Hợp tác công tư bước sang trang mới: Hàng loạt ưu đãi thu hút vốn tư nhân

Theo Nghị định số 180/2025/NĐ-CP ngày 1/7/2025, hợp tác công tư không chỉ được khuyến khích thực hiện theo các hình thức truyền thống quy định tại Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), mà còn được mở rộng áp dụng đối với tất cả các hình thức hợp tác giữa khu vực công và khu vực tư, phù hợp với các mô hình đầu tư công - quản trị tư, đầu tư tư - sử dụng công, lãnh đạo công - quản trị tư. Đây được xem là bước tiến lớn, tạo điều kiện linh hoạt và đa dạng hơn trong việc thu hút và tận dụng nguồn lực xã hội.

Trao đổi tại Họp báo thường kỳ quý 2 của Bộ Tài chính, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu Phạm Thy Hùng nhấn mạnh, Nghị định 180/2025/NĐ-CP về cơ chế, chính sách hợp tác công tư trong lĩnh vực phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số có hiệu lực ngay từ thời điểm ký ban hành. Trong đó, quy định cụ thể các hình thức hợp tác công tư như: đầu tư theo Luật Đầu tư theo phương thức PPP (các hợp đồng BOT, BTO, BTL, O&M, BT…); các hình thức liên doanh liên kết theo Luật Quản lý, sử dụng tài sản công; các mô hình hợp tác khác như tài trợ, đặt hàng của Nhà nước, hợp tác ba nhà.

Đặc biệt, Nghị định đã xác định rõ loại hình công nghệ, sản phẩm ưu tiên khuyến khích hợp tác công tư, tập trung vào các lĩnh vực như chuyển đổi số, đào tạo nguồn nhân lực, hạ tầng số. Đồng thời, có quy định mở để các bên có thể lựa chọn thêm loại hình, sản phẩm khác phù hợp với mục tiêu nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo.

(Ảnh minh họa: BT)

Song song với việc mở rộng các hình thức hợp tác, Nghị định cũng đưa ra hàng loạt chính sách ưu đãi, bảo đảm đầu tư vượt trội, nhằm khuyến khích khu vực tư nhân tham gia nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Có thể kể đến như: hỗ trợ nguồn tài chính từ ngân sách nhà nước, ưu đãi đặc biệt về thuế thu nhập doanh nghiệp, đất đai, chia sẻ rủi ro, miễn nộp khoản doanh thu tối thiểu trong hoạt động liên doanh, liên kết.

Một điểm sáng đáng chú ý khác là việc đơn giản hóa tối đa trình tự, thủ tục thực hiện từng hình thức hợp tác, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý và thực hiện các hoạt động hợp tác công tư. Điều này giúp giảm thiểu chi phí thời gian và chi phí cơ hội cho doanh nghiệp, tăng tính chủ động và linh hoạt cho các bộ, ngành, địa phương.

Ngay trong quá trình xây dựng Nghị định, Bộ Tài chính đã chủ động phối hợp với các bộ ngành, tập đoàn công nghệ để chuẩn bị trước một số dự án, hoạt động hợp tác công tư, sẵn sàng triển khai ngay sau khi Nghị định được ban hành. Tiêu biểu có thể kể đến như: Trung tâm ươm tạo, phát triển bán dẫn tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia; dự án phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại NIC Hòa Lạc theo Luật Đầu tư theo phương thức PPP (do NIC và Bộ Tài chính chủ trì); hay dự án Trung tâm Đổi mới sáng tạo Hà Nội, thực hiện theo hình thức hợp tác ba bên (Ban Quản lý dự án công nghệ cao Hòa Lạc, Tập đoàn CMC, Đại học Bách khoa).

Ông Phạm Thy Hùng cũng nhấn mạnh, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ các cơ quan, đơn vị để giải quyết triệt để những vấn đề pháp lý, quy trình thủ tục và cung cấp tư vấn chuyên môn nhằm bảo đảm các dự án PPP được triển khai suôn sẻ, hiệu quả.

Đặc biệt, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (sửa đổi, bổ sung tại Luật số 57/2024/QH15) đã mở rộng phạm vi đầu tư theo PPP sang tất cả các lĩnh vực, đồng thời bãi bỏ quy mô vốn tối thiểu đối với dự án PPP. Một điểm đột phá nữa là cho phép tỷ lệ vốn nhà nước tham gia trong dự án PPP lên đến 70% tổng mức đầu tư đối với một số nhóm dự án cụ thể. Quy định này đã tháo gỡ những vướng mắc lớn, "cởi trói" cho hoạt động thu hút đầu tư tư nhân, khơi thông nguồn vốn xã hội.

Bên cạnh đó, Luật số 90/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung 8 luật thuộc lĩnh vực tài chính, tiếp tục hoàn thiện Luật PPP trên tinh thần tăng cường phân cấp, phân quyền, cắt giảm tối đa thủ tục hành chính trung gian. Đồng thời, bổ sung nhiều chính sách hỗ trợ, ưu đãi vượt trội dành cho các dự án khoa học, công nghệ nói riêng và các dự án thuộc lĩnh vực khác nói chung.

Nổi bật là việc phân cấp tối đa thẩm quyền cho Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương trong việc quyết định chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án PPP; trao quyền cho Bộ trưởng hoặc Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định lựa chọn nhà đầu tư phù hợp. Nhiều thủ tục trung gian đã được bỏ, như: không bắt buộc thành lập Hội đồng thẩm định dự án PPP; bỏ thủ tục quyết định chủ trương đầu tư với một số nhóm dự án; bỏ quy định yêu cầu nhà đầu tư phải có kinh nghiệm thực hiện dự án tương tự; mở rộng trường hợp chỉ định nhà đầu tư, giao nhiệm vụ, đặt hàng.

Đặc biệt, đối với dự án PPP trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, các ưu đãi được đẩy lên mức rất cao: được rút gọn quy trình thủ tục, chỉ định nhà đầu tư chiến lược sở hữu hoặc sử dụng công nghệ then chốt, hỗ trợ tới 70% vốn nhà nước cho xây dựng công trình khoa học, công nghệ, và chia sẻ rủi ro doanh thu trong ba năm đầu sau vận hành.

Những điểm mới này không chỉ khơi dậy tiềm năng của khu vực tư nhân, mà còn tạo động lực mạnh mẽ để hình thành các dự án tiên phong, góp phần hiện thực hóa chủ trương thúc đẩy hợp tác công tư, phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Diệp Anh