Diễn đàn Báo chí 2025: Nghị quyết 18 và yêu cầu đổi mới nhân sự báo chí trong thời đại số

Chiều 19/6, Diễn đàn Báo chí toàn quốc năm 2025 chính thức khai mạc, là nơi những phiên thảo luận với các chủ đề hấp dẫn, gắn với mối quan tâm hàng đầu của các cơ quan báo chí, các cấp quản lý và công chúng báo chí diễn ra.

Tại Phiên thảo luận thứ 10 về chủ đề “Nghị định 18 và yêu cầu đổi mới nhân sự báo chí” có sự tham gia của các diễn giả: Ông Nguyễn Minh Đức – Tổng Biên tập Báo Hànộimới; ông Phạm Văn Tuấn – Giám đốc Trung tâm Báo chí và Truyền thông thành phố Hải Phòng; ông Nguyễn Văn Hoài – Tổng Biên tập Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt; ông Nguyễn Anh Vũ – Tổng Biên tập Báo Văn Hoá; bà Đặng Thị Thu Hương – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội; ông Phan Văn Kiền – Viện trưởng Viện Đào tạo Báo chí & Truyền thông Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn; bà Lê Thu Hà – Phó Viện trưởng Viện Báo chí – Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền và ông Nguyễn Phong Anh – Chuyên gia về Trí tuệ Nhân tạo.

Các diễn giả tại phiên thảo luận 10 về chủ đề “Nghị định 18 và yêu cầu đổi mới nhân sự báo chí”.

Phiên thảo luận bao gồm hai nội dung chính là việc sáp nhập, làm mới các cơ quan báo chí theo Nghị định 18, cũng như những yêu cầu đối với nhân sự của ngành báo chí – truyền thông trong kỷ nguyên số.

Phát biểu về những biến động và sự thích ứng của các toà soạn với Nghị định 18, ông Nguyễn Văn Hoài (Tổng Biên tập Báo Dân Việt) nhấn mạnh: Việc sáp nhập các cơ quan báo chí theo tinh thần Nghị quyết 18 không chỉ là tinh gọn tổ chức, mà còn “tạo không gian và động lực mới, giải phóng những trì trệ đang cản trở nội tại từng cơ quan”.

Theo ông Hoài, chỉ sau ba tháng sáp nhập, mọi hoạt động đã nhanh chóng đi vào ổn định, dù khác biệt về văn hoá và kỷ luật vẫn còn. “Nhưng tất cả chỉ là sự bỡ ngỡ ban đầu và nhân sự thích ứng rất nhanh với những thay đổi mới” – ông chỉ rõ, đồng thời nêu ra yêu cầu tự đổi mới, thích ứng, học hỏi không ngừng: “Người làm báo hiện nay phải đa nhiệm: Từ viết tin bài, làm sự kiện, phát triển kinh tế báo chí, đến dẫn chương trình, sản xuất nội dung số. Việc chỉ viết bài bây giờ đã quá đơn giản. Nếu không thể đa nhiệm, người làm báo rất dễ bị đào thải bởi sự phát triển vũ bão của thời đại”.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Anh Vũ (Tổng Biên tập Báo Văn Hóa) thẳng thắn nhìn nhận: Sáp nhập là “xáo trộn tất yếu”, đòi hỏi sắp xếp lại bộ máy, điều phối lại nhân sự, thay đổi tư duy lãnh đạo, cách làm nghề. Nhưng qua đó, từng cá nhân và tổ chức buộc phải cạnh tranh lành mạnh, chuyển mình để tiến bộ, trên tinh thần giữ vững những giá trị cốt lõi của báo chí để mở rộng không gian phát triển mới cho ngành. Ông khẳng định: “Nghị quyết 18 là động lực tích cực thúc đẩy tất cả chúng ta bước tới một cuộc cách mạng, đúng như Thủ tướng từng phát biểu: Không có gì là không thể”.

Ở góc độ học thuật, TS Phan Văn Kiền (Viện trưởng Viện Đào tạo Báo chí & Truyền thông, trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn) nhấn mạnh: Nghị quyết 18 là một “cuộc cách mạng” với báo chí. Tuy nhiên, “tinh gọn” nếu chỉ dừng lại ở việc giảm số lượng mà không nâng cao chất lượng thì sẽ là gánh nặng. Theo ông, “gọn mà không tinh thì chỉ là hình thức”, còn “tinh mà không gọn thì không hiệu quả”. Thực tế ngành báo chí hiện nay là vừa thừa nhân sự ở những vị trí trùng lặp, vừa thiếu nhân sự đa năng, đa nhiệm. Điều này đòi hỏi mỗi phóng viên không chỉ là người viết, mà còn phải biết quay, dựng, dẫn, làm đồ hoạ, podcast, khai thác thị trường và truyền thông. TS Phan Văn Kiền nhận định: “Báo chí ngày nay không còn đơn thuần là tác phẩm mà phải là sản phẩm báo chí – đa nhiệm và đa nền tảng.”

