Y tế cơ sở còn nhiều bất cập

Không thu hút cán bộ về tuyến cơ sở

Đánh giá về hệ thống y tế cơ sở tại Hội nghị " tăng cường y tế cơ sở cho chăm sóc sức khỏe ban đầu hướng tới bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân", Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, y tế cơ sở là nền tảng, là xương sống của hệ thống y tế Việt Nam. Mạng lưới y tế cơ sở bao gồm y tế tuyến huyện và tuyến xã là tuyến y tế gần dân nhất, bảo đảm cho người dân được chăm sóc sức khỏe cơ bản với chi phí thấp, góp phần thực hiện công bằng trong chăm sóc, bảo vệ sức khỏe và bảo đảm an sinh xã hội.

Đến nay, đội ngũ cán bộ y tế cơ sở còn bao gồm cả cô đỡ thôn bản và cộng tác viên y tế. Năm 1954, mạng lưới y tế cơ sở miền bắc chỉ có 2.000 trạm y tế trên tổng số 6.000 xã với 258 y, bác sỹ; 78 dược sỹ đại học và trung học; 5.000 y tá và 1.800 nữ hộ sinh; 30.000 vệ sinh viên thôn xóm. Đến nay, đã có gần 11.000 trạm y tế xã với hàng trăm ngàn cán bộ y tế đang công công tác.

Hệ thống Y tế của Việt Nam đặc biệt là Y tế cơ sở đã được các tổ chức quốc tế và các nước đánh giá cao. Nhờ có mạng lưới y tế cơ sở, hoạt động bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân nói chung và chăm sóc sức khỏe ban đầu nói riêng đã được triển khai thường xuyên, rộng khắp. Các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu đã được cung cấp đến tất cả mọi người dân, kể cả khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc ít người, biên giới, hải đảo.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Y tế cũng thừa nhận mặc dù đạt được nhiều thành tựu, tuy nhiên, hiện còn nhiều tồn tại, khó khăn, thách thức.

Cụ thể là mô hình bệnh tật thay đổi theo hướng gia tăng nhanh chóng gánh nặng các bệnh không lây nhiễm và tai nạn thương tích, đan xen với bệnh nhiễm trùng; tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, mang tính toàn cầu; vấn đề kiểm soát yếu tố nguy ảnh hưởng đến sức khỏe còn gặp nhiều khó khăn (như ngộ độc thực phẩm, ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội), trong khi khả năng đáp ứng về dịch vụ y tế còn hạn chế, đặc biệt là ở y tế cơ sở; Chênh lệch về chỉ số sức khỏe giữa các vùng ngày càng cao.

“Tình trạng sức khoẻ của nhân dân miền núi, vùng sâu, vùng xa tuy đã có cải thiện, nhưng tiến bộ chậm hơn so với mức chung của cả nước; Hệ thống y tế cơ sở vẫn bộc lộ nhiều điểm bất cập; Chất lượng nguồn nhân lực y tế cơ sở ở nhiều nơi chưa đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng cao của nhân dân, việc thu hút các cán bộ y tế có trình độ chuyên môn giỏi về công tác tại tuyến cơ sở còn gặp khó khăn do chính sách đãi ngộ chưa thỏa đáng; đầu tư cho y tế cơ sở cả về cơ sở hạ tầng và trang thiết bị chưa đáp ứng được yêu cầu....” – bà Tiến nhấn mạnh.

Bài toán nào?

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế, cấn phải có các giải pháp đột phá, khả thi và hiệu quả cho việc xây dựng y tế cơ sở về các mặt như nhân lực, cơ sở hạ tầng, cơ chế tài chính, chính sách thu hút và đãi ngộ cán bộ nhằm đẩy mạnh việc chăm sóc sức khỏe ban đầu, hướng tới bao phủ sức khỏe toàn dân, tiến tới xây dựng một nền y tế công bằng, hiệu quả và phát triển.

GS.TSKH. Phạm Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng khoa học các cơ quan Đảng Trung ương; Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam cũng đã chia sẻ về vấn đề xây dựng y tế cơ sở gắn kết với thực hiện chăm sóc sức khỏe ban đầu: một chiến lược quan trọng của y tế VN.

Theo đó, y tế cơ sở là những đơn vị y tế phát hiện bệnh sớm nhất và giải quyết hầu hết những chứng bệnh đơn giản ( gần 80% bệnh tật). Nếu các đơn vị y tế cơ sở phát triển và cung cấp được các dịch vụ có chất lượng cho dân thì tạo ra sự tiết kiệm rất lớn cho dân trong chăm sóc sức khỏe.

Để xây dựng và phát triển y tế cơ sở, chúng ta cần phải gắn kết việc hoàn thiện và củng cố y tế cơ sở với   thực hiện nội dung chăm sóc sức khỏe ban đầu và luôn luôn đề cao chất lượng của y tế cơ sở; Đổi mới nhận thức về vai trò, vị trí của y tế cơ sở gắn với chăm sóc sức khỏe ban đầu từ cách nhìn theo phân cấp hành chính sang phân loại theo chức năng;Củng cố và phát triển mạng lưới y tế cơ sở với nội dung chăm sóc sức khỏe ban đầu phải theo nguyên tắc gần dân, bám sát dân.

“ Chúng ta cần coi trọng khâu nhân lực cho y tế cơ sở với nội dung chăm sóc sức khỏe ban đầu và coi đây là khâu cốt yếu. Tăng cường đầu tư cho y tế cơ sở với nội dung chăm sóc sức khỏe ban đầu...Y tế cơ sở dễ bị coi nhẹ và chưa được ưu tiên trong đầu tư tài chính, nhưng khi có nguồn đầu tư lại hay đầu tư dàn trải và ít tính đến hiệu quả. Vì vậy phải luôn nhấn mạnh đến sự quan tâm xây dựng cơ chế tài chính theo hướng có nguồn đầu tư riêng và ưu tiên đầu tư tài chính từ nguồn Nhà nước cho y tế cơ sở....” – ông Hùng nhấn mạnh.

Đánh giá về công tác này, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam yêu cầu, Bộ Y tế tiếp tục xây dựng Đề án Quy hoạch mạng lưới y tế cơ sở VN; yêu cầu các Bộ, ngành và chính quyền địa phương quan tâm đầu tư cho y tế cơ sở, đồng thời tuyên truyền vận động người dân tham gia bảo hiểm y tế như là một phương thức tốt nhất cho chăm sóc sức khỏe ban đầu.

N. Huyền