Sửa Luật Quản lý nợ công: Cần dự báo nghĩa vụ trả nợ ít nhất 10 năm

Quy định rõ hơn về nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước, Chính phủ

Trình bày Tờ trình dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự thảo Luật gồm 3 điều; sửa đổi, bổ sung nội dung của 23/63 điều, trong đó, sửa đổi, bổ sung 17/63 điều, bãi bỏ một số quy định tại 5 điều và bổ sung quy định mới tại 5 điều.

Để tiếp tục thực hiện chủ trương phân cấp, phân quyền, gắn liền với việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả quản trị, dự thảo Luật đã quy định trao quyền cho Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính trong một số nhiệm vụ về quản lý nợ, tăng cường sự chủ động và tự chịu trách nhiệm cho chính quyền địa phương trong việc quyết định, sử dụng ngân sách. Theo đó bổ sung quy định rõ hơn về nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch nước, Chính phủ, sửa đổi, bổ sung về quyền hạn, nhiệm vụ của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính.

Dự thảo Luật cũng đề xuất bổ sung quy định Bộ, UBND tỉnh, UBND thành phố, doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, công ty con của doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ nắm giữ 100% vốn điều lệ lập đề xuất khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài gửi Bộ Tài chính để đánh giá, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt làm cơ sở thực hiện các thủ tục đầu tư chương trình, dự án. Thông tin về Đề xuất khoản vay tập trung vào 4 nội dung của khoản vay nước ngoài dự kiến huy động và thư quan tâm của nhà tài trợ (nếu có), giảm bớt hàm lượng thông tin mà cơ quan chủ quản cần cung cấp tại khâu này.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. (Ảnh: VPQH)

Đồng thời bổ sung quy định thời hạn Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch vay, trả nợ công hằng năm để đồng bộ triển khai dự toán ngân sách nhà nước, kế hoạch đầu tư công, kế hoạch vay, trả nợ hằng năm khi được các cấp thẩm quyền phê chuẩn, phê duyệt...

Báo cáo thẩm tra do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày nêu rõ, Ủy ban nhất trí sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công.

Ủy ban cơ bản thống nhất với dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số nội dung liên quan đến phân cấp thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ quyết định hạn mức vay về cho vay lại và hạn mức bảo lãnh Chính phủ hằng năm gắn liền với việc phê duyệt Kế hoạch vay, trả nợ công, góp phần rút ngắn thủ tục phê duyệt hạn mức vay về cho vay lại và hạn mức bảo lãnh Chính phủ hàng năm. Bổ sung nhiệm vụ của Bộ Tài chính nhằm bảo đảm linh hoạt trong quá trình thực thi, cắt giảm thủ tục hành chính.

Ủy ban cũng thống nhất quy định đơn vị sự nghiệp công lập được tiếp cận vay vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài. Tuy nhiên, đề nghị cân nhắc quy định cơ quan cho vay không bị chịu rủi ro về tín dụng, đánh giá kỹ lưỡng về tác động, rủi ro phát sinh để bảo đảm an toàn nợ công; Rà soát để quy định phù hợp, chặt chẽ trong trường hợp đơn vị sự nghiệp công lập không đáp ứng điều kiện được vay lại…

Các đại biểu nghe trình bày Tờ trình, Báo cáo thẩm tra. (Ảnh: VPQH)

Rà soát xác định các chỉ tiêu an toàn nợ công

Thảo luận tại tổ, Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn ĐBQH Hà Nội) cho rằng việc xác định các chỉ tiêu an toàn nợ công hiện nay cần được rà soát, làm rõ hơn, đặc biệt là nhóm chỉ tiêu liên quan nợ nước ngoài của quốc gia.

