Để xe giường nằm thực sự an toàn: Cấm xe hai tầng, thiệt hại ai chịu?

Tiện nhưng sợ!

Cách đây khoảng 5, năm từ chỗ chỉ vài ba nhà xe “thử nghiệm” các loại xe khách 2 tầng giường nằm mua từ công ty Hyundai Trường Hải về chạy tuyến Vinh- Hà Nội đến nay thị trường vận tải cả nước có đến 90% là xe khách giường nằm (loại xe 40 chỗ). Là người thường xuyên đi xe khách, phải công nhận từ khi đưa hệ thống xe giường nằm vào hoạt động hành khách cảm thấy dễ chịu hơn rất nhiều. 19 giờ tối hành khách xuất phát từ bến xe Nước Ngầm qua một đêm ngủ trên xe giường nằm 5 giờ 30 sáng hôm sau đã có mặt TP Đông Hà; hoặc 22 giờ  ở Vinh lên xe ngủ giấc 5 giờ sáng đã có mặt ở Hà Nội để chuẩn bị một ngày làm việc mới.

Nói một cách công bằng, máy bay được tiếng sang và bay nhanh, song tiện nghị chưa hẳn bằng xe giường nằm. Trừ khoang VIP, đi máy bay đa số phải ngồi, kể cả chuyến bay quốc tế, còn đi xe khách giường nằm hành khách như đang được nằm trên giường. Chăn có, gối có, điều hòa có, ti vi có; thậm chí không ít nhà xe như hãng Văn Minh (Hà Tĩnh) còn có hệ thống WC, Internet Wifi miễn phí.

Tiện lợi là thế, song với tư cách là hành khách, nếu phải lựa chọn cho tuyến Vinh- Hà Nội chắc chắn tôi sẽ chọn xe có ghế ngồi hoặc đi xe giường nằm thì chỉ nằm ở tầng một. Đơn giản vì lý do an toàn. Cách đây mấy tháng, có việc phải về quê, xuống bên xe Nước Ngầm để mua vé tuyến Hà Nội- Vinh, vì không có kinh nghiệm tôi phải mua vé giường nằm tầng hai. Đi xe thì nhiều, song đây là lần đầu tiên tôi ở giường nằm tầng hai và chặng hành trình 190 km trở thành nỗi khiếp đảm. Đang cầm tớ báo trên tay đọc, bỗng “rầm” hóa ra xe chạy vào khu vực ổ voi, ổ gà. Tim đau! Thực sự lo sợ! Chưa hết, do cạnh tranh khách (đi không vào ngày lễ) nên các xe cứ nơi nào không có mặt cảnh sát giao thông là phóng vù vù, đường thi hẹp, cảm giác ngồi trên hàng ghế tầng 2 như đang đi trên mây. Là người cẩn thận, tôi nắm tay vào thành ghế, trộm nghĩ nếu có lật cũng chỉ bị thương.

Không nên lưu hành xe 2 tầng!

Trao đổi với PV liên quan đến xe giường nằm gây tai nạn kinh hoàng tại Lào Cai mới đây, anh Tiến người có thâm niên về lái xe hiện đang lái xe ở  một đơn vị của ngành quốc phòng cho hay: Đối với hệ thống giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc, Tây nguyên do địa hình uốn lượn, đèo dốc quanh co xe 40 chỗ đi đã khó huống gì xe giường nằm 2 tầng, không xảy ra tai nạn mới lạ. Anh cho biết thêm ở hệ thống đường này chỉ thích hợp với loại xe 24 chỗ ngồi trở xuống. Vậy với những đường giao thông thuộc quốc lộ như 1A thì sao? Anh nói, với kinh nghiệm lâu nay trong nghề lái, nếu xe giường nằm chỉ một tầng thì không sao, song nâng cấp lên thành hai tầng thì sẽ rất nguy hiểm.

