Phân loại rác thải tại nguồn: Từ cam kết đến hành động

Thực hiện Kế hoạch số 153/KH-UBND ngày 4/6/2025 của UBND thành phố Hà Nội về chương trình truyền thông bảo vệ môi trường, Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp UBND phường Hoàng Liệt tổ chức tọa đàm với chủ đề: “Phân loại rác thải tại nguồn: Từ cam kết đến hành động”.

Các khách mời tham gia toạ đàm gồm: TS. Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường; GS.TS Hoàng Xuân Cơ - Trưởng ban Khoa học, Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam; Ông Đặng Thành Vinh - Phó trưởng phòng Quản lý chất thải rắn, Sở Nông nghiệp & Môi trường Hà Nội; Ông Phạm Xuân Điệp - Trưởng Ban Quản trị Chung cư New Skyline, Khu đô thị Văn Quán.

PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị, phát biểu khai mạc buổi toạ đàm. Ảnh: Phạm Hùng

Phát biểu khai mạc buổi toạ đàm, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị cho biết: Trong bức tranh phát triển đô thị hiện nay, rác thải sinh hoạt đã trở thành một vấn đề không chỉ về môi trường, mà còn là thước đo của văn minh đô thị và ý thức cộng đồng.

Luật Bảo vệ Môi trường 2020 yêu cầu, từ ngày 1/1/2025, các hộ gia đình phải phân loại rác thải tại nguồn. Đây là một quy định tiến bộ, thể hiện tầm nhìn dài hạn của Nhà nước trong xây dựng một Thủ đô xanh - sạch - đáng sống.

Tuy nhiên, như chúng ta đều thấy, từ cam kết đến hành động thực tế vẫn là một quãng đường đầy thử thách. Ở nhiều nơi, người dân muốn làm, nhưng thiếu hướng dẫn cụ thể; chính quyền cơ sở thiếu cơ chế, nhân lực, kinh phí; trong khi hạ tầng thu gom, vận chuyển chưa đồng bộ.

Chính vì vậy, Báo Kinh tế & Đô thị, với vai trò là cơ quan báo chí chủ lực của Thành phố, đã và đang kiên trì đồng hành cùng chính quyền, doanh nghiệp và người dân trong chuỗi chương trình truyền thông “Bảo vệ môi trường Thủ đô” suốt nhiều năm qua.

"Buổi tọa đàm với chủ đề “Phân loại rác thải tại nguồn: Từ cam kết đến hành động” không chỉ là một cuộc trao đổi chuyên môn, mà còn là diễn đàn mở để cùng nhau tìm lời giải cho câu hỏi: làm sao để rác được phân loại thật sự, không chỉ trên giấy tờ?

Tôi hy vọng buổi tọa đàm hôm nay sẽ đem lại những góc nhìn đa chiều, những giải pháp khả thi, để chính sách phân loại rác tại nguồn thực sự đi vào đời sống, từ cơ quan, trường học, đến từng hộ gia đình”, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi nhấn mạnh.

Buổi toạ đàm đã diễn ra hết sức sôi nổi tập trung vào 3 nội dung chính: Chính sách và hạ tầng - Từ chủ trương đến thực tế; Con người và cấp cơ sở - Nơi chủ trương thường “tắc”; Giải pháp và hành động - Làm gì để rác được phân loại thật sự.

Các khách mời tham gia tọa đàm “Phân loại rác thải tại nguồn: Từ cam kết đến hành động”. Ảnh: Phạm Hùng

Trong suốt thời gian diễn ra buổi toạ đàm, người dân địa phương nói riêng và bạn đọc khắp nơi đã được nghe trực tiếp các nhà quản lý, các chuyên gia trao đổi về thực trạng môi trường tại Thủ đô Hà Nội, đặc biệt là vấn đề phân loại rác tại nguồn. Đây là một chiến dịch thay đổi nhận thức, hướng tới hành vi sống xanh, sống có trách nhiệm của người dân Hà Nội.

Chia sẻ về chính sách Luật Bảo vệ môi trường 2020 (có hiệu lực từ 1/1/2022) đã quy định rõ việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, ông Đặng Thành Vinh - Phó trưởng phòng Quản lý chất thải rắn, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, cho biết, đây là chủ trương đúng đắn và là xu thế tất yếu của phát triển đô thị. Tuy nhiên, thực tế triển khai đến nay vẫn gặp nhiều vướng mắc khiến chính sách này chưa đi vào đời sống như mong đợi. Hà Nội cũng có những hành động để cụ thể hóa quy định này. Để quy định này có thể đi vào đời sống thì phải có lộ trình.

Hà Nội từng thí điểm với 5 quận từ 2024. Chia rác thành 4 loại, sau 6 tháng, kết quả cơ bản có 280 tấn rác thải có thể tái chế được, hơn 60 tấn là rác thải cồng kềnh… bước đầu đạt được kết quả nhất định. Năm 2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cũng đã tham mưu ban hành nhiều quy định đối với việc phân loại rác tại nguồn.

Con theo GS.TS Hoàng Xuân Cơ - Trưởng ban Khoa học, Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam: Từ thực tế triển khai ở Hà Nội và nhiều địa phương khác, “điểm nghẽn lớn nhất” không nằm riêng ở người dân hay hạ tầng, mà ở cơ chế quản lý thiếu đồng bộ. Người dân phần lớn đã có ý thức, nhưng thiếu hướng dẫn rõ ràng và thiếu niềm tin vì hệ thống thu gom, xử lý chưa tách riêng rác sau phân loại. Hạ tầng thu gom - từ thùng chứa, xe vận chuyển đến điểm trung chuyển - chưa được đầu tư đồng bộ theo mô hình phân loại.

Trong khi đó, quy định và trách nhiệm giữa các bên (chính quyền, đơn vị thu gom, ban quản lý khu dân cư) chưa rõ ràng, không có cơ chế giám sát và phản hồi cụ thể. Vì vậy, dù có nhiều nỗ lực, việc phân loại rác tại nguồn vẫn dừng ở mức “phong trào”, chưa trở thành thói quen xã hội bền vững.