Theo đại biểu, chỉ tiêu “nợ nước ngoài trên GDP” không chỉ phản ánh nợ của Chính phủ mà còn bao gồm cả khoản vay của doanh nghiệp trong nước, doanh nghiệp tư nhân và cả khu vực FDI. Trong khi đó, những khoản vốn FDI thực chất là vốn góp của công ty mẹ ở nước ngoài, có thể rút bất cứ lúc nào, nên tiềm ẩn rủi ro lớn cho cân đối ngoại hối và tỷ giá. “Trên thực tế, chúng ta chưa có công cụ quản lý đầy đủ với các khoản này, nên việc đưa chỉ tiêu này vào khung an toàn nợ là chưa chính xác”, ông nói.

Tương tự, chỉ tiêu “nghĩa vụ trả nợ nước ngoài trên kim ngạch xuất khẩu” cũng chưa phản ánh đúng thực tế, bởi xuất khẩu là hoạt động của doanh nghiệp, không phải nghĩa vụ trả nợ của Nhà nước. Theo đại biểu, hai chỉ tiêu này mang tính tham khảo, không nên coi là tiêu chí cứng trong kiểm soát nợ công, vì nhiều quốc gia khác cũng không áp dụng cách tính này.

GS Hoàng Văn Cường cũng đề xuất nên tập trung vào các chỉ tiêu thực chất hơn, gồm: Tổng nợ công trên GDP, trong đó nợ công vay nước ngoài không vượt quá 50% tổng nợ công; nghĩa vụ trả nợ nước ngoài của khu vực công không vượt quá 25% dự trữ ngoại hối quốc gia. Theo ông, như vậy sẽ giúp kiểm soát tốt hơn rủi ro tỷ giá và bảo đảm an toàn tài chính quốc gia.

Về kế hoạch vay - trả nợ công, ông Hoàng Văn Cường cho rằng hiện nay quy định kế hoạch 5 năm là chưa đủ. “Nợ công thường có kỳ hạn 10 năm, thậm chí dài hơn. Nếu chỉ tính trong 5 năm thì giai đoạn đầu gần như chưa phải trả nợ, tạo cảm giác an toàn giả tạo. Đến 5 năm sau, nghĩa vụ trả nợ dồn lại rất lớn, gây áp lực ngân sách”, ông phân tích. Vì vậy, cần dự báo nghĩa vụ trả nợ ít nhất 10 năm để đảm bảo tính bền vững.

Đại biểu Hoàng Văn Cường thảo luận tại tổ sáng 3/11. (Ảnh: VPQH)

Về cơ chế vay về cho vay lại, đại biểu đồng tình với việc sửa đổi theo hướng khuyến khích cho vay lại thay vì cấp phát. Tuy nhiên, cần tháo gỡ vướng mắc với các đơn vị sự nghiệp công lập, vì hiện nay họ khó có tài sản bảo đảm khi vay vốn. “Dự thảo quy định ngân hàng được giao cho vay lại không phải chịu rủi ro là hợp lý. Khi đó, các trường đại học, bệnh viện công mới có thể tiếp cận vốn để phát triển”, ông nói.

Đại biểu đoàn Hà Nội cũng kiến nghị cơ chế linh hoạt với đơn vị sự nghiệp đã tự đảm bảo chi thường xuyên vẫn có thể được cấp phát một phần và vay lại phần còn lại, nhằm khuyến khích sử dụng vốn hiệu quả, tránh tâm lý ỷ lại khi được cấp 100%.

Đại biểu Lý Thị Lan (Đoàn ĐBQH Tuyên Quang) kiến nghị sửa đổi Điều 9 theo hướng chi tiết hoá trách nhiệm pháp lý. Cụ thể cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nợ công, tùy theo tính chất, mức độ, hậu quả, bị xử lý kỷ luật theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức hoặc quy định của Đảng (nếu là Đảng viên).

Đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết các hành vi vi phạm trong quản lý nợ công, thẩm quyền xử lý, mức độ xử lý và quy trình đánh giá hậu quả, bảo đảm thống nhất với pháp luật liên quan về tài chính công, phòng chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.