Thu hút, “giữ chân” nhân tài để xây dựng và phát triển Thủ đô

Trọng dụng người tài

Thời gian qua, thành phố Hà Nội đã có nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật liên quan đến tuyển dụng, sử dụng, quy hoạch và phát huy nhân tài đóng góp cho sự phát triển bền vững của Thủ đô. Cụ thể, Khoản 2 Điều 13 Luật Thủ đô hiện hành quy định: “Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội được ban hành chính sách trọng dụng nhân tài; chính sách ưu đãi để áp dụng đối với tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển khoa học và công nghệ và các nhà khoa học và công nghệ tham gia thực hiện chương trình khoa học và công nghệ trọng điểm của Thủ đô trên cơ sở cân đối nguồn lực của địa phương để thực hiện”.

Trên cơ sở này, Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 14/20213/NQ-HĐND ngày 17/7/2013 về chính sách trọng dụng nhân tài trong xây dựng, phát triển Thủ đô. Sau đó, Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội ban hành Kế hoạch số 143/KH-UBND ngày 6/9/2013 về việc triển khai Nghị quyết vừa nêu. Đến ngày 19/6/2015, UBND Thành phố ban hành Quyết định số 13/2015/QĐ-UBND về việc ban hành Quy chế tuyên dương, khen thưởng thủ khoa xuất sắc tốt nghiệp các trường đại học, học viên trên địa bàn thành phố Hà Nội. Sau gần 4 năm, UBND Thành phố ban hành Quyết định số 3263/QĐ-UBND ngày 26/5/2017 về việc phê duyệt bản mô tả công việc và khung năng lực vị trí việc làm các cơ quan hành chính trực thuộc UBND quận, huyện, thị xã trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Những năm qua, một trong số những hình thức thu hút nhân tài mà thành phố Hà Nội triển khai thường xuyên là tuyên dương thủ khoa xuất sắc tốt nghiệp các trường đại học, học viện trên địa bàn Thành phố.

Gần đây, ngày 16/5/2023, UBND Thành phố ban hành Quyết định số 2755/QĐ-UBND về việc ban hành kế hoạch tiếp tục và mở rộng thí điểm thi tuyển chức danh lãnh đạo, quản lý cấp phòng thuộc sở, ban, ngành; UBND quận, huyện, thị xã và đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND Thành phố… Các văn bản pháp quy nêu trên kết hợp cùng quy định của Quốc hội, Chính phủ, Bộ Nội vụ, thành phố Hà Nội đã tạo thành một hệ thống pháp lý cơ bản về thu hút sử dụng nhân tài.

Những năm qua, một trong số những hình thức thu hút nhân tài mà thành phố Hà Nội triển khai thường xuyên là tuyên dương thủ khoa xuất sắc tốt nghiệp các trường đại học, học viện trên địa bàn Thành phố. Chương trình bước đầu đã đem lại những kết quả tích cực, giúp tạo dựng môi trường phù hợp cho nhân lực trẻ, chất lượng cao phát huy sở trường, năng động và sáng tạo phục vụ xây dựng, phát triển Thủ đô.

Theo ghi nhận, qua 20 năm tổ chức, kể từ năm 2003, đã có 2.067 thủ khoa xuất sắc được tuyên dương và ghi danh vào Sổ vàng của Thành phố. Trong hành trình 20 năm này, đã có nhiều thủ khoa xuất sắc chọn Hà Nội là nơi để thể hiện tài năng, cống hiến tri thức. Nhiều Thủ khoa được tuyển thẳng vào các cơ quan, đơn vị, tổ chức trong và ngoài nước. Nhiều thủ khoa tiếp tục trở thành những người thầy cống hiến cho nền y học nước nhà hay đào tạo nên nhiều thế hệ học trò xuất sắc. Có thủ khoa xuất sắc lại lựa chọn con đường tự khởi nghiệp, lập nghiệp, phát triển doanh nghiệp thành công… Các thủ khoa xuất sắc của Thủ đô Hà Nội trong 20 năm qua đã không ngừng toả sáng và tiếp tục khẳng định mình trên con đường lập nghiệp, góp sức cho sự nghiệp phát triển Thủ đô và đất nước.

Ngoài ra, Hà Nội cũng tuyên dương, khen thưởng các chuyên gia giỏi, nhà khoa học đầu ngành, nghệ nhân, công nhân… với nhiều hình thức khen thưởng như tặng Bằng khen, ghi danh trong Sổ vàng truyền thống của Thành phố. Những hoạt động này đã khích lệ, động viên người tài cống hiến cho Thủ đô, đất nước.

Cần nhiều chính sách hấp dẫn hơn

Các quy định của pháp luật đã tạo cơ sở pháp lý cơ bản để thực hiện thu hút nhân tài, góp phần bổ sung nguồn nhân lực có chất lượng cao cho các cơ quan, đơn vị ở thành phố Hà Nội. Tuy nhiên, các quy định hiện nay còn ít, chưa bao quát và chưa thực sự đủ sức hấp dẫn thu hút nhân tài trong nước và trên thế giới về Hà Nội làm việc.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Thị An (Đại biểu Quốc hội khóa XIII, Chủ tịch Hội Nữ trí thức thành phố Hà Nội) cho biết, từ lâu, thành phố Hà Nội đã triển khai nhiều hình thức thu hút, trọng dụng nhân tài, gây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao để xây dựng, phát triển Thủ đô và đất nước. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, câu chuyện sử dụng người tài còn nhiều vấn đề cần phải bàn từ cơ chế đến chính sách đãi ngộ, từ khâu phát hiện đến đào tạo, bồi dưỡng, tuyển chọn và sử dụng nhân tài.

