Nguy kịch nếu sơ cứu trẻ đuối nước sai cách

Suy hô hấp, suy tuần hoàn vì sơ cứu sai cách

Đơn cử tại Bệnh viện Nhi Trung ương, trong những năm gần đây đã tiếp nhận hàng trăm bệnh nhi nặng và nguy kịch vì đuối nước. Mặc dù đã được hồi sức tích cực nhưng vẫn có nhiều trẻ tử vong hoặc để lại di chứng thần kinh nặng nề do không được cấp cứu ban đầu kịp thời và đúng cách.

Bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương đang thăm khám và điều trị cho trẻ bị đuối nước.

Điển hình, chỉ trong 6 ngày, từ 30/5 - 4/6, Khoa Điều trị tích cực Nội khoa của Bệnh viện đã tiếp nhận 7 trẻ nhập viện trong tình trạng nguy kịch do đuối nước tại bể bơi và ao hồ. Trong đó, có 3 trẻ ngừng tim kéo dài và 4 trẻ suy hô hấp nguy kịch. Điều đáng nói, trong số 7 trẻ chỉ có duy nhất 1 trẻ được hồi sức ban đầu đúng cách.

Trong đó, có trường hợp bệnh nhi C.T (6 tuổi, ở Hà Nội) đi bơi gần nhà họ hàng và bị đuối nước sau vài phút sơ suất. Bé được đưa lên bờ trong tình trạng không tỉnh, tím tái, ngừng tim, ngừng thở. Trẻ được đưa đến bệnh viện cách bể bơi 5 phút sau khi được dốc ngược chạy quanh bể nhưng tình trạng không cải thiện. Tại đây, trẻ được các bác sĩ nhanh chóng hồi sức tim phổi. Sau 15 phút hồi sức, tim đập trở lại, trẻ được đặt nội khí quản và chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương để tiếp tục điều trị.

Khi đến Bệnh viện Nhi Trung ương, bé T vẫn trong tình trạng hôn mê sâu, suy hô hấp, suy tuần hoàn, tiên lượng rất nặng nề. Tại Khoa Điều trị tích cực Nội khoa, trẻ đã được bác sĩ áp dụng các biện pháp hồi sức tích cực, phối hợp liệu pháp hạ thân nhiệt chủ động để bảo vệ não. Sau 4 ngày hôn mê, bệnh nhi dần tỉnh lại. Tới thời điểm hiện tại, bé T tỉnh, tự thở nhưng vẫn tiếp tục theo dõi lâu dài vì các di chứng thần kinh có thể xảy ra.

Cũng đang điều trị tại Khoa Điều trị tích cực Nội khoa vì đuối nước nhưng bé B.M (20 tháng tuổi, ở Ninh Bình) không may mắn như bé C.T. Sau khi phát hiện đuối nước, bé M không được cấp cứu ban đầu mà bị vác ngược chạy vòng quanh. Khi không hiệu quả, trẻ được đưa đi cấp cứu nhưng thời gian di chuyển đến bệnh viện tỉnh quá dài, trên 30 phút. Vì vậy, dù đã xuất nhịp tim trở lại sau 15 phút cấp cứu ở tuyến dưới, khi được hồi sức tích cực tại Bệnh viện Nhi Trung ương, bệnh nhi vẫn trong tình trạng hôn mê sâu, suy hô hấp, tiên lượng di chứng thần kinh nặng nề.

Không để thiếu oxy quá 5 phút

Theo Tiến sĩ, bác sĩ Phan Hữu Phúc, Viện trưởng Viện Đào tạo và Nghiên cứu Sức khỏe Trẻ em, Bệnh viện Nhi Trung ương, kiêm Tổng thư ký Hội Nhi Khoa Việt Nam, sơ cấp cứu ban đầu cho trẻ đuối nước rất quan trọng. Nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ đuối nước là tổn thương não do thiếu oxy. Thời gian chịu đựng thiếu oxy của não tối đa chỉ khoảng 4 - 5 phút. Nếu quá thời gian này sẽ dẫn tới tổn thương não không hồi phục, gây tử vong hoặc di chứng thần kinh.

"Do đó, khi thấy một trẻ bị đuối nước không tỉnh, không thở, ngừng tim, những người xung quanh cần phải hồi sức tim phổi (thổi ngạt, ép tim) ngay vì đây là thời điểm vàng để cứu sống trẻ" - Tiến sĩ Phúc nhấn mạnh. Với trường hợp của bé C.T, thời gian trẻ bị ngừng tim kéo dài, không được hồi sức tim phổi ngay do sơ cứu sai cách bằng cách dốc ngược chạy. Nhưng trẻ may mắn khi được cấp cứu ngừng tuần hoàn hiệu quả ở bệnh viện tuyến dưới trước khi được đưa vào Bệnh viện Nhi Trung ương.

Tiến sĩ Phúc cho biết các trường hợp ngừng tim do đuối nước để hồi sức thành công được cần áp dụng phối hợp rất nhiều các biện pháp hồi sức tích cực. Bên cạnh các biện pháp hồi sức thường quy, Bệnh viện Nhi Trung ương đã áp dụng liệu pháp hạ thân nhiệt chủ động theo đích, nghĩa là dùng các thiết bị đưa thân nhiệt cơ thể trẻ giảm xuống 33-34 độ C trong một vài ngày để bảo vệ não, tránh não tổn thương nặng hơn, giúp hồi phục trở lại.

“Tuy nhiên, chỉ định và hiệu quả của liệu pháp hạ thân nhiệt phụ thuộc vào thời gian trẻ ngừng tim và trẻ có được hồi sức tim phổi kịp thời và đúng cách hay không. Trường hợp trẻ ngừng tim kéo dài nhưng trong suốt khoảng thời gian đó trẻ được hồi sức tim phổi tốt thì kết quả điều trị sẽ tốt hơn. Ngược lại, nếu trẻ chỉ ngừng tim 5-7 phút thôi nhưng lại không được xử lý cấp cứu ban đầu đúng cách thì kết quả điều trị sẽ không khả quan bằng” - Tiến sĩ Phúc phân tích.

Hiện nay, mặc dù đã được ngành y tế các cấp truyền thông rộng rãi nhiều năm, điều đáng báo động là vẫn còn rất nhiều người chưa nắm được kỹ năng cấp cứu đúng khi tiếp cận xử trí một trẻ bị đuối nước. Theo các bác sĩ, khi trẻ bị đuối nước không được dốc ngược trẻ lên vai rồi chạy, việc này làm cho các dịch ở dạ dày trào ngược hít vào đường thở và làm chậm trễ hồi sức tim phổi, làm mất “thời gian vàng” để cấp cứu trẻ. Không được ngừng hồi sức tim phổi nếu trẻ chưa có nhịp thở. Khi ép tim ngoài lồng ngực, không ấn ngực quá mạnh sẽ gây gãy xương sườn, đụng dập phổi. Cần đưa tất cả trẻ bị đuối nước đến các cơ sở y tế để tiếp tục kiểm tra và theo dõi các biến chứng sau đuối nước.

Minh Khuê