Đề Ngữ văn thời sự, phù hợp với xu hướng thời đại

Sáng nay 26/6, các thí sinh đã hoàn thành bài thi môn Ngữ văn - môn thi đầu tiên của kỳ thi THPT năm 2025. Rời khỏi điểm thi với tâm trạng khá thoải mái, nhiều thí sinh tại Hà Nội cho rằng đề thi môn Ngữ văn hay, không quá khó và phát huy được sự sáng tạo.

So với các năm trước, Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 đặc biệt hơn. Kỳ thi năm nay được tổ chức cho cả học sinh học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và học sinh học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2006.

Đây cũng là năm đầu tiên tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh đầu cấp giáo dục phổ thông theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 với nhiều đổi mới; được tổ chức trong bối cảnh cả nước đang thực hiện sắp xếp, tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp và thay đổi trong sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra.

Kỳ thi năm nay được tổ chức cho cả học sinh học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và học sinh học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2006.

Nhận xét về đề thi ngữ văn theo chương trình mới, TS Trịnh Thu Tuyết, giáo viên ngữ văn Hệ thống Giáo dục HOCMAI cho hay: Đề Ngữ văn không sử dụng ngữ liệu trong sách giáo khoa là kết quả của quá trình đổi mới dạy và học môn Ngữ văn trong trường phổ thông theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 - khi thông qua các văn bản đọc hiểu trong sách giáo khoa, người dạy cung cấp cho người học kiến thức thể loại và tiếng Việt, hình thành kỹ năng đọc hiểu, cảm thụ, bàn luận, đối thoại… để thí sinh có thể tự chủ giải quyết các vấn đề mới mẻ của văn chương và cuộc sống trong đề thi.

Đề thi chính thức môn Ngữ văn đã bám sát cấu trúc đề thi tham khảo do Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố ngày 18/10/2024. Nội dung các câu hỏi phần Đọc hiểu và phần Viết trong đề thi đều thuộc phạm vi kiến thức và kỹ năng theo “Yêu cầu cần đạt” của môn Ngữ văn - Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Cụ thể, phần I - Đọc hiểu (4 điểm) gồm 5 câu hỏi phân loại theo các mức độ nhận thức. Hai câu hỏi số 1 và 2 đều thuộc mức độ nhận biết, trong đó câu 1 yêu cầu nhận biết về ngôi kể trong văn bản, một kiến thức về thể loại truyện kể đã rất quen thuộc với học sinh; câu 2 yêu cầu nhận biết về 2 dòng sông của quê hương Lê và Sơn, một chi tiết đã hiện hữu trong nội dung văn bản. Đây là hai câu hỏi giúp những thí sinh có lực học trung bình cũng có thể đạt điểm tối đa.

Khả năng phân loại chủ yếu xuất hiện trong các câu hỏi 3, 4, 5 ở các mức độ thông hiểu và vận dụng khi yêu cầu thí sinh có sự sâu sắc của tư duy và trải nghiệm.

Câu hỏi số 3 là câu hỏi ở mức độ thông hiểu, yêu cầu học sinh phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong 1 câu văn của đoạn trích - đây là câu hỏi kiểm tra đồng thời cả kỹ năng cảm thụ, kỹ năng phân tích và kiến thức tiếng Việt ở thí sinh. Câu hỏi số 4 cũng là câu hỏi ở mức độ thông hiểu, yêu cầu thí sinh phân tích vai trò của 1 chi tiết đối với việc thể hiện nội dung văn bản. Đây là câu hỏi có khả năng phân loại tương đối tốt khi các em phải hiểu và cảm nhận được không chỉ hoàn cảnh khó khăn của cuộc sống chiến đấu bảo vệ Tổ quốc mà còn phải cảm nhận được tình đồng đội, sự chung vai sát cánh của những người chiến sĩ - thấy được ý nghĩa của chi tiết trong việc thể hiện chủ đề của văn bản.

