Người làm “sống lại” sử làng

Gần 30 năm qua, nhà giáo Nguyễn Tọa (xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng, TP Hà Nội) đã đầu tư thời gian vào công việc sưu tầm, nghiên cứu, khai thác và phát huy các di sản văn hóa của quê hương; giúp thế hệ trẻ hiểu sâu sắc về những giá trị văn hóa lịch sử mà cha ông ta đã để lại trên mảnh đất ngàn năm văn hiến.
nguoi lam song lai su lang Người vác tù và trên đôi vai bé nhỏ
nguoi lam song lai su lang Trên 17 năm miệt mài “quét rác”
nguoi lam song lai su lang Làm giàu từ một cánh tay

Với niềm đam mê văn hóa dân gian, sau khi về nghỉ hưu vào tháng 3 năm 1990, ông đã tự học chữ Hán, tìm tòi, sưu tầm, nghiên cứu và giải mã lịch sử vùng Hạ Mỗ - mảnh đất lưu giữ nhiều truyền thống, giá trị văn hóa ý nghĩa cùng các điển cố, điển tích văn hóa dân gian và những gì còn sót lại từ cha ông.

nguoi lam song lai su lang
Nhà giáo Nguyễn Tọa – Người được dân làng tôn vinh là “pho sử” làng Hạ Mỗ.

Ông tâm sự: “Là một giáo viên nghỉ hưu trước tuổi vì không còn đủ sức khỏe sau thời gian công tác miền múi và chiến đấu ở chiến trường, trở về đời thường, tôi luôn tâm niệm mình đang còn sống chứ không phải là tồn tại. Nhớ lời dạy của Bác “tàn nhưng không phế” và dù ở hoàn cảnh nào cũng phải giữ tư cách của một nhà giáo, phẩm chất của bộ đội cụ Hồ, tính chiến đấu của Đảng, tôi đã ý thức được là phải làm gì đó dù chỉ là việc nhỏ nhưng phải có ích”.

Qua các truyền thuyết dân gian, hoành phi, câu đối, ca dao, tục ngữ, văn bia, sách cổ, ông đã tìm kiếm, ghi chép, trao đổi để tìm ra nhiều tư liệu lịch sử có giá trị. Ông cũng đi khắp vùng, tìm đến nhà các cụ già để hỏi chuyện và ghi chép tỉ mỉ những phong tục hay những chuyện lạ dân gian.

Sau đó về xâu chuỗi lại, chứng minh và giải mã trong những câu chuyện lịch sử, hệ thống văn hóa. Ông quan niệm: "Để giải mã được những điển cố, điểm tích văn hóa cần phải tìm tòi từ nhiều nguồn khác nhau. Có những nguồn phải tự học, tự dịch mới vỡ ra được. Có những nguồn phải tìm mất rất nhiều thời gian”.

Với vốn kiến thức sâu rộng, qua lời kể của “pho sử” làng Hạ Mỗ, câu chuyện về ngôi làng cổ xứ Đoài, về kinh đô Vạn Xuân xưa, về những dòng lịch sử hay về các danh nhân văn hóa nơi đây như được sống lại một lần nữa, hiển hiện ngay trước mắt mọi người.

Năm 1990, ông khởi thảo hồ sơ xin xếp hạng 3 di tích trên địa bàn xã Hạ Mỗ là đình Vạn Xuân, đền Văn Hiến và chùa Hải Giác. Đến tháng 10 năm 1991, cả 3 di tích đều được xếp hạng Di tích Lịch sử văn hóa cấp Quốc quốc gia. Từ kết quả trên, năm 2014 UBND xã đã giao cho ông tiếp tục lập hồ sơ xin xếp hạng 3 di tích còn lại là đền Chính Khí, đền Tri Chỉ và miếu Hàm Rồng.

Ông cũng tích cực sưu tầm, nghiên cứu, phát hiện, khôi phục các điểm di tích lịch sử văn hóa của huyện Đan Phượng như: Trường Đồng Kinh nghĩa thục – xã Tân Hội, nhà Trò – xã Thượng Mỗ, Văn Miếu – xã Đan Phượng, thành cổ Ô Diên… Bên cạnh đó, ông còn viết bài giới thiệu các di tích của làng in trong cuốn “Đan Phượng di tích lịch sử văn hóa và cách mạng” do Ban Quản lý di tích và Danh thắng Hà Nội cùng UBND huyện Đan Phượng tổ chức biên soạn, dịch bộ sách cổ mộc bản “Cổ kim truyền lục”, đóng góp tài liệu cho Thư viện Quốc gia Việt Nam, Viện Nghiên cứu Hán Nôm.

