Giám sát góp phần hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật

Phát biểu tổng quan Chuyên đề “Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật”, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Dương Thanh Bình cho biết, kết quả giám sát của Quốc hội thực sự đã trở thành tiền đề quan trọng; là công cụ không thể thiếu trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật trên các lĩnh vực, bảo đảm tính dân chủ, pháp quyền và hiệu quả quản lý nhà nước, đóng góp thiết thực vào công cuộc xây dựng, phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành Diễn đàn. Ảnh: Quốc hội

Những kết quả này được Đảng và Nhà nước ghi nhận, được cử tri và Nhân dân đồng tình, ủng hộ. Phát biểu tại Phiên Khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV Tổng Bí thư Tô Lâm đã đánh giá: “Hoạt động giám sát của Quốc hội không ngừng được cải tiến, tập trung vào những vấn đề bức xúc của cuộc sống, góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương, thúc đẩy các cơ quan Nhà nước thực hiện tốt hơn nhiệm vụ”.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình cũng nêu rõ, thông qua các hoạt động giám sát, Quốc hội đã phát hiện nhiều bất cập, chồng chéo, mâu thuẫn hoặc những nội dung, quy định không còn phù hợp trên các lĩnh vực, từ đó đã quyết định sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới nhiều luật, nghị quyết quan trọng.

Trong thời gian tới, trên cơ sở thông tin có được từ hoạt động giám sát, Quốc hội sẽ tiếp tục khẩn trương sửa đổi nhiều đạo luật quan trọng để tạo cơ sở pháp lý hoàn thiện hơn, góp phần tạo sự thay đổi mang tính đột phá trong công tác thực thi pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình. Ảnh: Phạm Thắng

Trình bày tham luận “Đổi mới công tác giám sát văn bản quy phạm pháp luật góp phần nâng cao chất lượng, khắc phục hạn chế, bất cập trong việc ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết”, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú khẳng định, hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật đóng vai trò ngày càng quan trọng, góp phần hỗ trợ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội thực hiện tốt 3 chức năng hiến định.

Từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, sau khi các cơ quan của Quốc hội có báo cáo tổng hợp kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ có văn bản chỉ đạo thực hiện các kiến nghị, đề xuất nêu tại các kết quả giám sát, Bộ Tư pháp cũng đã chủ động có các văn bản đôn đốc bộ, ngành rà soát, nghiên cứu thực hiện hiệu quả các kiến nghị giám sát.

Đến hết tháng 6 năm 2025, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng đã ban hành 82/106 văn bản quy định chi tiết các luật, nghị quyết, pháp lệnh còn tồn đọng, đạt hơn 77% mục tiêu.

Thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị, hướng đến mục tiêu: “Năm 2025, cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những “điểm nghẽn” do quy định pháp luật”, Bộ Tư pháp đã phối hợp các bộ, ngành rà soát và đã có báo cáo Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật vào ngày 5/8/2025, theo đó, trong tổng số 2.092 kiến nghị, phản ánh, Bộ Tư pháp và các bộ, ngành liên quan đã thống nhất có 834 kiến nghị, phản ánh có khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật, chiếm gần 40%, trong đó cũng có nhiều kiến nghị, phản ánh xuất phát từ công tác giám sát của các cơ quan của Quốc hội.

Khẳng định “kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật là nguồn đầu vào tin cậy cho công tác lập pháp, là cơ chế hữu hiệu bảo đảm kỷ luật, kỷ cương, minh bạch, hiệu quả trong tổ chức thi hành pháp luật”, Thứ trưởng Bộ Tư pháp đề xuất một số giải pháp, kiến nghị để để góp phần đưa công tác giám sát văn bản quy phạm pháp luật có hiệu quả và thiết thực hơn nữa.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú. Ảnh: Phạm Thắng

Theo đó, công tác giám sát văn bản quy phạm pháp luật phải gắn với việc tổ chức thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị; hoạt động giám sát phải gắn với hoàn thiện chính sách, pháp luật, gắn với việc tăng cường giải thích pháp luật, hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật theo Điều 60 và Điều 61 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Đồng thời, kế hoạch giám sát nên bám sát những vấn đề quan trọng, được dư luận quan tâm, có trọng tâm, trọng điểm, như: giám sát việc tháo gỡ “điểm nghẽn” do quy định của pháp luật… để kiến tạo, phát triển, giám sát việc phân cấp, phân quyền trong tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Đề cao sự phối hợp giữa các cơ quan trong hoạt động giám sát; thực hiện việc giám sát ngay từ khi xây dựng dự án luật, pháp lệnh, dự thảo nghị quyết; tăng cường kiểm soát nội dung giao quy định chi tiết và các điều kiện bảo đảm cần thiết để xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết.

Cùng với đó, tăng cường công tác phản biện để bảo đảm tính khách quan, toàn diện và đưa ra các giải pháp khắc phục kịp thời; công khai các báo cáo kết quả giám sát; theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kết luận giám sát...

Bên cạnh đó, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng các phần mềm giám sát, phân tích dữ liệu và hệ thống quản lý thông tin để hỗ trợ hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật một cách nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả, đồng thời theo dõi và đánh giá kết quả thực hiện. Thiết lập một cổng thông tin trực tuyến (hoặc sử dụng Cổng pháp luật quốc gia) để người dân và các tổ chức xã hội tham gia giám sát, phản biện và phản ánh các vấn đề liên quan đến văn bản quy phạm pháp luật.