Mukbang, trào lưu tiềm ẩn nhiều nguy cơ

Trước sự phổ biến mạnh mẽ và những lo ngại ngày càng tăng, giới khoa học đã bắt đầu nghiên cứu một cách nghiêm túc hiện tượng này. Gần đây, Tạp chí Nghiên cứu Y học Internet (JMIR) đã công bố bản tổng hợp có hệ thống đầu tiên, phân tích 53 công trình nghiên cứu từ nhiều quốc gia, nhằm đánh giá toàn diện ảnh hưởng của Mukbang đối với hành vi ăn uống, sức khỏe thể chất và tinh thần.

Kết quả cho thấy Mukbang có tính hai mặt rõ rệt. Một mặt, với một số người sống một mình hoặc gặp khó khăn tâm lý thì việc xem Mukbang có thể giúp giảm cảm giác cô đơn, tạo cảm giác như đang dùng bữa cùng người khác nhờ sự tương tác qua màn hình. Một số nghiên cứu nhỏ thậm chí ghi nhận hiện tượng Mukbang kích thích cảm giác thèm ăn ở bệnh nhân chán ăn. Tuy nhiên, những lợi ích này được đánh giá là hạn chế, mang tính hỗ trợ chứ không thay thế điều trị, và không thể sánh với các tác động tiêu cực tiềm ẩn.

Ảnh minh họa.

Nghiên cứu cảnh báo rằng việc xem Mukbang thường xuyên có thể dẫn đến những hành vi ăn uống lệch chuẩn. Việc tiếp xúc lặp đi lặp lại với hình ảnh các bữa ăn khổng lồ và tốc độ ăn nhanh có thể tạo ra những kỳ vọng sai lệch về khẩu phần ăn bình thường. Hệ quả là gia tăng thói quen ăn uống không kiểm soát, ăn theo cảm xúc, từ đó dẫn đến béo phì, rối loạn chuyển hóa và các vấn đề sức khỏe khác, đặc biệt ở người trẻ, vốn dễ bị ảnh hưởng và bắt chước.

Ngoài ảnh hưởng đến hành vi ăn uống, Mukbang cũng có thể gây tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm thần. Việc so sánh bản thân với hình ảnh cơ thể hoặc lối ăn uống cực đoan của các streamer dễ dẫn đến ám ảnh hình thể, rối loạn ăn uống và cảm giác tự ti. Nguy cơ càng tăng cao khi nội dung Mukbang không được kiểm soát và được tiếp cận dễ dàng bởi trẻ em, thanh thiếu niên, những đối tượng dễ bị tác động nhất nhưng lại ít có khả năng phản biện nội dung.

Một điểm đáng lo ngại khác là thiếu kiểm soát về mặt đạo đức và nội dung. Để tăng lượt xem, nhiều người sáng tạo nội dung sẵn sàng thực hiện các thử thách ăn uống cực đoan, tiêu thụ lượng thực phẩm khổng lồ không khoa học. Điều này không chỉ tạo ra nội dung phản giáo dục, mà còn gây nguy hiểm cho chính người thực hiện. Đã ghi nhận các trường hợp gặp vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, thậm chí tử vong, liên quan đến Mukbang.

Không thể phủ nhận rằng, các nền tảng phát sóng có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và định hướng nội dung. Tuy nhiên, đến nay, nhiều nền tảng vẫn thiếu các công cụ giám sát hiệu quả hoặc cảnh báo nội dung nguy hại. Việc cho phép người dùng bao gồm cả trẻ vị thành niên tiếp cận dễ dàng với các video mang tính cực đoan, mà không có biện pháp kiểm soát độ tuổi, gắn nhãn cảnh báo hay nội dung giáo dục đi kèm là một thiếu sót đáng báo động. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về trách nhiệm xã hội của các công ty công nghệ, đặc biệt là trong bối cảnh họ nắm giữ quyền kiểm soát luồng thông tin ảnh hưởng sâu rộng đến cộng đồng.

Trong bối cảnh đó, nhóm nghiên cứu từ JMIR đã đưa ra một số khuyến nghị quan trọng. Thứ nhất, cần tăng cường giáo dục truyền thông số, trang bị cho người dùng, đặc biệt là giới trẻ kỹ năng phân tích và nhận diện nội dung độc hại. Thứ hai, các nền tảng phát trực tuyến nên cân nhắc gắn cảnh báo sức khỏe hoặc thông tin giáo dục đi kèm video có yếu tố cực đoan. Cuối cùng, nghiên cứu kêu gọi sự hợp tác liên ngành giữa các chuyên gia y tế, dinh dưỡng, tâm lý và truyền thông để xây dựng hướng dẫn nội dung và cung cấp hỗ trợ tâm lý cho những người bị ảnh hưởng tiêu cực bởi Mukbang.

Có thể nói, Mukbang là một hiện tượng giải trí tiêu biểu cho kỷ nguyên số, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe cộng đồng nếu không được tiếp cận một cách chọn lọc và có hiểu biết. Người sáng tạo nội dung, nền tảng phát sóng và cả người xem đều cần nâng cao nhận thức để tránh những hệ lụy không đáng có từ một trào lưu tưởng chừng vô hại.

T.An (t/h)