Quy hoạch sông Hồng là trục cảnh quan trung tâm đánh dấu bước phát triển mới cho Thủ đô

Cần cơ chế đặc thù, vượt trội cho Hà Nội

Phát biểu tại Hội thảo “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn trong xây dựng và thực hiện Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050”, GS.TS Phùng Hữu Phú, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương nhấn mạnh, Quy hoạch Thủ đô Hà Nội phải quán triệt sâu sắc và thống nhất thực hiện triết lý phát triển Thủ đô.

“Nói một cách giản dị đó là những tư tưởng chủ đạo, những quan điểm có ý nghĩa định hướng, dẫn dắt cộng đồng và con người thực hiện thành công mục tiêu phát triểnThủ đô”, GS.TS Phùng Hữu Phú nêu.

Triết lý phát triển Thủ đô được hình thành trên cơ sở đánh giá, phân tích đặc điểm địa chính trị, kinh tế của Hà Nội; xuất phát từ việc xác định mục tiêu phát triển và được xác định từ việc đánh giá bản sắc và những lợi thế vượt trội của Hà Nội. Nghị quyết số 15-NQ/TW “Về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” là một trong những cơ sở quan trọng để xác định triết lý phát triển của Hà Nội.

Cũng từ việc phân tích những nét đặc sắc, đặc trưng của Hà Nội, GS.TS Phùng Hữu Phú nêu triết lý phát triển Thủ đô với 5 mệnh đề, 20 chữ: “Phát sáng nhân tài - Khai phóng trí tuệ - Lan toả nhân văn - Hoà điệu tự nhiên - Tiến cùng thời đại”. Triết lý này cần được thể hiện, quán triệt trong toàn bộ quá trình lập và triển khai thực hiện Quy hoạch Thủ đô.

PGS, TS. Nguyễn Ngọc Hà, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản phát biểu tại Hội thảo.

PGS, TS. Nguyễn Ngọc Hà, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản chia sẻ, Hà Nội đã là thành phố duy nhất ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương được nhận danh hiệu "Thành phố vì hòa bình". Nghị quyết số 15-NQ/TW xác định Hà Nội là trái tim của cả nước, đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hoá, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế.

“Trong 10 năm tới, phải phát triển kinh tế - khoa học công nghệ - văn hoá - xã hội toàn diện, bền vững; bảo đảm xây dựng về cơ bản nền tảng vật chất - kỹ thuật và xã hội của Thủ đô xã hội chủ nghĩa giàu đẹp, văn minh, thanh lịch, hiện đại, đậm đà bản sắc ngàn năm văn hiến, năng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân; phấn đấu trở thành một trung tâm ngày càng có uy tín ở khu vực, xứng đáng với danh hiệu "Thủ đô Anh hùng", PGS, TS Nguyễn Ngọc Hà nhấn mạnh.

Với vị thế đó, Nghị quyết đặt ra cho Hà Nội những yêu cầu mới, có tính vượt trội; cũng là những quan điểm mới, đi trước so với cả nước, như “nông nghiệp đô thị, sinh thái”, “công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn”, “xây dựng nông thôn mới theo hướng văn hoá, sinh thái”, “nguồn nhân lực có chất lượng cao”, “phát triển công nghệ cao”, “xây dựng người Hà Nội văn minh, thanh lịch, hiện đại, tiêu biểu cho tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội và phong cách lao động sáng tạo của con người Việt Nam”, “chủ động hội nhập kinh tế khu vực, quốc tế”.

PGS. TS Bùi Tất Thắng, Nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển - Bộ Kế hoạch và Đầu Tư nhận định về các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện mục tiêu phát triển Thủ đô, Nghị quyết số 15-NQ/TƯ nêu 8 điểm, trong đó có nội dung về hoàn thiện hệ thống pháp luật về Thủ đô với cơ chế, chính sách phù hợp, đáp ứng yêu cầu phát triển Thủ đô trong giai đoạn mới.

“Vấn đề bây giờ là khẩn trương thiết kế các cơ chế, chính sách “đặc thù vượt trội” cụ thể để thực hiện nhiệm vụ nêu trong Nghị quyết số 15-NQ/TƯ của Bộ Chính trị”, PGS, TS Bùi Tất Thắng lưu ý.

PGS. TS Bùi Tất Thắng cho rằng, Hà Nội đang tiến hành đồng thời ba nhiệm vụ rất quan trọng có tầm ảnh hưởng lâu dài đến sự nghiệp phát triển Thủ đô. Do đó, các giải pháp chủ yếu xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội cho Thủ đô Hà Nội phải có cái nhìn tổng thể, dài hạn và nhất quán.

Vị thế Thủ đô đòi hỏi phải xem Hà Nội là một đơn vị cấp địa phương đặc thù, độc nhất. Các cơ chế, chính sách cho Thủ đô phải bảo đảm cho Hà Nội “có trình độ phát triển ngang tầm thủ đô các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới”. Những kinh nghiệm quốc tế về cơ chế, chính sách cần tham khảo ở đây là thủ đô các nước, phải so sánh với Thủ đô các nước chứ không phải chỉ là với các tỉnh/thành phố khác trong nước.