Ngoài ra, cần phải có một định nghĩa cụ thể về nhân tài, ở từng cấp độ, lĩnh vực, vị trí. Phải thay đổi quan niệm sinh viên thủ khoa là người tài. Nhiều thủ khoa học giỏi nhưng kỹ năng, kinh nghiệm làm việc còn thiếu sót nên phải theo dõi, trải qua thử thách trong quá trình công tác, đến khi đạt kết quả thì mới có thể đánh giá đó có phải là nhân tài hay không.

Thực tế hiện nay, câu chuyện sử dụng người tài còn nhiều vấn đề cần phải bàn từ cơ chế đến chính sách đãi ngộ. (Ảnh minh họa)

“Cơ chế, chính sách hiện nay đã cho thấy sự quan tâm rất lớn của Thành phố trong thu hút và trọng dụng nhân tài. Tuy nhiên, lương và các chế độ đãi ngộ trong một số trường hợp không phải là yếu tố duy nhất để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. Môi trường làm việc dân chủ, tôn trọng, được phát triển và sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, đặc biệt là thủ trưởng cơ quan, đơn vị có sự động viên, ghi nhận kịp thời sẽ là động lực to lớn để thúc đẩy đội ngũ này tiếp tục cống hiến cho các cơ quan của Thành phố”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Thị An nhấn mạnh.

Cũng liên quan đến vấn đề này, trong bài tham luận gửi đến Hội thảo khoa học góp ý dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) diễn ra vào ngày 1/8, nhóm tác giả gồm: Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Như Phát, Thạc sĩ Nguyễn Thị Thủy Tiên và Thạc sĩ Trương Tiến Hùng (Trường Đại học Hoà Bình) nêu ví dụ: Hiện nay Bắc Ninh hỗ trợ ngay giáo viên có học hàm Giáo sư, Phó Giáo sư hoặc có trình độ Tiến sĩ từ 100 - 220 triệu đồng, nếu cam kết làm việc ít nhất 10 năm thì được hỗ trợ nhà ở trị giá 1 tỷ đồng; còn ở Hà Nội chỉ hỗ trợ hơn 100 triệu đồng, mà không hỗ trợ nhà ở. Việc bố trí, sử dụng nhân tài chưa có cơ chế riêng, phù hợp. Số lượng và chất lượng nhân tài đóng góp cho sự phát triển của Thu đô chưa tương xứng với tiềm năng.

Để thu hút, trọng dụng nhân tài, nhóm tác giả đã đưa ra một số kiến nghị. Trong đó, thành phố Hà Nội cần ban hành quy định pháp luật về nhân tài và tiêu chí xác định nhân tài. Tiêu chí về năng lực trình độ, năng lực thực tế. Tùy theo yêu cầu công việc cụ thể, Hà Nội xây dựng bản mô tả công việc chi tiết, đặc thù với các kiến thức chuyên môn, kỹ năng, phẩm chất, nhất là năng lực đặc biệt, vượt trội; phẩm chất, ý chí thể hiện qua sức sáng tạo, niềm tin, khát vọng được cống hiến, đóng góp cho xã hội. Thậm chí nhân tài phải có đề án khả thi, kế hoạch phát triển bản thân để giải quyết công việc.

Ngoài ra, căn cứ vào thực tế và định biên, mỗi cơ quan xác định được vị trí thiếu hụt nhân sự, vị trí và năng lực nào là cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ… để từ đó tuyển dụng, bổ sung nguồn nhân tài cho sự thiếu hụt. Quy trình tuyển dụng cần xây dựng bản mô tả chi tiết vị trí việc làm cần tuyển dụng, có sự tham khảo ý kiến nhiều chuyên gia; xây dựng đội ngũ tuyển dụng, đặc biệt mời những nhà quản lý giỏi tham gia đánh giá nhân sự; chi tiết thông báo tuyển dụng và gửi các thông tin tuyển dụng đến các trường đại học, các kênh thông tin đại chúng; xây dựng chiến lược tuyển dụng và sử dụng nhân tài cấp Thành phố. Đây cũng là cơ sở để tăng tính hiệu quả chất lượng tuyển dụng, qua việc ứng viên phân tích vị trí cần tuyển để xác định các kiến thức, kỹ năng và khả năng mà ứng viên cần có để thành công trong công việc…

Trong chiến lược phát triển Thủ đô không thể thiếu chiến lược thu hút sử dụng nhân tài như một khâu đột phá bảo đảm cho sự thành công. Đối với một tài năng, việc tuyển dụng đã khó, nhưng để giữ chân tài năng đó ở lại làm việc lâu dài là vấn đề lớn, nhất là trong bối cảnh chính sách về tiền lương hạn chế so với khu vực tư nhân. Việc sử dụng nhân tài phải đảm bảo đúng trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, đam mê; đúng sở thích và đủ độ khó, để nhân tài đó hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Muốn quản lý được nhân tài, trước hết nhà quản lý phải là một người tài, có tầm vượt trội. Chiến lược quản lý tài năng rõ ràng như: Lập kế hoạch, các yếu tố tác động, đánh giá, phát triển, linh hoạt với mục tiêu mới của tổ chức.

Đặc biệt, lợi ích luôn là sức hút mạnh mẽ đối với người lao động. Hiện nay, khu vực tư nhân đang trả lương, thưởng, trợ cấp, các chế độ an sinh rất cao. Hiện nay, một số địa phương khác cũng có mức đãi ngộ đặc biệt cao. Bối cảnh đó, Thủ đô Hà Nội cần có chiến lược, quỹ tài chính và biện pháp bảo đảm lợi ích dành cho nhân viên cao hơn so với khu vực tư nhân, địa phương khác…