Nguy kịch vì chữa bệnh theo các bài thuốc dân gian

Suy thận cấp do hái cây dại ngoài vườn sắc nước uống

Thời gian qua, tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương đã tiếp nhận nhiều bệnh nhân nguy kịch vì uống thuốc nam không rõ nguồn gốc. Điển hình như trường hợp bệnh nhân B.T.Q (34 tuổi, ở Hòa Bình) không biết mình bị mắc viêm gan B từ bao giờ. Khi bệnh nhân thấy mệt mỏi, kém ăn mới đi kiểm tra sức khỏe và phát hiện mắc viêm gan B.

Cây me đất bệnh nhân hái đun nước uống dẫn đến suy thận (mẫu do bệnh nhân cung cấp).

Chị Q được bác sĩ kê đơn uống thuốc kháng vi rút định kỳ. Sau 4 tháng dùng thuốc, chị tự ý bỏ thuốc để chuyển sang dùng cây cà gai leo, giảo cổ lam, cây an xoa để thải độc gan. Chị cẩn thận tìm hiểu thông tin trên mạng về tác dụng của các loại cây trên nên yên tâm sử dụng.

Khoảng 1 tháng sau khi sử dụng thuốc, chị Q xuất hiện tình trạng mệt mỏi, ăn kém, vàng da khác thường được nhập viện gần nhà với chẩn đoán suy gan cấp trên nền viêm gan B. Sau 5 ngày điều trị nhưng bệnh không thuyên giảm, nên được chuyển tuyến đến Khoa Viêm gan, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương với biểu hiện vàng da, vàng mắt tăng gấp hơn 20 lần, suy gan cấp, chức năng gan đạt 49%, chỉ số men gan tăng cao gấp 25 lần chỉ số bình thường. Sau 3 tuần điều trị, tình trạng suy gan của bệnh nhân đã được cải thiện hơn...

Hay tại Bệnh viện Bạch Mai cũng vừa tiếp nhận nữ bệnh nhân 62 tuổi ở Hà Nội bị tổn thương thận, suy thận cấp do tin theo lời giới thiệu trên mạng, hái cây dại mọc ngoài vườn sắc nước uống. Loại cây người phụ nữ uống được cho là cây me đất hoa tím.

Theo lời kể của người bệnh, do xem mạng thấy người ta chia sẻ về cây me đất có tác dụng thanh mát, giải độc cùng với việc cô ruột cũng thường xuyên đun uống để chữa sỏi thận, tiểu đường, vườn nhà đang sẵn có nhiều cây mọc nên bà đã nhổ để dùng.

Theo đó, sau khi đun nhừ cây me đất, cô đặc từ 1,5 lít nước xuống 600ml, khoảng 3 cốc uống nước. Bệnh nhân uống 2 cốc ,còn 1 cốc cho mẹ 85 tuổi cùng uống. “Nước có vị chát, chua, mặn dù không cho gì nấu cùng. Uống xong khoảng 1 thời gian ngắn thì tôi cảm thấy khó chịu, buồn nôn và nôn ra dịch. Sáng hôm sau vẫn dậy sinh hoạt bình thường nhưng có cảm giác mệt, đau đầu và choáng. Sau hai ngày thì thấy người mệt, ngây ngất, ăn không ngon nên tôi vào viện để kiểm tra”- nữ bệnh nhân cho biết.

Tại Bệnh viện Bạch Mai, các bác sĩ Trung tâm Chống độc cho biết, bệnh nhân vào viện tỉnh táo, không sốt, không yếu liệt, không buồn nôn, không đau bụng, chủ yếu kêu đau đầu âm ỉ. Tiền sử bệnh nhân chỉ có bệnh thoát vị địa đệm, tuy nhiên, kết quả xét nghiệm nước tiểu và máu, chỉ số creatine cao gấp nhiều lần bình thường, dấu hiệu cho thấy bị tổn thương thận, suy thận cấp.

