Thật giả khó lường

Đông trùng hạ thảo bằng thạch cao

Đông trùng hạ thảo là một vị thuốc bồi bổ sức khỏe quý, giúp tăng cường sức đề kháng, có tác dụng tích cực với các bệnh như rối loạn tình dục, thận hư, liệt dương, di tinh, đau lưng, mỏi gối, ho hen do phế hư hoặc cả phế, thận đều hư, và có tác dụng tốt đối với trẻ em chậm lớn. Chính vì vậy, loại thần dược này đắt và quý hiếm. Đây cũng chính là mấu chốt của việc làm giả  loại thực phẩm chức năng này trên thị trường.

Không nói đâu xa,  trên phố “thơm nhất Hà Nội”- phố Lãn Ông, đông trùng hạ thảo được xem là quí hiếm nhưng có thể mua bất kỳ ở cửa hàng đông y  nào trên con phố này  với giá từ 900 ngàn đồng/ hộp đến trên chục triệu đồng/hộp. Mỗi cửa hàng một giá khác, thậm chí cùng một trọng lượng , mẫu mã giống y nhau,  cửa hàng này giá 5.5triệu đồng, cửa hàng cách đó vài mét giá 2.5 triệu đồng. Điều chung là nhân viên  ở đây đều cam đoan về chất lượng và nói công dụng của sản phẩm như thần dược chữa bách bệnh.

Chị Ng. T. Nga ( Láng Hạ) chia sẻ, cách đây gần 3 năm,  do mới điều trị u nang buồng trứng, sức khỏe chị giảm đáng kể. Được bạn bè, người thân tư vấn mua đông trùng hạ thảo về sắc uống sẽ nhanh hồi phục nên chị cũng muốn thử. Sau khi tham khảo và tìm hiểu, chị đã mua một hộp  đông trùng hạ thảo – hàng xách tay của Hàn Quốc với giá gần 6 triệu đồng. Khi nhận hàng, chị Nga bảo quản hộp thuốc trong tủ lạnh với ý định lấy ra dùng dần. Tuy nhiên, ngay trong lần sử dụng đầu tiên, cầm con đông trùng hạ thảo lên, chị thấy sản phẩm... bị vỡ. Băn khoăn và nghi ngờ, chị thử để 1 con đông trùng lên bếp đun, khoảng 5 phút sau, đông trùng bỗng... tan ra thành bột. Lập tức, chị Nga mang hộp đông trùng hạ thảo lên một lương y phố Lãn Ông  để nhờ kiểm định thì mới té ngửa,  hộp đông trùng hạ thảo chị mua được làm giả từ... thạch cao.

Theo bác sỹ đông y Nguyễn Đức Thành, trên thị trường hiện có đến 4 loại đông trùng hạ thảo. Loại thứ nhất có xuất xứ thiên nhiên, loại này giá có khi lên đến hơn 50.000 USD/kg và rất hiếm. Loại thứ 2 là đông trùng hạ thảo nhân tạo, tức do người gây nuôi, giá rẻ hơn loại thứ nhất nhiều. Song, để phân biệt giữa 2 loại thiên nhiên và nhân tạo rất khó. Loại thứ 3 là đông trùng hạ thảo thật, nhưng đã bị chiết xuất, lấy hết tinh chất, chỉ còn là cái xác. Người ta gom những xác Đông trùng hạ thảo này về, chế biến lại, thậm chí bơm một số chất có tác dụng bổ dương, tương tự Viagra. Uống có tác dụng thật nên người mua cứ tưởng đó là đông trùng hạ thảo chứ không biết là thuốc tây. Còn loại thứ 3 là đông trùng hạ thảo được làm hoàn toàn bằng các loại bột. Loại này giá vô chừng, vài trăm ngàn đến vài triệu đồng 1 lạng cũng có, chủ yếu người bán nhìn mặt khách mà “bắt hình dong”.