PGS. TS Bùi Tất Thắng cho rằng cần cơ chế đặc thù, vượt trội cho Hà Nội

Bên cạnh đó, Hà Nội là một trong hai thành phố lớn nhất nước, đang có một số vấn đề nổi cộm phải giải quyết, đặc biệt là lĩnh vực quản lý phát triển đô thị (quy hoạch xây dựng, kiến trúc; quản lý đất đai, ô nhiễm môi trường, dự án lớn triển khai chậm gây lãng phí nguồn lực...). Vì vậy, các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội phải thể hiện ở chỗ giải quyết hiệu quả những vấn đề bức xúc này…

Tuân thủ nhận thức “lưng tựa Ba Vì, mặt hướng sông Hồng”

Chia sẻ về tầm nhìn phát triển Thủ đô, PGS, TS. Nguyễn Ngọc Hà phân tích, Hà Nội có nhiều điều kiện để phát triển, trong đó có nguồn lực về vị trí tự nhiên, văn hóa, con người. Theo Nghị quyết số 15-NQ/TW Bộ Chính trị nêu rõ quan điểm: Tập trung ưu tiên hoàn thiện thể chế phát triển Thủ đô toàn diện, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững và hội nhập quốc tế; kết hợp hài hoà phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, môi trường gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại; kết hợp hài hoà, nhuần nhuyễn giữa giữ gìn bản sắc văn hoá với phát triển kinh tế và giữa phát triển kinh tế với phát triển văn hoá, trong đó văn hoá, con người vừa là mục tiêu, vừa là nền tảng, nguồn lực, động lực để phát triển Thủ đô. Xây dựng người Hà Nội hào hoa, thanh lịch, nghĩa tình, văn minh, tiêu biểu cho văn hoá, lương tri và phẩm giá con người Việt Nam.

Nhấn mạnh hiện nay, Hà Nội đang triển khai đồng thời lập quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; điều chỉnh quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065; sửa đổi, bổ sung Luật Thủ đô năm 2013 để trình Quốc hội vào năm 2024. Đây là thời cơ nhưng cũng là thách thức đối với công tác quy hoạch cho phát triển Thủ đô.

Trên cơ sở đó, PGS, TS. Nguyễn Ngọc Hà lưu ý Hà Nội cần tuân thủ nhận thức “Lưng tựa Ba Vì, mặt hướng sông Hồng”. Trong xu thế chung của thế giới khi biển ngày càng có ý nghĩa quan trọng, thế tựa núi, hướng biển của Thủ đô sẽ nâng thế và lực của quốc gia lên tầm cao mới.

Về trục phát triển, quy hoạch Hà Nội sẽ có nhiều trục phát triển, nhưng cần nhấn mạnh hơn với một tinh thần nhất quán về trục phát triển sông Hồng: tâm linh, về môi trường, về giao thông, về cây xanh, về mật độ xây dựng và kiến trúc, về văn hoá...

Toàn cảnh Hội thảo.

“Trong số các trục phát triển của Hà Nội thì trục sông Hồng có tính kết nối cao, rộng nhất, trên nhiều phương diện. Từ trục phát triển sông Hồng, quy hoạch chi tiết của các quận huyện sẽ lưu ý thêm tới những chi lưu của sông Hồng (sông Cà Lồ, sông Ngũ Huyện Khê, sông Đuống ở tả ngạn; sông Đáy (sông Hát), sông Nhuệ, sông Tô Lịch ở hữu ngạn)”, PGS. TS. Nguyễn Ngọc Hà phân tích.

PGS. TS. Nguyễn Ngọc Hà cho rằng cần quan tâm hàng đầu đến yếu tố văn hoá. Quy hoạch Hà Nội theo hướng là thành phố di sản, có văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, mang bản sắc Thủ đô ngàn năm văn hiến; thành phố hiện đại nhưng thanh bình với con người Hà Nội hào hoa, thanh lịch, nghĩa tình, văn minh, tiêu biểu cho văn hóa, lương tri và phẩm giá con người Việt Nam…

Liên quan đến vần đề này, PGS. TS Bùi Tất Thắng chia sẻ: “Cả nước chỉ có một Thủ đô, đã là Thủ đô phải là trung tâm đầu não chính trị. Thủ đô Hà Nội cũng thuộc vào số ít trong các Thủ đô trên thế giới về bề dày lịch sử liên tục. Một trong những điều rất khó là Hà Nội cần giữ gìn, xây dựng, phát huy đồng bộ hết những nét đẹp văn hóa, thanh lịch, hào hoa, phong nhã. Điều đó đưa vào quy hoạch như thế nào cũng là việc cần phải quan tâm”,

Cùng đó, PGS. TS Bùi Tất Thắng cũng cho rằng so với các tỉnh thành khác, Hà Nội có nhiều nét đặc thù. Hà Nội nằm trong vùng động lực quan trọng của cả nước. Trong công tác quy hoạch sắp tới, Hà Nội cần phải tạo cách tiệm cận mới, lấy sông Hồng là trục cảnh quan trung tâm để đánh dấu bước phát triển mới cho Thủ đô.