Nên sử sụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ

Cũng theo các bác sĩ Trung tâm Chống độc, mẫu vật phẩm của bệnh nhân mang đến đã được gửi tới chuyên gia và xác định đây là cây me đất hoa đỏ, tên khoa học là Oxalis corymbosa DC. Kết quả xét nghiệm vật phẩm (mẫu cây me đất bệnh nhân uống) tại Viện Kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm Quốc gia cho thấy có chứa axít oxalic. Đây nguyên nhân gây ra tình trạng suy thận khi người bệnh uống quá nhiều.

Bác sĩ Trung tâm Chống độc thăm khám cho bệnh nhân.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Axit oxalic được xem là một tác nhân gây tổn thương thận, suy thận nếu dung nạp vào cơ thể với một lượng lớn. Tình trạng nặng hơn sẽ gây ra ngộ độc cấp tính và có thể dẫn đến tử vong.

Trung tâm đã từng tiếp nhận bệnh nhân ngộ độc a xít oxalic và suy thận do uống trực tiếp hóa chất này. Tuy nhiên, đây là trường hợp đầu tiên Trung tâm ghi nhận chẩn đoán một bệnh nhân uống một loại cây có chứa a xít oxalic và bị ngộ độc với tình trạng suy thận. “Khi tìm kiếm trong y văn trên thế giới thì chúng tôi cũng chưa thấy có báo cáo hay nghiên cứu nào ghi nhận có người bị ngộ độc loại cây này” – bác sĩ Nguyên nhấn mạnh.

Theo bác sĩ Nguyên: Axit oxalic (muối oxalat) là axit hữu cơ với tính axit khá mạnh, gấp khoảng 10 nghìn lần axit acetic. Ở điều kiện thường, axit oxalic tồn tại ở dạng tinh thể, dễ tan trong nước tạo dung dịch không màu, có vị chua. Ở liều cao, axit oxalic dễ làm kích thích niêm mạc ruột và ở liều nguyên chất với hàm lượng 4-5g có thể có khả năng gây ngộ độc cấp tính, thậm chí dẫn đến tử vong.

Liều ngộ độc (LD50) của axit oxalic nguyên chất được ước khoảng 378 mg/kg thể trọng (khoảng 22,68 g/người 60 kg). Sự kết hợp của axit oxalic với canxi tạo ra canxi oxalat, có thể gây kết tủa lắng đọng tạo thành sỏi ở các cơ quan tiết niệu, gan, mật, tụy… hoặc đọng lại ở các khớp xương.

“Axit oxalic có thể tìm thấy trong các loại thực phẩm rau, củ, quả mà chúng ta hấp thụ hàng ngày như khế, chanh, nho, me, củ cải đường, ca cao, cải bó xôi, lá chè, cải thìa, cần tây... Cách dễ nhận biết khi ăn thực phẩm chứa axit oxalic là có vị chua, chát. Tuy nhiên, với việc ăn uống bình thường hàng ngày các thực phẩm này thì lượng axit oxalic đưa vào không ảnh hưởng tới sức khỏe. Còn cây me đất thì vốn đã nổi tiếng với thành phần có chứa axit oxalic và có lẽ hàm lượng nhiều hơn các loại cây khác” - bác sĩ Nguyên cho biết.

Cũng theo Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai nhấn mạnh, đây là một ca bệnh điển hình về việc một loại cây cỏ, kể cả được ghi nhận có thể ăn uống bình thường, nhưng khi ăn uống quá nhiều cũng có thể dẫn tới ngộ độc. Bên cạnh đó, vấn đề dùng cây cỏ để chữa bệnh, mặc dù được cho là thảo dược, nghe có vẻ lành tính, thậm chí có loại dùng làm thuốc, nhưng đã là thuốc cần phải tuân theo nguyên tắc khám chữa bệnh, quản lý thuốc và dùng thuốc.

“Khi chúng ta thấy có vấn đề sức khỏe thì cần đi khám hoặc có tư vấn từ nhân viên y tế, kể cả có thể khám bởi những người hành nghề y học cổ truyền được các cơ quan quản lý và chuyên môn công nhận. Người bệnh nên sử dụng thuốc được kê đơn với chủng loại và liều lượng phù hợp bởi các y, bác sĩ; đồng thời tuyệt đối không nên tin, làm theo những thông tin trên mạng hoặc truyền miệng, tránh những hậu quả đáng tiếc”- bác sĩ Nguyên cho biết thêm.