Nguy hiểm vì hệ thống hạ tầng chưa đáp ứng tiêu chuẩn cho những loại xe này. “Nhưng tới đây quốc lộ 1A đang được nâng cấp, cuối năm 2015 sẽ hoành thành?” tôi hỏi và anh Tiến trả lời: “Nhìn về tổng thể tưởng là tốt, song việc nâng cấp hệ thống giao thông để giảm giờ chạy xe cũng có những hệ lụy của nó. Văn hóa giao thông của chúng ta khác các nước. Ví có ai bảo đảm sau khi quốc lộ 1A nâng cấp xong và nghị định 86 chính thức có hiệu lực không còn tình trạng tranh giành khách dọc đường, phóng nhanh, vượt ẩu? Chỉ cần xử lý những tình huống này thì rủi ro hệ thống xe giường nằm cao gấp đôi so với xe bình thường!”

Cùng chung quan điểm với anh Tiến, một số người mà PV trò chuyện cũng ủng hộ chủ trương tăng cường hệ thống xe giường nằm song không được nâng cấp xe giường nằm thành hai tầng sẽ vô cùng nguy hiểm. Ý kiến người trong cuộc và hành khách là vậy còn các chuyên gia thì sao? TS Nguyễn Xuân Thủy, người có trên 30 năm nghiên cứu giao thông đô thị ở Việt Nam, khi trao đổi với báo giới cũng đã đề xuất xem xét “xóa sổ” hết xe khách giường nằm 2 tầng ra khỏi hệ thống vận tải hành khách hiện nay bởi loại xe này có nguy cơ tai nạn rất cao.

Ông cho rằng, ngay các nước có hạ tầng phát triển tốt như châu Âu tuyệt đối cũng không có xe khách giường nằm hai tầng, mà chỉ có tàu điện có giường nằm hai tầng. Còn ta,  phần lớn xe giường nằm 2 tầng hiện nay là hoán cải từ xe chở khách ghế ngồi thông thường, nhằm mục đích tăng số lượng hành khách lên gấp 2, gấp 3 lần để tăng lợi nhuận. Do đó, kết cấu của xe đã thay đổi, trọng tâm của xe bị nâng lên cao làm xe rất chòng chành, làm tăng mô măng lật, tăng khả năng của lực li tâm, nên khi xe vào cua gấp ở bất cứ địa hình nào cũng rất dễ lật xe, gây tai nạn thảm khốc.

Vấn đề ai đền bù thiệt hại?

Thông thường để hoán cải xe bình thường sang xe giường nằm hai tầng nhà xe tốn kém một, vài tỷ đồng. Kinh doanh mục đích cuối cùng là lợi nhuận và điều không thể phủ nhận các nhà xe không thể tự cải hóa xong rồi mang xe ra đường để chạy. Để được lưu thông, chắc chắn phải có sự đồng ý của các cơ quan thuộc ngành giao thông ví như Cục Đăng kiểm, Ủy ban an toàn giao thông, Tổng cục Đường bộ và sở GT- VT các địa phương. Một thời gian dài, hệ thống xe khách giường nằm hai tầng vẫn hoạt động bình thường, song đến sự cố 1.9 khi xe khách giường nằm bị tại nạn ở Lao Cai, các cơ quan quản lý mới cuống lên.

Bộ trưởng GT- VT đề nghị ngừng hoạt động các xe giường nằm ở các tỉnh miền núi và tiến tới nghiên cứu có nên để hệ thống xe giường nằm tồn tại. Cấm hay không là câu chuyện của cơ quan quản lý, song vấn đề đặt ra khi cấm song cơ quan nào phải đứng ra bồi thường thiệt hại cho DN. Theo Luật DN, doanh nghiệp được phép kinh doanh những gì Nhà nước không cấm. Một khi họ đã đầu tư bạc tỷ chưa thu lại vốn mà cấm thì chắc chắn phải đền bù thiệt hại.

L .Hà