...
Nghệ An phát động hưởng ứng Ngày Quyền của người tiêu dùng năm 2025

Nghệ An phát động hưởng ứng Ngày Quyền của người tiêu dùng năm 2025

Ngày 14/3, Sở Công Thương tỉnh Nghệ An phối hợp với Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh tổ chức lễ phát động hưởng ứng Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam năm 2025 (15/3/2025).
Cuộc thi viết "Cha và con gái" lần 3: Nơi yêu thương không lời được cất lên

Cuộc thi viết "Cha và con gái" lần 3: Nơi yêu thương không lời được cất lên

Tiếp nối thành công của 2 mùa trước, cuộc thi “Cha và con gái” lần 3, nhằm hướng đến việc đề cao tình cảm gia đình, cha con, đặc biệt là tình cảm cha và con gái. Từ đó, mỗi cá nhân trong gia đình lưu giữ, nâng niu, trân trọng và phát huy tình cảm thiêng liêng ấy như một giá trị của cuộc đời.
Để trẻ em Việt lớn lên với tuổi thơ không áp lực

Để trẻ em Việt lớn lên với tuổi thơ không áp lực

Tọa đàm “Để trẻ em Việt lớn lên với tuổi thơ không áp lực” là nơi các chuyên gia, nhà khoa học, cán bộ quản lý, phụ huynh học sinh sẽ có những chia sẻ ở nhiều góc nhìn khác nhau để làm tốt hơn trong việc nuôi dưỡng thế hệ tương lai, để các em có cuộc sống có nhiều niềm vui, không chịu nhiều áp lực từ cuộc sống.
Công bố cuộc thi Hoa hậu biển Việt Nam toàn cầu 2025

Công bố cuộc thi Hoa hậu biển Việt Nam toàn cầu 2025

Chiều ngày 12/3, tại Hà Nội, đã diễn ra họp báo công bố cuộc thi "Hoa hậu Biển Việt Nam toàn cầu 2025" mùa hai. Đây là một trong những sự kiện văn hóa, du lịch nổi bật của tỉnh Quảng Ninh trong năm 2025.
Khoảng lặng bình yên

Khoảng lặng bình yên

Tháng Ba, có những ngày xuống phố, Hà Nội thật thơ mộng với màu nắng xuân óng ả. Thêm một điều thú vị, phố như được chìm trong làn hương của những loài hoa xuân. Dường như... nhịp sống chậm đi một chút, tạo ra khoảng lặng bình yên trong ta.
Kỳ tích “hồ treo” trên cao nguyên đá

Kỳ tích “hồ treo” trên cao nguyên đá

Một chiều cuối năm 2024, bước chân thoăn thoắt qua từng mỏm đá nhọn hoắt, ông Ly Mí Só, xã Sà Phìn, Đồng Văn, Hà Giang dự tính vụ ngô tới sẽ mở rộng thêm diện tích trồng ngô. Gọi là mở rộng ruộng cho sang miệng, chứ thực tế phần diện tích dự kiến ấy chỉ là những hốc đá nằm giữa chênh vênh sườn núi. Mùa khô trên cao nguyên đá bao giờ cũng thế, luôn lạnh thấu xương và thiếu nước triền miên…
CSGT Hà Nội mở đường cho xe taxi đưa người bệnh đi cấp cứu trong giờ cao điểm

CSGT Hà Nội mở đường cho xe taxi đưa người bệnh đi cấp cứu trong giờ cao điểm

Tối 11/3, mạng xã hội lan truyền đoạn clip ghi lại hình ảnh Cảnh sát giao thông (CSGT) Hà Nội sử dụng mô tô đặc chủng, mở đường cho xe taxi chở người bệnh trong khung giờ cao điểm. Hình ảnh này nhanh chóng thu hút sự quan tâm của nhiều người.
Bởi vì ai cũng cần một bến đỗ cho riêng mình

Bởi vì ai cũng cần một bến đỗ cho riêng mình

Trong hành trình tìm kiếm tình yêu, cô gái mong tìm thấy bến đỗ bình yên bên người đàn ông phù hợp nhất. Sự chân thành, bao dung và hiểu chuyện dẫn cô đến hạnh phúc đơn giản, nơi trái tim cảm thấy an yên và trọn vẹn.
30 lời chúc hay và ý nghĩa ngày 8/3 cho người yêu

30 lời chúc hay và ý nghĩa ngày 8/3 cho người yêu

Ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3 là dịp hoàn hảo để bày tỏ tình cảm với người phụ nữ mình yêu thương. Hãy tận dụng cơ hội này để gửi những lời chúc ngọt ngào và ý nghĩa, hoặc chỉ đơn giản là bày tỏ sự nhớ nhung dù yêu xa. Dù ở gần hay xa, những lời chúc chân thành luôn là món quà tinh thần quý giá, giúp tình cảm thêm bền bỉ và sâu sắc hơn.
Xem thêm
Phiên bản di động