Thách thức đối với người làm báo

	Nhà báo bị hành hung vì chống tiêu cực: Gian nan đường đến sự thật
	Khẩn trương làm rõ vụ phóng viên Báo Giao thông bị hành hung

Có một lần, khi tôi đang giảng về giá trị của nghề nghiệp, của công việc người làm báo, một sinh viên báo chí xin phép nói: “Em học báo. Đối với em, giá trị là được làm nghề báo, được tự do cống hiến, thậm chí cả 24 giờ một ngày. Em muốn mình cống hiến để giúp được gì đó cho mọi người bằng ngòi bút của mình ! Thầy có lựa chọn của mình, còn đó là lựa chọn của em !”. Tôi đã suy nghĩ rất nhiều. Và tôi chợt nhận ra, người ta sinh ra không phải chỉ để đi con đường của riêng mình. Họ còn phải thực hiện một sứ mệnh nào đó nữa. Ngồi ngẫm nghĩ trước ngày kỷ niệm 90 năm Báo chí cách mạng Việt Nam, tôi thấy mình cần phải tự nhìn nhận cho rõ lại cái sứ mệnh mà báo chí đã được (xã hội) trao cho.

Joseph Pulitzer đã định nghĩa về nhà báo thế này: “Một nhà báo là một người đứng canh trên đài chỉ huy của con thuyền quốc gia. Anh ghi nhận mỗi cánh buồm lướt qua, những dấu hiệu nhỏ nhoi cần phải chú ý ở chân trời trong khi thời tiết tốt… Anh nhìn chăm chú vào sương mù và bão tố để báo trước những hiểm nguy ở phía trước. Anh không nghĩ đến tiền lương của anh hoặc đến số lời của ông chủ anh. Anh ở đó để canh chừng cho an ninh và hạnh phúc của nhân dân vốn đang tín nhiệm nơi anh” . Thiên chức của báo chí là truyền tin. Khi báo chí thực hiện thiên chức của mình, thì nó cũng được trao gửi những sứ mệnh khác. Trong đó, sứ mệnh cao cả nhất, thiêng liêng nhất, chính là sứ mệnh giúp cho con người phát triển tư tưởng. Tam Lang từng nói: “Nguời làm báo, muốn đạt thiên chức của mình trước hết phải biết nói sự thật, dám nói sự thật để để thực hiện cái quyền thứ tư mà dân chúng đã trao cho và tín nhiệm…”

Trước đây, bằng sự ấu trĩ của của mình, tôi chỉ nghĩ về mặt xấu, mặt hạn chế của báo chí, nhất là báo chí trong một thể chế đương tìm tòi những định hướng phát triển. Thành ra tôi không thấy hết, thấy rõ sứ mệnh của mình. Chưa hiểu được thiên chức của kẻ “đứng canh đài” thì làm sao mà thấy được sứ mệnh “canh chừng cho an ninh và hạnh phúc của nhân dân vốn đang tín nhiệm” nơi người làm báo.

Chính vì thế, nên tôi cứ lo sinh viên của mình không vượt qua được những thử thách mà thế hệ người làm báo như chúng tôi đã từng gặp như: Vật lộn tìm định hướng nghề nghiệp tương lai, nỗi lo thất nghiệp sau khi ra trường, những cám dỗ, tiêu cực khó lường do “quyền lực nghề nghiệp” đưa lại… Thế cho nên khi hướng dẫn sinh viên của mình, tôi thường nói các em chớ có ảo tưởng vào sức mạnh của báo chí, cũng như các em cần biết thận trọng và có trách nhiệm với cây bút của mình. Không được lạm dụng nó. Nhưng bây giờ nghĩ lại, thấy mình nói như vậy không hẳn đã công bằng, khách quan.

Ông Vũ Bằng có viết theo kiểu tự trào rằng: “Thú thực có lắm lúc tôi cũng tưởng là tôi oai, mà nghề tôi là nghề ghê gớm thực”. Ông Vũ Bằng tự trào như vậy để mà giữ mình nghiêm ngắn trong nghề đó thôi. Phàm những người tha thiết làm báo thực sự, ai cũng tự hào về cái sự dấn thân của mình trong nghề, luôn coi trọng nghề của mình.

Người ta, làm để đủ nuôi sống mình thì có thể làm bất kỳ công việc gì. Nhưng làm để nuôi sống tư tưởng thì khó lắm, nhất là tư tưởng của người khác, tư tưởng của xã hội. Bây giờ, vì nhiều hệ giá trị đan xen, phần lớn người ta làm gì cũng nghĩ đến tiền trước hết. Nếu làm báo chỉ nghĩ đến đó, thì anh nên dừng lại, chuyển sang một nghề khác. Không thì sớm hay muộn, anh cũng sẽ đi vào bế tắc. Bởi cái nghề này, nó sẽ kéo anh đi để thoả mãn cái sứ mệnh của nó, và do vậy nó sẽ khiến anh luôn luôn phải đứng giữa lằn ranh của sứ mệnh và tiền bạc.

Nguyễn Cường

(Phó giám đốc Trung tâm Nghiệp vụ Báo chí truyền thông,
ĐH KHXH&NV Hà Nội)