Sửa đổi Luật Quản lý nợ công: Đẩy mạnh phân cấp, tạo điều kiện tiếp cận vốn vay ODA

Cần cơ quan độc lập quản lý nợ công Kỷ luật tài chính - ngân sách Nhà nước được tăng cường, kiểm soát chặt chẽ bội chi, nợ công Khuôn khổ pháp lý về quản lý nợ công tiếp tục được củng cố

Luật Quản lý nợ công số 20/2017/QH14 đã được Quốc hội thông qua ngày 23/11/2017, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2018. Chính phủ đã ban hành các Nghị định hướng dẫn triển khai Luật, trong đó nội dung cho vay lại vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ được quy định tại Nghị định số 97/2018/NĐ-CP.

Qua hơn 7 năm thực hiện, Luật đã phát huy hiệu quả, giúp quản lý nợ công tập trung theo một đầu mối, phù hợp với thông lệ quốc tế, huy động vốn đầy đủ, nâng cao trách nhiệm đơn vị sử dụng vốn, tăng cường giám sát và kiểm soát nợ được Chính phủ bảo lãnh và cho vay lại. Đồng thời, Luật cũng góp phần cải thiện các chỉ tiêu an toàn nợ công và mở rộng dư địa tài khóa.

Toàn cảnh Hội nghị

Việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước thời gian qua, cùng với thực hiện phân cấp, phân quyền theo chủ trương của Bộ Chính trị, đã được thể chế hóa qua nhiều luật (Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công, Luật Đấu thầu…). Các thay đổi này có tác động trực tiếp đến việc thực thi Luật Quản lý nợ công, vì vậy Bộ Tài chính đã tiến hành rà soát pháp luật liên quan.

Tại hội nghị lấy ý kiến dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công do Bộ Tài chính tổ chức ngày 30/7, ông Nguyễn Quốc Phương - Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại (Bộ Tài chính) cho biết: Việc sửa đổi nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp; thể chế hóa các chủ trương theo Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đồng thời đổi mới công tác xây dựng pháp luật theo Nghị quyết 66-NQ/TW; và giải quyết một số vướng mắc cấp bách phát sinh trong quá trình thi hành luật.

Ông Vũ Hoàng Nam - Phó Cục trưởng cho hay: Việc sửa đổi lần này nhằm tạo điều kiện để các đối tượng thuộc Nghị quyết 57-NQ/TW tiếp cận nguồn vốn vay lại từ nước ngoài. Nguyên tắc sửa đổi là tuân thủ Hiến pháp, Luật Ngân sách Nhà nước (dự kiến sửa đổi năm 2025), Luật Quản lý nợ công 2017; đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật mới; đảm bảo chặt chẽ và thực tiễn trong triển khai thực hiện.

Một số nội dung sửa đổi tập trung vào: tỷ lệ vay lại theo khoản 2 Điều 21 Nghị định 97/2018/NĐ-CP; và quy định về tài sản đảm bảo theo khoản 2 Điều 1 Nghị định 79/2021/NĐ-CP.

Trong tháng 8/2025, Bộ Tài chính sẽ tổng hợp ý kiến các cơ quan, xin ý kiến Bộ Tư pháp và trình Chính phủ dự thảo Nghị định. Dự kiến, Nghị định sẽ được ban hành vào tháng 9/2025 và có hiệu lực từ ngày 1/10/2025. Những chương trình, dự án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt tỷ lệ vay lại trước thời điểm Nghị định có hiệu lực sẽ tiếp tục thực hiện theo quy định cũ.

Trường hợp chương trình, dự án thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang triển khai mà gặp khó khăn về tài sản đảm bảo, cơ quan chủ quản có thể tổng hợp ý kiến của đơn vị cho vay lại và báo cáo Thủ tướng xem xét, quyết định việc không yêu cầu tài sản đảm bảo.

Tại hội nghị, đại diện các bộ, ngành đều nhất trí việc sửa đổi Luật là cần thiết. Tuy nhiên, các đại biểu kiến nghị cần đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với các luật liên quan (Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Doanh nghiệp…). Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền hơn nữa là cần thiết để rút ngắn thủ tục và thời gian thực hiện. Ngoài ra, một số doanh nghiệp cũng đề xuất xem xét lại mức phí dự phòng rủi ro 1,5%/năm khi vay lại vốn ODA - vì đây là mức khá cao, làm giảm tính cạnh tranh so với các khoản vay thương mại.

Việc sửa đổi Luật Quản lý nợ công là yêu cầu cấp thiết nhằm đảm bảo hệ thống pháp luật theo kịp thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội và quá trình chuyển đổi số quốc gia. Sau hơn 7 năm thực thi, bối cảnh phân cấp, phân quyền, đổi mới mô hình chính quyền địa phương, cũng như nhu cầu tiếp cận vốn vay ODA trong các lĩnh vực khoa học công nghệ đã đặt ra nhiều vấn đề cần cập nhật. Việc sửa luật không chỉ giúp tháo gỡ vướng mắc hiện hành mà còn tăng tính linh hoạt, minh bạch và hiệu quả trong quản lý nợ công, phù hợp thông lệ quốc tế.

Diệp Anh