Cán cân xuất nhập khẩu 4 tháng đầu năm 2016: Chưa kịp mừng... đã lo!

	Quý I/2016: Nhập siêu hơn 4,4 tỉ USD từ Hàn Quốc
	Chưa kịp mừng... đã lo!

Theo báo cáo của Bộ KH-ĐT, tính đến hết tháng 4.2015, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của cả nước đạt 52,87 tỉ USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm 2015.

Trong khi tổng kim ngạch nhập khẩu của cả nước đạt 51,4 tỉ USD, giảm 1,2% so với cùng kỳ năm ngoái, tính ra xuất siêu là 1,47 tỉ USD. Nhìn vào con số này không ít người cho rằng, kinh tế Việt Nam đã thật sự phát triển, vì năm 2015 Việt Nam phải nhập siêu.

Việt Nam đã xuất siêu 1, 47 tỉ USD trong 4 tháng đầu năm nay.

Tuy nhiên, xét ở chiều ngược lại sẽ thấy tình hình chưa thực sự khả quan khi nhập khẩu cũng đang gia tăng theo tỷ lệ thuận sít sao với xuất khẩu. Tính riêng trong tháng 4, nếu như kim ngạch xuất khẩu đạt 14,1 tỉ USD, thì nhập khẩu cũng ước đạt đến con số 14 tỉ USD.

Nghĩa là, nhìn vào tổng thể xuất khẩu không có sự vượt trội. Hơn nữa, xét về ngành nghề có giá trị gia tăng cao cũng như doanh nghiệp (DN) chiếm ưu thế trong hoạt động xuất khẩu sẽ thấy ta vẫn chưa chủ động được trong lĩnh vực này.

Ví như ngành dệt may, xuất khẩu đạt 6,8 tỉ USD, tăng 6,2% thì nhập khẩu các nguyên liệu dệt may cũng đạt mốc 1,62 tỉ USD, tăng 5,6%.

Điều đáng quan tâm nhất liên quan đến con số 1,4 tỉ USD xuất siêu, nếu xét thành phần kinh tế tham gia xuất khẩu thì DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) liên tục đứng đầu danh sách có tỷ lệ kim ngạch cao nhất, chiếm hơn 60% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Cụ thể, trong 4 tháng đầu năm nay xuất khẩu của khối FDI (không kể dầu thô) ước đạt 37,1 tỉ USD, tăng 9,8% và chiếm 70,1% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong khi đó, xuất khẩu của khu vực 100% vốn trong nước ước chỉ đạt 15,1 tỉ USD, tăng 2,9%. Như vậy có thể thấy rằng, lợi nhuận xuất khẩu chủ yếu nằm trong hoạt động gia công sản xuất cho các đối tác nước ngoài.

Ngành công nghiệp giày da là một ví dụ, tính riêng 4 tháng đầu năm, xuất khẩu da giày đạt 3,69 tỉ USD, tăng 4,8%. Tuy nhiên, đến thời điểm này, điểm mặt các DN có nhiều lợi thế về xuất khẩu trong sản xuất da giày, thuộc da cũng chỉ tập trung ở các DN có 100% vốn FDI. Đây cũng là tình trạng của một số ngành khác như may mặc, thép. Đặc biệt, mặt hàng linh kiện điện tử thì DN FDI gần như chiếm vị trí độc tôn.

Phân tích các lợi thế, nguyên nhân khiến cho cán cân xuất khẩu nghiêng hẳn về phía DN FDI, nhiều chuyên gia cho rằng, đó là do ngay từ khi triển khai dự án, đa phần các DN FDI đã có thị trường đầu ra trên quy mô toàn cầu.

Trong khi các DN trong nước chưa chú trọng khâu này, nên khi đi vào hoạt động gặp nhiều khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm. Ngoài ra, các DN FDI là những tập đoàn lớn có lợi thế lớn về vốn, kinh nghiệm, công nghệ.

Trong khi đó, các DN trong nước  xuất khẩu chủ yếu thông qua gia công cho các đối tác nước ngoài, thì nay các sản phẩm chủ lực như các mặt hàng nông, thủy hải sản, hàm lượng khoa học kỹ thuật trong sản phẩm thấp nên giá trị xuất khẩu không cao.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng nhất trí rằng tác động lan tỏa của FDI đối với khu vực kinh tế trong nước còn yếu, ít thấy có mối liên kết sản xuất giữa các DN FDI với DN trong nước.

Điều này có thể thấy rõ qua tỉ lệ nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài tại các DN FDI, chiếm hơn 90%. Chuỗi các DN cung cấp nguyên phụ liệu cho khối DN FDI gần như không có sự tham gia của các DN trong nước.

Tuấn Dũng