Tiên phong đổi mới tư duy, hành động để phát triển "đúng tầm, xứng tầm"

Tạo động lực phát triển mới cho Thủ đô

Đánh giá về thành tựu phát triển của Thủ đô, PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng Hà Nội chuyển mình, vươn mình cùng cả nước, qua mỗi giai đoạn đạt được những bước tiến có giá trị lịch sử, mang lại những niềm tự hào chính đáng.

Tuy nhiên Thủ đô Hà Nội có tiềm năng lớn, lợi thế nhiều, khát vọng và quyết tâm phát triển mãnh liệt, nhưng những kết quả thực tế mà Hà Nội đạt được trong giai đoạn cải cách thị trường, mở cửa - hội nhập gần 40 năm qua khó có thể nói là đã “đến tầm và xứng tầm”.

PGS.TS Trần Đình Thiên phát biểu tại Hội thảo “Tầm nhìn mới, cơ hội mới xây dựng Thủ đô Hà Nội Văn hiến - Văn minh - Hiện đại, thành phố kết nối toàn cầu”.

Nguyên nhân do cách phát huy tiềm năng, lợi thế ít tính “thực chiến thị trường”, thực tế phát huy còn kém hiệu quả lợi thế nguồn nhân lực chất lượng cao của Hà Nội suốt nhiều năm qua (thậm chí còn gây tác động ngược) vì thiếu cơ chế khuyến khích tài năng có hiệu lực thực tế là một minh chứng.

Hay tiềm năng thu hút và phát huy sức mạnh vượt trội của số đông doanh nghiệp lớn tập trung ở Hà Nội ít được chuyển hóa thành động lực phát triển vượt trội của Thủ đô do thiếu cơ hội thực tế và ít dự án phát triển đúng tầm.

Cách tiếp cận từ tương lai chưa được chú trọng đúng mức, bị cách tiếp cận “tĩnh” lấn át; cách tiếp cận hội nhập, đua tranh, cạnh tranh quốc tế chưa đủ mạnh. Thủ đô chưa được trao quyền “đúng vai”, dẫn tới việc không gian chủ động, sáng tạo chưa được xác định đầy đủ, rõ ràng, cơ hội bị hạn chế; chú ý nhiều đến tiềm năng, lợi thế sẵn có (lợi thế tĩnh), ít chú ý đến lợi thế động, có vai trò ngày càng tăng. Cách tiếp cận “lợi thế động - tổng thể” chưa đậm nét, dẫn tới chỗ trong chiến lược hành động, chưa quan tâm đúng mức đến yêu cầu tạo lợi thế động hay “tạo động lực phát triển mới” như Đảng, Nhà nước hay nhấn mạnh gần đây với tư cách là nhiệm vụ ưu tiên chiến lược.

Phát huy vai trò đi đầu, vượt trước và dẫn dắt

Hà Nội đang bước vào một giai đoạn phát triển mới, với thời cơ lịch sử mở ra, như đã được khẳng định trong nhiều văn kiện đường lối và chiến lược của Trung ương và Hà Nội. Thế giới chuyển sang một thời đại phát triển mới, đặt ra mọi quốc gia, mọi chủ thể phát triển trước vạch xuất phát mới, với những thách thức và cơ hội phát triển có nội dung và bản chất khác trước. Yêu cầu vượt qua thách thức và hiện thực hóa cơ hội “đời mới” đòi hỏi những điều kiện và năng lực phát triển mới và khác, phải có tầm nhìn, cách tiếp cận và logic phát triển mới.

Thủ đô Hà Nội có nhiều lợi thế, tiềm năng để phát triển.

Logic phát triển thay đổi đồng thời cũng mang lại cho các nước đi sau lợi thế đặc biệt: “lợi thế đi sau - tiến vượt”, mở ra một cơ hội tiềm năng lớn chưa từng thấy: vượt bỏ logic cũ, rút ngắn, thậm chí bỏ qua nhiều khâu, nhiều bước của thời đại nông nghiệp truyền thống và công nghiệp cơ khí, tiến thẳng vào thời đại mới, công nghệ cao - trí tuệ sáng tạo.

Đi sau nhưng Việt Nam nhận thức sớm và ngày càng rõ cơ hội lịch sử này, trên cơ sở đó, định hình đường lối phát triển và đưa ra những cam kết mục tiêu mạnh mẽ: trở thành nước phát triển hiện đại, thu nhập cao, kinh tế xanh, kinh tế số, “thế lực công nghiệp bán dẫn toàn cầu”,… ở những mốc thời gian khá cụ thể.

Đây là những cam kết mang tính thách thức rất cao, nhưng với những điều kiện bảo đảm khả thi đáng tin cây, Việt Nam có những điều kiện thuận lợi và năng lực phù hợp để nắm bắt và hiện thực hóa cơ hội tiến vượt. Cách tiếp cận biến thách thức quốc gia thành cơ hội và lợi ích phát triển của xã hội, doanh nghiệp và người dân thông qua việc đổi mới mạnh mẽ hệ thống cơ chế chính sách đang từng bước được hiện thực hóa tạo niềm tin vào triển vọng thành công của nỗ lực “tiến vượt để đuổi kịp” của Việt Nam.

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, trong không gian phát triển hiện đại đầy hứng khởi, chức năng đi đầu - vượt trước và dẫn dắt phát triển của Hà Nội càng nổi bật; đồng thời, khía cạnh thách thức cũng như cơ hội phát triển được định hình rõ nét theo đúng tương quan “thuyền to - sóng lớn”, thách thức càng cao, cơ hội càng lớn. Tại điểm ngoặt then chốt này, càng nổi bật lên lợi thế phát triển đặc biệt của Hà Nội ngàn năm văn hiến, hội tụ tinh hoa của một dân tộc thông minh, giàu năng lực ứng biến và sáng tạo.

Với “Luật Thủ đô” và “Quy hoạch Phát triển Hà Nội giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050”, Hà Nội đã bắt nhịp quỹ đạo phát triển mới. Với những Văn kiện đó, định hướng lớn, khung khổ thể chế, hệ giải pháp chiến lược đã được xác lập.

Nhấn mạnh một số hành động ưu tiên, theo định hướng đột phá, tạo bước ngoặt - bứt phá cho giai đoạn phát triển mới của Thủ đô, PGS,TS. Trần Đình Thiên cho rằng: Trước hết cần làm rõ hơn các đặc trưng chất lượng đã được định cho Thủ đô - văn hóa, văn hiến, văn minh, hiện đại, trong đó đặc biệt chú trọng định hình rõ nét chân dung phát triển của Thủ đô theo các tiêu chuẩn thời đại; đáp ứng yêu cầu hội nhập - đua tranh quốc tế trong vai trò đại diện cho một quốc gia đang cam kết rất mạnh cho mục tiêu “tiến vượt để tiến cùng thời đại, tiến kịp thế giới”.

Hà Nội cần nhận diện, đánh giá lại tiềm năng và lợi thế phát triển của Thủ đô trên quan điểm hiện đại; để thực hiện sứ mệnh, Hà Nội cần sự hỗ trợ đặc biệt to lớn từ Trung ương, trong đó, có việc dành ưu tiên về nguồn lược quy mô lớn, cung cấp các dự án phát triển đặc biệt để tạo khai thông - đột phá và những thể chế, giải pháp vượt trội nhằm tạo không gian, mở cơ hội phát triển mới cho Hà Nội. Cách tiếp cận “xin cải cách thể chế”, “xin thêm quyền chủ động - sáng tạo” sẽ giúp Hà Nội mở rộng không gian đổi mới và cơ hội phát triển đúng theo tinh thần của thời đại mới.