Dẫu vậy, theo vị bác sĩ này, dù là đông trùng hạ thảo xịn cũng chỉ có tác dụng bổ sung chứ không thể chữa khỏi bệnh như quảng cáo.

Cao ngựa bạch mua dễ như khoai

Cũng được liệt vào loại thực phẩm chức năng quí, có tác dụng đại bổ chỉ xếp sau cao hổ cốt. Ngoài tác dụng với sức khỏe nói chung, cao xương ngựa bạch còn có tác dụng điều trị một  số bệnh lý như viêm khớp, bệnh cột sống thắt lưng, bệnh hen phế quản, bổ dưỡng cho trẻ còi xương… Tuy nhiên, cũng như ddông trùng hạ thảo, cao ngựa bạch chỉ có tác dụng hỗ trợ chứ không thay được thuốc chữa bệnh. Thế nhưng thực tế trên các trang mạng, cao ngựa bạch  được  marketing như một loại  sản phẩm thần kỳ cho bệnh xương khớp, uống vào khỏi ngay tức thì.  Mặc dù là sản phẩm quí nhưng  lại có thể  mua cao ngựa bạch  dễ như mua khoai. Vào google, gõ ba chữ “Cao ngựa bạch” thì có đến hơn 6 triệu kết quả, chỉ cần một cú điện thoại là có cao tận tay. Thậm chí qua các quầy đông y trên phố Lãn Ông,  chỉ  vài trăm ngàn đồng là có ngay lạng “cao ngựa bạch”, tùy loại. Song theo bà Nguyễn Thị Thanh Hằng (người được mệnh danh là nữ hoàng nuôi ngựa bạch đất Hà thành ), nếu cao ngựa bạch xịn không có giá vài trăm ngàn đồng/lạng mà phải gần 2 triệu đồng. Bà Hằng cho biết, hiện tại, nhiều cơ sở có sử dụng các loại xương hôi thiu để nấu cao, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe người tiêu dùng như gây ngộ độc, đau bụng… Ngoài ra, nhiều cơ sở sản xuất còn sử dụng thuốc giả và pha phụ chất vào cao, thuốc thì mỗi loại có tác dụng phụ khác nhau.

Điều này là hoàn toàn có cơ sở , bởi ngay cả các công ty sản xuất cao ngựa bạch, nhãn mác đầy đủ cũng chưa hẳn đáng tin cậy. Mới đây, những thông điệp “có cánh” của Công ty CV ra rả trên các phương tiện truyền thông, nhan nhản trên Internet như “đưa cao xương ngựa thành một loại thực phẩm chức năng của thời đại”, “tiên phong khi đưa cao xương ngựa vào chuẩn sản xuất với nhiều công đoạn công phu và đảm bảo an toàn thực phẩm, dinh dưỡng”, “sản phẩm được chế biến từ những nguyên liệu tự nhiên thuần khiết”… Nhưng sau đó, Thanh tra Bộ Y tế vào cuộc đã kết luận Công ty CV chưa thực hiện đúng quy định về điều kiện vệ sinh ATTP đối với bao bì sản phẩm. Cả 3 sản phẩm của công ty ghi nhãn thiếu nội dung thành phần của sản phẩm. Hóa đơn không ghi rõ nguyên liệu đầu vào, nhưng thành phẩm lại có 3 loại với 3 tên gọi khác nhau là cao ngựa màu, cao ngựa bạch và cao ngựa kim. Qua xét nghiệm, hàm lượng đạm trong sản phẩm cao ngựa màu không đạt so với tiêu chuẩn sản phẩm. Không chỉ dừng lại ở hàm lượng đạm không đạt chuẩn, nguồn gốc của những lạng “thần dược bá bệnh” này theo chính hóa đơn chứng từ nguyên liệu, của công ty trình cho thanh tra là mua xương ngựa của một cơ sở ở Hà Đông.

Lê Mai