Ông cũng là một tuyên truyền viên tích cực trong các phong trào quần chúng của xã, huyện. Để phát huy giá trị di sản, ông cùng chính quyền và nhân dân địa phương tiến hành từng bước tôn tạo, bảo vệ và phát huy giá trị các di tích. Đồng thời, trực tiếp hướng dẫn khách du lịch và bước đầu đã tạo nguồn hướng dẫn viên cho cơ quan văn hóa xã phục vụ công tác du lịch văn hóa tâm linh trong tương lai.

Ông là tác giả, đồng tác giả của nhiều cuốn sách có giá trị lịch sử, văn hóa như: Từ Liêm với văn hóa Thăng Long (2005), Kể chuyện tên làng Việt (2010), Chợ Hà Nội xưa và nay (2010), Ẩm thực Thăng Long – Hà Nội (2010), Hội làng Thăng Long – Hà Nội (2011), Hội ba làng Kẻ (2011), Dấu xưa chuyện cũ Thăng Long – Hà Nội (2013)… Hầu hết các tác phẩm đều nhận được giải thưởng văn học nghệ thuật Thủ đô hàng năm.

Không chỉ có giá trị với người dân làng Hạ Mỗ mà những nghiên cứu của ông sẽ là kho dữ liệu khổng lồ giúp cho nhiều nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử và các thế hệ sau có được nguồn tư liệu quý để hiểu hơn về chính quê hương mình. Ông cũng nghiên cứu lịch sử văn hóa dân gian các địa phương khác như Gia Lâm, Ba Vì…

Về Hạ Mỗ, những nét cổ kính của ngôi làng có lịch sử nghìn năm văn hiến vẫn thoáng đâu đó trong những chiếc cổng xưa cũ, những nếp nhà ngói rêu phong, trong đình đền, miếu mạo. Mặc dù tuổi đã cao nhưng ngày qua ngày, trong căn phòng nhỏ, “pho sử” ấy vẫn miệt mài tìm tòi, nghiên cứu những nét đẹp văn hóa để gìn giữ và lưu truyền ngàn đời sau.

Ông tâm sự: “Mọi thứ trên đời trải qua đều tích lũy lại thành văn hóa. Văn hóa sẽ biểu hiện tất cả về tinh hoa tốt đẹp của con người và quê hương đất nước. Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì có hại cho dân, ta phải hết sức tránh. Đất này vẫn còn nhiều bí ẩn. Tôi tự thấy có trách nhiệm tìm hiểu để không bao giờ phải tủi hổ với tiên nhân”.

Phạm Thảo

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

97 đề tài tham dự Cuộc thi Khoa học, kỹ thuật cấp Thành phố dành cho học sinh trung học

97 đề tài tham dự Cuộc thi Khoa học, kỹ thuật cấp Thành phố dành cho học sinh trung học

(LĐTĐ) 97 đề tài xuất sắc nhất đã được chọn tham dự Cuộc thi Khoa học, kỹ thuật cấp Thành phố dành cho học sinh trung học năm học 2024 - 2025. Các đề tài dự thi ở 4 nhóm lĩnh vực gồm: Vật lí - kỹ thuật cơ khí - phần mềm hệ thống; hóa học; sinh - y - môi trường; khoa học xã hội - hành vi.
Công đoàn ngành Xây dựng Hà Nội lên kế hoạch chăm lo cho người lao động dịp Tết Nguyên đán

Công đoàn ngành Xây dựng Hà Nội lên kế hoạch chăm lo cho người lao động dịp Tết Nguyên đán

(LĐTĐ) Với mục tiêu mang Tết đến cho mọi nhà, Công đoàn ngành Xây dựng Hà Nội đang tích cực triển khai Kế hoạch số 67 của Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) thành phố Hà Nội, nhằm đảm bảo tất cả đoàn viên, người lao động (NLĐ) của ngành đều có một mùa Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 ấm no, đủ đầy.
“Quả ngọt” sau hàng năm trời chữa nuốt nghẹn không rõ nguyên nhân