Câu hỏi số 5 ở mức độ vận dụng, yêu cầu học sinh vận dụng vốn văn học, vốn hiểu biết về cuộc sống, xã hội… để không chỉ lựa chọn hướng trả lời, cách tư duy và lập luận logic, xác đáng mà còn thể hiện tư duy và bản lĩnh độc lập, tự chủ khi phân tích được sự tương đồng về ý nghĩa trong 2 chi tiết của 2 văn bản, thấy được sự gắn bó thiêng liêng của mỗi con người với những vùng đất, vùng trời của quê hương đất nước.

Nhìn chung, các câu hỏi đọc hiểu vừa sức với học sinh khi kiểm tra những kiến thức, kĩ năng thuộc “Yêu cầu cần đạt” của môn Ngữ văn 2018 trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, đảm bảo đúng các mức độ nhận thức, có ý nghĩa thực tế với cách sống của các em sau này.

Tại phần II - Viết (6,0 điểm), câu 1 (2,0 điểm) đưa ra yêu cầu cụ thể để thí sinh có thể viết một đoạn văn với dung lượng khoảng 200 chữ về một khía cạnh của vấn đề rút ra từ đoạn trích của phần đọc hiểu. Đây cũng là những vấn đề quen thuộc trong yêu cầu cần đạt của chương trình, hy vọng sẽ không làm khó cho thí sinh.

Câu 2 (4,0 điểm) yêu cầu thí sinh vận dụng kết quả đọc hiểu ngữ liệu và những hiểu biết về bối cảnh đất nước, viết bài nghị luận về chủ đề: vùng trời quê hương nào cũng là bầu trời Tổ quốc.

Có thể thấy đây là vấn đề mang tâm thế truyền thống, thiêng liêng nhưng lại rất cập nhật với bối cảnh xây dựng và phát triển của đất nước, đặc biệt trong “kỷ nguyên vươn mình”. Vấn đề vì thế vừa gần gũi, thiết thực, vừa chạm tới tình yêu quê hương đất nước rất thiêng liêng trong tâm hồn mỗi người dân Việt, đặc biệt có thể tạo hứng thú cho những học trò đang chuẩn bị bước vào ngưỡng cửa mới mẻ của cuộc sống. Tư tưởng của bài luận cũng sẽ rất phù hợp với xu hướng đổi mới, hòa nhập của thời đại.

Cũng theo TS Trịnh Thu Tuyết, là môn thi mở đầu cho kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 - kỳ thi đầu tiên của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, từ cấu trúc đề, nội dung ngữ liệu tới những cách đặt vấn đề trong đề ngữ văn đều cho thấy những nỗ lực đổi mới, đem lại nhiều hứng thú, thách thức và cơ hội cho các thí sinh ham hiểu biết, khám phá, có tư duy và kiến giải độc lập về các vấn đề trong văn chương cũng như cuộc sống xã hội.

Chia sẻ về đề thi, thí sinh Nguyễn Hà Phương, điểm thi Trường THPT chuyên Nguyễn Huệ cho hay đề thi Ngữ văn năm nay rất thú vị và mới mẻ. Em ấn tượng với phần nghị luận xã hội vì nó gắn chặt với những thay đổi của đất nước trong giai đoạn hiện nay. Khơi dậy cho thí sinh sự sáng tạo và gắn chặt với những vấn đề xã hội xung quanh.

Còn thí sinh Đinh Nguyễn Công Hưng (Trường Trung cấp Kinh tế và Kỹ thuật Hà Nội) dự thi tại điểm thi Trường THPT Phan Đình Phùng chia sẻ đề thi năm nay không quá khó nhưng cũng không dễ, vừa sức với thí sinh. Đề thi năm nay về quê hương đất nước, gần sát với dự đoán của thí sinh nên thí sinh cũng khá tự tin vào bài làm.

Chia sẻ về bài làm Hưng nói: "Phần đọc hiểu vào chiến tranh và phần nghị luận vào tình yêu quê hương đất nước. Đề bài gần sát với những gì đã được ôn tập về "Kỷ nguyên vươn mình của đất nước" nên em tự tin vào bài làm của mình được 8 điểm trở lên".