Đáng chú ý, nhiều ý kiến tại diễn đàn cũng khẳng định nhu cầu đổi mới không chỉ từ phía các toà soạn, mà còn đến từ chính các đơn vị đào tạo. Bà Lê Thu Hà (Phó Viện trưởng Viện Báo chí – Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền) khẳng định: “Việc chuẩn bị nhân lực báo chí trong thời đại mới đã được đặt ra từ nhiều năm trước, chứ không chỉ là đợi tới khi có Nghị quyết 18 mới thực hiện. Các cơ sở đào tạo báo chí từ lâu đã tập trung vào bồi dưỡng kỹ năng mềm, đạo đức, năng lực nắm bắt thị trường và vận hành đa nền tảng, sao cho người học có thể có được bộ kiến thức đầy đủ và vững chắc cũng như các phẩm chất và thái độ cần thiết để đáp ứng mọi yêu cầu của thị trường lao động.”

Sự chuyển mình của báo chí trong thời đại mới cũng không thể tách rời câu chuyện ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI). Chia sẻ về khía cạnh này, ông Nguyễn Phong Anh – Chuyên gia về Trí tuệ Nhân tạo nêu ra một câu hỏi rất nhiều sinh viên và người làm báo đặt ra là: Trong bối cảnh báo chí đang bước vào cuộc đua chuyển đổi số mạnh mẽ, liệu AI có thay thế con người? Câu trả lời là không – nếu bạn biết điều khiển nó và sử dụng nó như một trợ lý thông minh để hỗ trợ tăng năng suất công việc.

Theo ông Phong Anh, khoảng 10 năm trước đây, sinh viên báo chí khi ra trường thường sẽ bắt đầu từ những công việc đơn giản, lặp lại như bóc băng, đọc soát tài liệu,… Nhưng hiện nay, với sự xuất hiện của các công nghệ mới, các công việc ấy đã được hoàn thành bởi trí tuệ nhân tạo và yêu cầu với người trẻ cao hơn rất nhiều. Tuy nhiên, điểm mấu chốt không nằm ở việc sinh viên phải quá chuyên sâu về kỹ thuật, mà là khả năng học hỏi liên tục – kỹ năng được xem là “vũ khí” quan trọng trong tương lai.

“Công nghệ hôm nay là thế này, nhưng ngày mai có thể hoàn toàn khác. Người làm báo cần có năng lực học hỏi và làm chủ công cụ, chứ không lệ thuộc vào nó” – các chuyên gia nhấn mạnh. Rõ ràng, AI không thay thế người làm báo, nhưng sẽ thay thế những ai không chịu học và không đủ năng lực sử dụng nó.

Kết thúc phiên thảo luận với nhiều gợi mở thiết thực, Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2025 một lần nữa khẳng định: Cải cách nhân sự là chìa khóa để báo chí Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ, bắt kịp xu thế báo chí thế giới.

Các diễn giả và người tham dự chụp ảnh lưu niệm.

Từ những góc nhìn quản lý, thực tiễn toà soạn cho tới phân tích học thuật và công nghệ, phiên thảo luận thứ 10 cho thấy: Yêu cầu “đổi mới nhân sự báo chí” không chỉ nằm ở việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy, mà quan trọng hơn là đổi mới tư duy, cập nhật kỹ năng và hình thành đội ngũ làm báo đa nhiệm, thích ứng với môi trường truyền thông đa nền tảng.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Trần Trọng Dũng cho rằng: “Người làm báo hôm nay không chỉ cần yêu nghề, mà còn phải là chuyên gia thực thụ trong lĩnh vực mình theo đuổi”. Chính từ những thảo luận sâu sắc như vậy, Diễn đàn Báo chí toàn quốc không chỉ khơi gợi các xu hướng phát triển nghề nghiệp, mà còn mở ra những hành lang thực tiễn giúp báo chí Việt Nam thực hiện hiệu quả Nghị quyết 18, đồng thời bắt nhịp với thời đại truyền thông số và giữ vững vai trò trong dòng chảy thông tin toàn cầu.