“Quả ngọt” sau hàng năm trời chữa nuốt nghẹn không rõ nguyên nhân

(LĐTĐ) Cô B.T.H (68 tuổi) đã chịu đựng tình trạng nuốt nghẹn suốt nhiều năm, dù đã thăm khám và điều trị nhiều nơi nhưng không thuyên giảm. Tuy nhiên khi đến Thu Cúc TCI, cô chỉ mất 2 tháng để chữa khỏi hoàn toàn tình trạng này.
Hà Nội ghi nhận thêm 258 trường hợp mắc sốt xuất huyết

Hà Nội ghi nhận thêm 258 trường hợp mắc sốt xuất huyết

(LĐTĐ) Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hà Nội, trong tuần qua (từ ngày 13/12 đến ngày 20/12), toàn Thành phố ghi nhận 258 trường hợp mắc sốt xuất huyết; giảm 59 trường hợp so với tuần trước.
Hà Nội thí điểm mô hình thu gom rác trực tiếp

Hà Nội thí điểm mô hình thu gom rác trực tiếp

(LĐTĐ) Nhằm nâng cao chất lượng thu gom, vận chuyển rác trên địa bàn, từ ngày 18/12, Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) đã thí điểm thu gom rác trực tiếp tại phường Hàng Gai, quận Hoàn Kiếm, qua đó thu được nhiều kết quả đáng ghi nhận.
Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Tây Hồ toả sáng”

Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Tây Hồ toả sáng”

(LĐTĐ) Tối ngày 22/12, tại Không gian Văn hóa sáng tạo quận Tây Hồ, Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao quận phối hợp với Ủy ban nhân dân (UBND) phường Yên Phụ tổ chức chương trình nghệ thuật “Tây Hồ tỏa sáng”, với sự tham gia, cổ vũ của đông đảo nhân dân và du khách.
Thanh Trì: Triển khai cho vay ưu đãi gần 700 triệu đồng tháng 12

Thanh Trì: Triển khai cho vay ưu đãi gần 700 triệu đồng tháng 12

(LĐTĐ) Vừa qua, Liên đoàn Lao động huyện Thanh Trì phối hợp với Quỹ trợ vốn công nhân, viên chức nghèo Thủ đô (Quỹ trợ vốn) triển khai chương trình cho vay ưu đãi, giải ngân vốn vay tháng 12/2024 cho 17 đoàn viên công đoàn.

Tin khác

Cô giáo sáng tác vè giúp trò củng cố bài học hiệu quả

Cô giáo sáng tác vè giúp trò củng cố bài học hiệu quả

(LĐTĐ) Việc đưa vè vào hoạt động củng cố bài học góp phần giúp học sinh hứng thú, dễ nhớ, dễ thuộc các kiến thức trọng tâm sau mỗi bài học.
Nâng cao hiệu quả tiếp thu bài và tạo hứng thú cho học sinh

Nâng cao hiệu quả tiếp thu bài và tạo hứng thú cho học sinh

(LĐTĐ) Trong quá trình giảng dạy, việc khai thác và sử dụng kho thiết bị dạy học số góp phần rất lớn trong việc nâng cao hiệu quả tiếp thu bài và tạo hứng thú cho học sinh. Cô giáo Trần Thị Xuân Mỹ, Trường Tiểu học An Dương Vương (Đông Anh, Hà Nội) là một điển hình trong việc khai thác hiệu quả kho thiết bị dạy học số trong giảng dạy.
Những cống hiến thầm lặng của nữ bác sĩ gây mê hồi sức

Những cống hiến thầm lặng của nữ bác sĩ gây mê hồi sức

(LĐTĐ) 22 năm gắn bó với chuyên ngành Gây mê hồi sức, Thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa II Lương Thị Ngọc Vân - Phó trưởng Khoa Gây mê hồi sức (Bệnh viện Phụ sản Hà Nội) đã trở thành chỗ dựa vững vàng cho hàng ngàn bệnh nhân. Vượt qua bao thử thách, hy sinh, bác sĩ Vân luôn giữ vững tinh thần tận tâm, cứu chữa cho người bệnh bằng cả trái tim và trí tuệ.
Thầy Tổng phụ trách Đội năng động, nhiệt huyết

