Đề xuất 5 định hướng hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật

Sáng 22/11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn xây dựng pháp luật lần thứ nhất với chủ đề "Hoàn thiện thể chế, pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới".

Phát biểu đề dẫn, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Diễn đàn là sáng kiến quan trọng được Chủ tịch Quốc hội đề xuất nhằm mở ra không gian đối thoại chuyên sâu của Quốc hội, giữa các cơ quan tham gia vào quy trình lập pháp, đại biểu Quốc hội với các nhà khoa học, chuyên gia, người làm công tác thực tiễn về các vấn đề tiếp tục đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, nâng cao chất lượng hoạt động lập pháp, về các trọng tâm lập pháp của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI cũng như bảo đảm sự gắn kết giữa công tác xây dựng pháp luật với tổ chức thi hành pháp luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nêu rõ, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, đất nước phải đồng thời ứng phó với những sức ép chưa từng có từ đại dịch, thiên tai, biến đổi khí hậu, đến những thay đổi sâu sắc của kinh tế - chính trị toàn cầu và yêu cầu cấp bách của quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng.

Trong bối cảnh đó, Quốc hội đã kiên định bản lĩnh, giữ vững vai trò là cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất, không ngừng đổi mới phương thức hoạt động, nắm bắt các cơ hội phát triển, góp phần tích cực đưa đất nước vượt qua khó khăn, hoàn thành các mục tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII đề ra.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. (Ảnh: Quốc hội)

Đặc biệt trong công tác lập pháp đã đạt nhiều bước tiến quan trọng, không chỉ về đổi mới tư duy, cách tiếp cận, tính chuyên nghiệp và số lượng luật, nghị quyết kỷ lục được Quốc hội thông qua trong một nhiệm kỳ mà còn thể hiện rõ tinh thần “kiến tạo - đồng hành - lắng nghe - dẫn dắt sự phát triển”.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, cùng với những thành tựu, trước yêu cầu ngày càng cao của giai đoạn phát triển mới, hệ thống pháp luật đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế cần sớm được khắc phục để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tăng cường tính minh bạch, ổn định của môi trường pháp lý, tạo động lực mới thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Vì vậy, Diễn đàn được tổ chức nhằm tạo sự đồng thuận và lan tỏa tư duy đổi mới, thống nhất các giải pháp để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác lập pháp của Quốc hội trong thời gian tới. Từ đó, tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng của Quốc hội trong dẫn dắt cải cách thể chế, “đi trước mở đường” đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận về đổi mới tư duy lập pháp theo hướng chủ động, kiến tạo và dẫn dắt sự phát triển là một bước chuyển mang tính nền tảng; hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường hiện đại trong bối cảnh chuyển đổi số, kinh tế xanh và sự xuất hiện của các mô hình kinh tế mới là yêu cầu cấp thiết; vấn đề vận hành đồng bộ, hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; hoàn thiện pháp luật về quyền con người, quyền công dân trong kỷ nguyên số; hoàn thiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng, lãng phí và kiểm soát quyền lực; hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật…

Đại biểu dự diễn đàn. (Ảnh: Quốc hội)

“Diễn đàn xây dựng pháp luật lần thứ nhất là dịp để chúng ta không chỉ tổng kết công tác lập pháp của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, mà quan trọng hơn là xác định hướng đi mới cho nhiệm kỳ khóa XVI”, ông Tùng nói.

Phát biểu tham luận, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú cho biết, Bộ Tư pháp đang nghiên cứu, xây dựng Đề án “Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” để có thể trình Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật vào tháng 12 năm 2025.

Kết quả nghiên cứu bước đầu cho thấy có 3 vấn đề đặt ra; 3 hạn chế, bất cập của cấu trúc hiện hành; từ đó Bộ Tư pháp dự kiến đề xuất 5 định hướng và 5 giải pháp chính để hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp nêu rõ dự kiến 5 định hướng hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật. Cụ thể: Xây dựng cấu trúc hệ thống pháp luật bao quát đầy đủ, cân đối, hài hòa một cách hợp lý giữa các lĩnh vực, qua đó bảo đảm sự đồng bộ giữa tư duy phân định lĩnh vực thể chế phát triển của Đảng trong Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc XIV với tư duy phân định nhóm lĩnh vực pháp luật trong hệ thống pháp luật.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú. (Ảnh: Quốc hội)

Đồng thời, thúc đẩy hình thành lĩnh vực pháp luật mới bên cạnh các lĩnh vực pháp luật hiện có để đáp ứng yêu cầu kiến tạo, dẫn dắt của pháp luật trước những phát triển mới của khoa học, công nghệ và các vấn đề mới khác của đời sống kinh tế - xã hội.

Lấy Hiến pháp và một số bộ luật, luật có tính chất nền tảng, rường cột làm trung tâm của cả hệ thống pháp luật, các luật khác được thiết kế theo chức năng phải bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với Hiến pháp và các văn bản luật nền tảng, rường cột.

Nghiên cứu giảm bớt tầng nấc của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL); thu hẹp loại VBQPPL mà một cơ quan có thẩm quyền ban hành, theo hướng mỗi cơ quan chỉ ban hành một loại VBQPPL…

Bên cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện kỹ thuật lập pháp, hợp nhất và pháp điển, các công cụ và phương pháp theo dõi, đánh giá thi hành pháp luật sau ban hành; hiện đại hóa hạ tầng, ứng dụng các công nghệ tiên tiến trong công tác xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật, đảm bảo tính liên thông, phản hồi và phản ứng chính sách, pháp luật linh hoạt, kịp thời…