Hướng tới công an xã được tiến hành điều tra vụ án hình sự

Công an mỗi xã của Hà Nội sẽ được bố trí từ 50 đến 60 cán bộ

Dự thảo Luật sửa đổi, đề xuất sửa đổi Điều 35 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về cơ quan và người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Theo đó, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra gồm: Các cơ quan của Bộ đội biên phòng; Các cơ quan của Hải quan; Các cơ quan của Lâm nghiệp và Kiểm lâm; Các cơ quan của lực lượng Cảnh sát biển; Các cơ quan của Thủy sản và Kiểm ngư; Công an cấp xã; Các cơ quan khác của Công an nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; Các cơ quan khác trong Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra…

Cũng theo dự thảo, người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra của Công an cấp xã gồm trưởng công an cấp xã, phó trưởng công cấp xã;

Mới đây, chiều 28/4, tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự, Trung tướng Nguyễn Văn Long, Thứ trưởng Bộ Công an cho biết, theo dự kiến, số đơn vị hành chính cấp xã trên cả nước giảm 60-70%, vì thế, số lượng đơn vị công an cấp xã cũng giảm tương ứng, nhưng quy mô lại tăng trung bình gấp 3 lần so với hiện nay.

Với cấp xã hiện nay, quy mô được Bộ Công an và công an các địa phương tính toán bố trí khoảng 30-60 cán bộ công an xã. Đối với địa bàn Hà Nội thì có thể 50-60 cán bộ công an xã.

Đề xuất công an xã được khởi tố vụ án

Để công an cấp xã có thể giải quyết các vụ việc tại cơ sở với mục tiêu gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn và liên thông giữa công tác phòng ngừa, đấu tranh phòng chống tội phạm, Bộ Công an đề nghị sửa đổi, bổ sung quy định về trách nhiệm, quyền hạn của điều tra viên trong Bộ luật Tố tụng hình sự.

Theo đó, với những vụ việc, vụ án ít nghiêm trọng, nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn xã, điều tra viên trung cấp hoặc cao cấp thuộc cơ quan cảnh sát điều tra công an tỉnh được bố trí trưởng hoặc phó công an xã phụ trách công tác phòng, chống tội phạm, có thể được giao một số quyền hạn.

Cụ thể như: trực tiếp tổ chức và chỉ đạo thụ lý tin tố giác tội phạm; khởi tố điều tra; quyết định phân công, thay đổi điều tra viên, cán bộ điều tra được bố trí tại công an xã; kiểm tra các hoạt động thụ lý giải quyết nguồn tin tội phạm vụ án hình sự; quyết định biện pháp ngăn chặn; quyết định truy nã, đình nã bị can; khám xét, thu giữ, tạm giữ, xử lý tang vật...

Dự thảo Luật sửa đổi Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 hướng tới việc công an xã sẽ có thẩm quyền điều tra vụ án hình sự. (Ảnh: C.X)

Đánh giá về đề xuất của Bộ Công an, nguyên kiểm sát viên Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) Thành phố Hà Nội Nguyễn Thị Yến cho rằng, Bộ Công an đang có sự đổi mới khi phân công điều tra viên trung cấp, cao cấp về làm việc tại cấp xã. Rõ ràng, công an xã sau sáp nhập là một cấp công an, có hoạt động phòng ngừa. Điều này cho thấy sự chủ động ngay từ ban đầu trong công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm, đưa sự việc hình sự được xử lý nhanh nhất ngay từ ban đầu.

Trưởng công an xã phải là điều tra viên?

Luật sư Bùi Quang Thu, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội phân tích, đang có sự khác nhau giữa Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự với trả lời ngày 27/4, của Bộ Công an trên Cổng thông tin điện tử của Bộ.

Trả lời trên Công thông tin, Bộ Công an cho hay: “Theo quy định tại Thông tư liên tịch số 01/2021 và Hướng dẫn số 11/HD-BCA-V03 năm 2025 về việc thực hiện bố trí điều tra viên, cán bộ điều tra ở công an cấp xã (thay thế Hướng dẫn số 10/HD-BCA-V03 ngày 10/4/2024 khi Bộ Công an triển khai bỏ công an cấp huyện) thì công an cấp xã có trách nhiệm tiếp nhận, phân loại, kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm với chức năng là một cấp hành chính của công an và không có thẩm quyền giải quyết tin báo, tố giác tội phạm.

Việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm thuộc trách nhiệm của điều tra viên được bố trí tại công an cấp xã đối với các trường hợp cụ thể theo sự phân công của Thủ trưởng (hoặc Phó Thủ trưởng được ủy quyền) Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh.

Điều tra viên được bố trí tại công an cấp xã sẽ giải quyết tố giác, tin báo tội phạm với tư cách là điều tra viên thuộc cơ quan cảnh sát điều tra công an cấp tỉnh”.

Cũng theo luật sư Bùi Quang Thu, tới đây nếu có sự thay đổi trong hoạt động điều tra ở cấp xã, cần làm rõ về khái niệm vị trí trưởng, phó công an xã phụ trách công tác phòng, chống tội phạm.

Dự thảo Luật sửa đổi Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 có đề xuất sửa đổi Điều 35 và Điều 35 cũng chỉ đề cập: “Người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra của công an cấp xã gồm trưởng công an cấp xã, phó trưởng công cấp xã”. Như vậy, vị trí này không nhất thiết phải là điều tra viên.