Thầy Tổng phụ trách Đội năng động, nhiệt huyết

(LĐTĐ) “Tâm huyết, năng động, nhiệt tình, trách nhiệm, mẫu mực” là những điều dễ nhận thấy ở thầy Kiều Quang Học - giáo viên, Tổng phụ trách Trường Trung học cơ sở (THCS) Đồng Trúc (huyện Thạch Thất, Hà Nội).
Ấn tượng “Người con hiếu thảo” Thủ đô

Ấn tượng “Người con hiếu thảo” Thủ đô

(LĐTĐ) Được tuyên dương “Người con hiếu thảo” Thủ đô năm 2024, Chử Tuấn Ninh, một người con của thôn Cổ Điển A, xã Tứ Hiệp, huyện Thanh Trì (Hà Nội) đã góp phần tôn vinh đạo hiếu - một nền tảng đạo đức quan trọng để xây dựng một xã hội nhân văn, gắn kết và đầy yêu thương.
Tấm gương tiêu biểu trong hoạt động từ thiện, nhân đạo

Tấm gương tiêu biểu trong hoạt động từ thiện, nhân đạo

(LĐTĐ) “Năng nổ, nhiệt tình trong công việc, tích cực, chủ động và hết lòng với hoạt động từ thiện nhân đạo tại địa phương...”, đó là lời khen mà người dân Cụm dân cư số 5, phường Láng Thượng (quận Đống Đa, Hà Nội) dành cho bà Nguyễn Thị Chung - người luôn nặng lòng với công tác xã hội, từ thiện.
Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ thôn giỏi việc nước, đảm việc nhà

Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ thôn giỏi việc nước, đảm việc nhà

(LĐTĐ) Cởi mở, tháo vát, luôn hết mình với công việc, với nhân dân, gương mẫu đi đầu trong các phong trào, hoạt động ở địa phương… là những nhận xét của nhiều người khi nói về chị Nguyễn Thị Quân - Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ thôn Vài, xã Hợp Thanh, huyện Mỹ Đức, Hà Nội.
Chủ tịch Công đoàn năng động, nhiệt huyết, trách nhiệm

Chủ tịch Công đoàn năng động, nhiệt huyết, trách nhiệm

(LĐTĐ) Với vai trò là Phó Hiệu trưởng, Chủ tịch Công đoàn Trường Tiểu học Xuân Nộn (Đông Anh, Hà Nội), anh Nguyễn Hữu Minh đã luôn nỗ lực thực hiện tốt cả hai vai, cùng tập thể Ban Giám hiệu, Ban Chấp hành Công đoàn nâng cao chất lượng dạy và học cũng như khẳng định vai trò của Công đoàn tại nhà trường.
Để xứng đáng với “nghề cao quý dưới ánh mặt trời”

Để xứng đáng với “nghề cao quý dưới ánh mặt trời”

(LĐTĐ) Với những cống hiến cho ngành Giáo dục của Thủ đô và đất nước, Nhà giáo ưu tú Phạm Thu Hương xứng đáng là giáo viên tiêu biểu của ngành và là tấm gương sáng để đồng nghiệp và các thế hệ học sinh học tập, noi theo như Nhà giáo dục Comenxki đã khẳng định: "Dưới ánh mặt trời không có nghề nào cao quý hơn nghề dạy học".
Người quản đốc yêu nghề, không ngừng sáng tạo

Người quản đốc yêu nghề, không ngừng sáng tạo

(LĐTĐ) Nhận thức rõ tác dụng của sáng kiến, cải tiến đối với nâng cao giá trị sản xuất, phát triển doanh nghiệp, những năm qua, anh Phạm Văn Tư - quản đốc xưởng lốp xe máy, Công ty TNHH Cao su Inoue Việt Nam luôn chú trọng tham gia các phong trào thi đua yêu nước, nhất là thi đua phát huy sáng kiến, cải tiến, thực hành tiết kiệm nhờ đó góp phần tăng hiệu quả trong sản xuất - kinh doanh đối với doanh nghiệp.
Xem thêm
Phiên bản di động