Cần quy định chặt chẽ việc hiến tạng của người chấp hành án phạt tù

Bày tỏ tán thành với quy định về quyền được hiến mô, bộ phận cơ thể, được lưu trữ trứng, tinh trùng của người đang thi hành án phạt tù được nêu tại Điều 23, Điều 48, Điều 53 của dự thảo Luật, đại biểu Nguyễn Thanh Sang (Đoàn đại biểu Thành phố Hồ Chí Minh) nhận định, đây là một quy định rất nhân văn, nhân đạo sâu sắc, thể hiện được nguyện vọng của phạm nhân được cống hiến cho gia đình, cho cộng đồng.

Đại biểu Nguyễn Thanh Sang phát biểu thảo luận. (Ảnh: QH)

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thanh Sang cũng cho rằng, đây là vấn đề nhạy cảm bởi chủ thể của việc này là người đang chấp hành án phạt tù. Đây cũng là quy định mới trong khi chưa đánh giá đầy đủ tác động về chính trị, xã hội, pháp lý cũng như điều kiện đảm bảo, đặc biệt cần đánh giá về khả năng lao động, học tập, cải tạo của phạm nhân sau khi hiến mô, hiến tạng. Điều này phát sinh lo ngại về việc phạm nhân không đảm bảo thực hiện các nghĩa vụ sau khi đã hiến mô, hiến tạng.

Để Luật phát huy giá trị khi đưa vào thực tiễn, đại biểu Nguyễn Thanh Sang đề nghị, chỉ nên cho phép phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể con người cho người thân thích của mình theo quy định tại Điều 3 dự thảo Luật kèm theo những điều kiện chặt chẽ hơn.

Đồng quan điểm, đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Đoàn đại biểu tỉnh Tây Ninh) đề nghị cân nhắc đưa quy định vào Luật nếu chưa đánh giá quy định một cách toàn diện. Bởi đối tượng hiến mô, bộ phận cơ thể người trong trường hợp này hết sức đặc biệt, là phạm nhân - những người đang chấp hình án. Nếu chúng ta chỉ đưa vào luật để đảm bảo đầy đủ quyền con người mà chưa có đánh giá toàn diện thì trước mắt nên cân nhắc chưa đưa vào. Nếu vẫn giữ như dự thảo Luật, cần đánh giá chặt chẽ thêm các điều kiện khác.

Đại biểu Huỳnh Thanh Phương phát biểu thảo luận. (Ảnh: QH)

Cũng quan tâm đến vấn đề này, đại biểu Tô Văn Tám (Đoàn đại biểu tỉnh Quảng Ngãi) đánh giá, đây là quy định thể hiện điểm tiến bộ, nhân văn trong pháp luật, phản ánh sự tôn trọng các quyền cơ bản, bảo vệ giá trị nhân phẩm của con người ngay cả khi họ đang chấp hành án phạt tù.

Theo đại biểu Tô Văn Tám, việc này còn thể hiện sự nhân đạo, nhân văn trong tư duy quản lý hình sự của nước ta - không chỉ là trừng phạt mà cao hơn là giáo dục và cải tạo, tôn trọng nhân phẩm con người.

Đồng tình với đại biểu Nguyễn Thanh Sang và đại biểu Huỳnh Thanh Phương, đại biểu Tô Văn Tám kiến nghị, các quy định này cần phải rà soát thêm nhằm đảm bảo tính chặt chẽ, tạo điều kiện cho phạm nhân và các cơ quan thực hiện quy định này một cách thuận tiện, đồng thời tránh sự lạm dụng, lợi dụng quyền này của người đang chấp hành án phạt tù.

Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. (Ảnh: QH)

Theo nhận định của đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn đại biểu tỉnh Đồng Tháp), đây là quy định phù hợp và nhân văn. Để không phát sinh những thủ tục pháp lý về sau, quy định này phải kèm theo những điều kiện chặt chẽ như: Chỉ được hiến mô không vì lợi nhuận kinh tế, những người được nhận hiến mô phải là thân nhân trong dòng tộc của người hiến mô, người hiến mô phải được đi khám thường xuyên để theo dõi và bảo đảm sức khỏe. Bên cạnh đó, việc hiến mô phải được đội ngũ y tế giám định pháp y một cách kỹ lưỡng

Về lưu trữ tinh trùng/trứng, đại biểu Phạm Văn Hòa cho đây là vấn đề rất khó khăn, đòi hỏi phải được xử lý kỹ lưỡng về khoa học và hóa học. Do đó, cần có những nghiên cứu sâu sắc hơn, chưa nên quy định ngay.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang phát biểu tại phiên họp. (Ảnh: QH)

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội về vấn đề này, thay mặt cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang nhấn mạnh, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ phối hợp với cơ quan thẩm tra để chỉnh lý dự thảo Luật trên cơ sở nguyên tắc phạm nhân được hiến mô, bộ phận cơ thể khi đảm bảo đủ các điều kiện như: Tự nguyện hiến mô, bộ phận cơ thể; đủ điều kiện sức khỏe để hiến mô, bộ phận cơ thể và đảm bảo sức khỏe để tiếp tục thi hành án sau khi hiến mô, bộ phận cơ thể; phải tự chịu các chi phí hiến mô, bộ phận cơ thể, chăm sóc sức khỏe bản thân sau khi hiến mô, bộ phận cơ thể; người bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng thuộc trường hợp tội phạm lần đầu và thời gian chấp hành án còn dưới 3 năm; hiến mô, bộ phận cơ thể cho thân nhân của phạm nhân.

Về quyền lưu trữ trứng/tinh trùng của phạm nhân, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu ý kiến, phối hợp với cơ quan thẩm tra để nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng trước khi trình Quốc hội xem xét, thông qua dự án Luật.